Pastuszy

<<< Dane tekstu >>>
Autor	Szymon Szymonowic
Tytuł	Pastuszy
Pochodzenie	Sielanki (1614) i inne wiersze polskie
Redaktor	Jan Łoś
Wydawca	Polska Akademia Umiejętności
Data wyd.	1921
Druk	Drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego
Miejsce wyd.	Kraków
Źródło	Skany na Commons
Inne	Całe Sielanki Pobierz jako: EPUB  • PDF  • MOBI  Cały zbiór Pobierz jako: EPUB  • PDF  • MOBI
Indeks stron

›››

[104]

Sielanka siedmnasta.

Pastuszy.

Soboń, Symich.

SOBOŃ.

Symichu, co urzędnik^[1] wczora mowił z wami?

SYMICH.

Mowił, że się pustoszą lasy koszarami,
I to, że ich na przez rok^[2] czynić nie pozwoli.

SOBOŃ.

Podobno, kto mu tego dobrze nie przysoli.

Takci dziś urzędnicy w rzeczy przestrzegają

5

Dobra pańskiego, a w miech^[3] sobie nabijają.

^[4] [105]

Wszystko na wydzieranie: (bodaj panoszeli)
Już ubostwu^[5] i łąki, i pola odjęli.
Teraz bronią do lasow; siła drzewa padnie

Na każdy rok, siła go leda kto ukradnie?

10

Rąbią ze pnia, nie tylko powalone biorą,
A przedsię darow bożych nigdy nie przebiorą:
Las przedsię lasem, a snadź lepiej to i panu
Co rok po dziesiątemu wytykać^[6] baranu.

Ale się nie frasujmy: gębę djabłu temu

15

Przyjdzie czym zatkać, a paść przedsię po staremu.
Wełna się na to przeda, i czym lżejszym może
Odprawić^[7], niech się ten wilk tą draczą^[8] wspomoże.

SYMICH.

Dawno tak baba rzekła: co dalej,^[9] to gorzej.

Dziś szczyptami odprawisz, jutro nasyp sporzej^[10].

20

Naciężyj nogę wstawić^[11]; i te dziesięciny
Naprzod nastały barzo z niewielkiej przyczyny.
Przedtym nic nie dawano, darmosmy pasali,
Bryndzę tylko albo ser na pocztę^[12] naszali.

Potym barana, alić tego zawsze chciano;

25

Nakoniec dziesiątego co rok wytykano.
Teraz na nowe; co się da urzędnikowi,
Wciągnie się to w obyczaj: bo skoro się dowi
Pan tego, będzie kazał sobie za swe płacić;

I tak musiemy na tym dwojako utracić:

30

Bo i urzędnik będzie macał swojej dziury.
Na ostatek nas będą drzeć, tylko nie z skury.

[106]

SOBOŃ.

Symichu, nie trzeba brać ostro przed się rzeczy.
Poruczmy Bogu, on tu niechaj ma na pieczy:

OdOn daje i dla wilka, i dla człeka złego,

35

On daje i dla pana; a więcby wszystkiego
Odbieżeć, że się trocha na stronę uroni?
Święta to wełna,^[13] co się nią baran ochroni.
Bog nam da: za wydercą^[14] zawsze nędza chodzi:

Wydziera, a nic nie ma. Bog wszystko nagrodzi,

40

Jeszcze też żon nie mawa; niechaj się ojcowie
Naszy frasują; ich to przynależy głowie.
A my co wesołego sobie zaśpiewajmy,
Ale co wesołego; pokoj troskom dajmy.

Widzisz, jako po zimie wiosna następuje?

45

I to ustąpić musi, co nas dziś frasuje.
Zaczni, abo ja zacznę, pojdziem na przemiany:
I wieniec piękniejszy jest, kiedy przeplitany.

SYMICH.

Zaczynaj ty; ja z tobą w rownią się nie liczę^[15];

Tyś mistrzem na to, ja się dopiero kęs ćwiczę.

50

Wszakże nie wydam^[16]; co kto umie, z tym się stawi:
Przy słowiku i sroka piosnkami się bawi.

SOBOŃ.

Skowroneczku, już śniegi na polach nie leżą,
Już do morza rzekami pienistemi bieżą.

A tyś rad, i ku niebu wzgorę polatujesz,

55

I garłeczkiem krzykliwym wdzięcznie przepierujesz^[17].
Bo skoro wiosna role rozległe ogrzeje,
Skoro łąki kwiatkami pięknemi odzieje,

[107]

Wynikną i robaczki z ziemie rozmaite:

A ty potrawki będziesz miał z nich znamienite.

60

SYMICH.

Jaskołeczko, jużeś się na świat ukazała?
Jużeś ożyła? jużeś z wody wyleciała?
Za tobą dni wesołe, i wietrzyk powiewa;
Za tobą i słoneczko cieplejsze dogrzewa.

Narodzi ono tobie muszek niezliczonych,

65

Ty ich będziesz łapała po polach przestronych;
Będziesz łapała i do gniazdeczka nosiła,
Boś je sobie pod naszą strzechą ulepiła.

SOBOŃ.

Słowiku, moj słowiku, co w tym krzu^[18] rożanym

Od pułnocy mię budzisz swoim głosem ranym,

70

I ty nie z serca śpiewasz, i ciebie coś boli:
I ja śpiewam, a rym moj idzie po niewoli.

SYMICH.

Garlico, ma garlico, i ciebie coś więzi,
Że tu siadasz osobno na suchej gałęzi,

Siadasz osobno, aż cię chytry lep ułowi:

75

I mnie, nędznicę, pędzi do grobu stan wdowi.

