M. Arcta Słowniczek wyrazów obcych/K (całość)

Dodaj linki
Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
<<< Dane tekstu >>>
Autor Michał Arct
Tytuł Słowniczek wyrazów obcych
Wydawca M. Arct
Data wyd. 1899
Miejsce wyd. Warszawa
Źródło Skany na Commons
Inne K – wykaz haseł
Pobierz jako: EPUB  • PDF  • MOBI 
Indeks stron
›››
K.
Uwaga. Brakujących pod tą literą wyrazów obcych należy szukać także i pod literą C.

Kaaba arab. świątynia Mahometa w Mekce i kamień święty w niej przechowywany.

Kabalista hebr. znawca ksiąg kabalistycznych; wróżbiarz.

Kabalistyczny hebr. tyczący się ksiąg kabalistycznych żydowskich; tyczący się magji.

Kabała hebr. podanie, tajemnicza nauka żydów, filozofja mistyczna religji żydów; wróżenie z kart, knowanie, intryga, plotki, zmowa.

Kabaret f. półmisek podzielony wachlarzowato na kilka podziałek.

Kabel, drut telegraficzny, przechodzący przez morze.

Kabestan f. kołowrót do zwijania i rozwijania liny okrętowej, winda okrętowa.

Kabina a. budka do kąpieli w morzu, kajuta okrętowa; oddzielna łazienka.

Kabljon, świeże niesolone mięso wątłusza.

Kabotaż f. handel nadbrzeżny; żegluga nadbrzeżna.

Kabrjolet f. lekki jednokonny powozik; przednie siedzenie pod nakryciem w karecie pocztowej.

Kabylowie ar. mieszkańcy Algieru berberyjskiego pochodzenia.

Kabza ł. worek do pieniędzy; skrzyneczka.

Kacerstwo n. ob. Herezja.

Kacerz n. ob. Heretyk.

Kacheksja g. charłactwo.

Kacyk, dawny naczelnik, wódz i rządca plemienia u Indjan w połud. Ameryce.

Kaczucza hiszp. taniec hiszpański z kastanjetami.

Kadaster f. ocenianie posiadłości ziemskich w celu ich opodatkowania; sam podatek nałożony skutkiem tego ocenienia.

Kadecki korpus, szkoła wojskowa kształcąca młodzież na oficerów.

Kadencja f. rym, skład (w wierszach); spadek harmonijny dźwięków w muzyce; harmonijne zakończenie muzycznego okresu; czas przeznaczony dla pewnych stałych czynności (dla członków sądu, sejmu).

Kadet f. uczeń szkoły wojskowej kadeckiej; w marynarce: młodzieniec kształcący się na oficera floty.

Kadi t. sędzia u Turków.

Kadry f. komplet zapasowych oficerów i podoficerów, potrzebnych w razie zorganizowania oddziału wojska; żołnierze i oficerowie, mający obowiązek kształcić nowozaciężnych.

Kadryl f. taniec francuski.

Kaduceusz ł. laska Merkurego z wężami i skrzydłami; dawna laska herolda; symbol handlu i pokoju.

Kaduk, w dawnem prawie polskiem: spadek pozostawiony bez prawnych spadkobierców (przechodzący na rząd prawem kaduka); ludowe: djabeł, choroba padaczka.

Kafar n. przyrząd z windą do wbijania pali, baba.

Kahał hebr. zarząd wyznaniowy gminy żydowskiej.

Kaik t. długi, wązki, lekki statek turecki.

Kajak grenlan. rodzaj łodzi przykrytej stałem wiekiem z otworem na pomieszczenie wioślarza.

Kajmakan t. zastępca wielkiego wezyra; gubernator prowincji w Turcji.

Kajuta f. pokój na statku w głębi pod pokładem dla podróżnych.

Kajzersznit n. cięcie cesarskie, operacja chirurgiczna u położnic.

Kakao, owoce drzewa kakaowego, z których robi się czekolada.

Kakaowe masło, tłuszcz wytłaczany z nasion z drzewa kakaowego, używany na maści.

Kakofonja g. rozdźwięk, nieprzyjemny dźwięk; dysharmonja.

Kakosynteton gr. wyraz błędnie zestawiony.

Kalafonja g. rodzaj żywicy używany do pocierania smyczka i do innych celów.

Kalait g. turkus, minerał, kamień szlachetny barwy jasnoniebieskiej.

Kalambur f. dowcipna gra wyrazów; dwuznaczny wyraz.