SOBOŃ.

Koźlęta mi w kapuście poczyniły szkody.
Szpacy mi pozjadali na trześniach jagody,
Wroble proso wypili, tę mam korzyść z tego,

Że za Phyllidą biegam, a nie dojrzę swego.

80

SYMICH.

Cieliczka mi do sadu przez płot przeskakuje,
I kwiateczki mi depce, i szczepie mi psuje.

[108]

Cieliczko nie przeskakuj: i ty Daphnisowi
Daj pokuj, krasna Dyrce, cudzemu mężowi.

SOB0Ń.

Wypatrzyłem grzywacze, gdzie gniazdo nosiły,

85

I już dzieci; jak mniemam, wpoły dokarmiły;
Pojdę, je zbiorę, i dam komuś na śniadanie,
Nie powiem, komu: bo mi idzie o wydanie^[19].

SYMICH.

Ułapiłem wiewiorkę wczora na leszczynie,

Niech każdy wie, że ją dam nadobnej Halinie.

90

Komu co Bog obiecał, zazdrość nie ukradnie;
A komu nie obiecał, i z garści wypadnie.

SOBOŃ.

Kiedy po gorach chodzisz, nie chodź, Phylli, bosa,
Kiedy po łąkach, zdrowa nożkom rana rosa,

W trzewiczku do taneczka: a jać go więc kupię,

95

A ty mnie… lecz podobno moje chęci głupie.

SYMICH.

Sierszeń^[20] w południe kąsa, przed wieczorem mszyca,
Mucha cały dzień, w nocy przykra komorzyca^[21],
U wody się boj węża, jaszczorki przy krzaku,

Mnie przy chroście. Co mowisz, szalony prostaku?

100

SOBOŃ.

Zufała Eriphyla, mijając mię wczora,
Cisnęła na mnie jabłkiem; skąd mi głowa chora,
Tesknica na mię bije, szum przelata uszy,
Spać nie mogę, lice mi blednie, a mdło duszy.

SYMICH.

I mnie w tańcu Testylis przydeptała nogę:

105

Od tego czasu wszystek jakoby niemogę^[22].

[109]

Jeśli mi to na pośmiech tylko udziałała,
Bodaj krzemienie gryzła, w pokrzywach sypiała.

SOBOŃ.

Kupido, co ogniste rzucasz w serca strzałki!

Przed laty Nimfy rady słuchały piszczałki.

110

Dziś pytają, co kto ma. Snać i Wenus daje
Zwać się złotą. Prze Boga, złe to obyczaje!

SYMICH.

Faunie, i tyś swych czasow siadał miedzy bogi,
I tobie oplatano wonnym kwieciem rogi;

Pieśniami brzmiały gaje, brzmiały gęste lasy.

115

Wesołe były wieki, były wdzięczne czasy.

SOBOŃ.

Same owce po gorach wolno się pasały,
Ani zbojce, ani się wilkow obawały;
Dziś się wszyscy za zyskiem bezecnym udali:

A Tatarzyn kilka kroć co rok sioła pali.

120

SYMICH.

Buhaju, moj buhaju! nie tak się niedźwiedzi
Obawaj, jako gdy nas zdradliwi sąsiedzi
Podsiadają^[23]: przedtym nas na wszystek świat znano:
Acz i teraz nad Wołhą przed nami zadrżano.

SOBOŃ.

Źle dziś i bratu wierzyć: pod rękę stryjowę,

125

Odjeżdżając w gościnę, wszystko me domowe
Oddałem gospodarstwo; on mię wygnał z niego:
Snąć to się panom trafia wieku dzisiejszego.

SYMICH.

Pasterzu, złe psy chowasz, owce z pastuchami

Pokąsali: musi być, suki się z wilkami

130

[110]

Chowały. Ostatek ci pokradną złodzieje:
Snać się to i w bogatych dworach teraz dzieje.

SOBOŃ.

Dalekośwa zabrnęła. Dosyć pastuchowi
Wiedzieć o owcach, a nie przymawiać dworowi.

Już te kozy gałęzie wszystko pogłodały^[24],

135

Pozganiajmy ich, aby się nie rozchadzały.
Świeżego im nawalmy. Trzeba czułej straży
Na wiosnę, bo na wiosnę wilk najwięcej waży,
Że się zimie przegłodził, gdy w oborach było

Wszystko zamkniono; teraz, gdy się wypędziło,

140

Najwięcej czyha na to, kiedy się rozbieżą.
Zawołaj psów^[25]: niechaj tu blisko przy nas leżą.

1. urzędnik — włodarz
2. na przez rok — na przyszły rok
3. miech — torba, kieszeń
4. przysolić komu — przekupić kogo
5. ubosztwu.
6. wytykać po dziesiątemu baranu — pobierać dziesięcinę z baranów
7. odprawić co — pozbyć się czego
8. dracza — zdzierstwo
9. dałej
10. sporzej — więcej, obficiej
11. wstawić nogę — zrobić początek
12. poczta — podarunek
13. welna.
14. wyderca — wydzierca
15. w rownią się nie liczę — nie uważam się za równego
16. wydać — zdradzić, zawieść zaufanie
17. przepierować — trele wywodzić
18. kierz — krzak
19. wydanie — rozgłoszenie sekretu
20. sierszeń — szerszeń
21. komorzyca — komar
22. niemoc — chorować
23. podsiadać kogo — stać komu na zdradzie
24. pogłodać — obgryźć
25. pies — kochanek

Tekst jest własnością publiczną (public domain). Szczegóły licencji na stronach autorów: Szymon Szymonowic, Jan Łoś.