Kalamity, skrzypy drzewiaste kopalne, z których wytworzył się węgiel kamienny.

Kalander f. prasa cylindrowa z ogrzewanemi walcami do gładzenia sukna, papieru i do nadawania połysku.

Kalauer n. niesmaczny, nędzny dowcip, rubaszny dwuznacznik.

Kalcynacja ł. zwapnienie, utlenianie metalów za pomocą żarzenia.

Kalcyt, minerał, wapień.

Kalefakcja ł. ogrzewanie.

Kalefaktor ł. stróż szkolny, palacz w piecach, donosiciel.

Kalejdoskop g. przyrząd złożony z rurki z dnem i kamyczków, szkiełek i t. p., które za najmniejszym poruszeniem zmieniają położenie i przy pomocy zwierciadełek układają się w różne sześciopromienne gwiazdki; przen.: obrazy szybko zmieniające się.

Kalesony f. majtki, gacie.

Kalfataż f. cerowanie, zatykanie szpar okrętowych pakułami i zalepianie ich smołą.

Kali, kalium potas.

Kaliber n. średnica otworu broni palnej, miara kuli, pierścień do mierzenia wielkości otworu, podziałka.

Kalibrować, wymierzać wielkość podług podanej skali.

Kalif ob. Chalif, namiestnik Mahometa, sułtan.

Kalifat, państwo rządzone przez kalifa.

Kaligraf g. pięknie piszący.

Kaligrafja g. sztuka pięknego pisania.

Kalikant ob. Kalkancista.

Kalikować ł. naciskać miechy przy organach.

Kaljope g. muza pieśni bohaterskiej i piękności w sztuce, przedstawiana z tabliczką i rylcem do pisania.

Kalka f. papier lub płótno przezroczyste lub poczernione służące do odbijania pisma, do przerysowywania.

Kalkancista, kalkant, kalikant nadymający miechy przy organach.

Kalkomanja ob. Dekalkomanja.

Kalkować f. przerysowywać przy pomocy kalki.

Kalkulacja ł. obliczanie.

Kalobjotyka g. sztuka przyjemnego życia, aby odpowiadało rozsądkowi, wyobraźni i uczuciu.

Kalomel g. chlorek rtęci, silny środek lekarski.

Kalorja, jednostka do mierzenia ilości ciepła; ilość ciepła potrzebna do ogrzania 1 kgr. wody o l°Cels.

Kaloryfery ł. rury idące z jednego ogólnego pieca, służące do ogrzewania mieszkań za pomocą wody, pary lub powietrza.

Kaloryka ł. nauka o cieple.

Kalorymetr, przyrząd do mierzenia ilości ciepła w jakiemś ciele.

Kalotechnika g. nauka o utrzymaniu piękności ciała.

Kalotka f. okrągła czapeczka, noszona przez księży.

Kalteszal n. napój z piwa, cukru i cytryny, podawany na zimno.

Kalumnja ł. oszczerstwo, potwarz.

Kalwakata ob. Kawalkada.

Kalwinizm, nauka Kalwina czyli wyznanie ewangielicko-reformowane.

Kałamaszka, wózek lub bryczka łubem wybita, otwarta, bez budki.

Kamarylla hisz. nazwa stronnictwa ulubieńców panującego, tajni doradcy często mający szkodliwy wpływ na bieg spraw publicznych.

Kamasz f. rodzaj wierzchniej pończochy sukiennej lub włóczkowej od stopy do kolan.

Kambjalne prawo w. prawo wekslowe.

Kambryjska formacja, najstarsze osadowe warstwy ziemi.

Kamea f. kamień kosztowny artystycznie wypukło rzeźbiony, na którym figury są innego koloru, aniżeli tło.

Kameleon g. gatunek jaszczurki, zmieniającej barwę przy podraźnieniu; przen.: człowiek zmiennego charakteru.

Kameljowa dama f. kobieta lekkich obyczajów, kokota.

Kamelor n. rodzaj materji z włosa kozy angorskiej.

Kamera ł. biuro; pokój; przyrząd optyczny; dawna władza zarządzająca dobrami i dochodami państwa.

Kamera asfiksyjna ł. skrzynia do zabijania zwierząt gazem duszącym.

Kamera dezynfekcyjna ł. urządzenie do niszczenia zarazków w odzieży, tkaninach i t. p. za pomocą gorąca, pary etc.

Kameralista ł. biegły w naukach społeczno-prawnych.

Kameralna muzyka, kwartety lub inne muzyczne zespoły, przeznaczone dla sal niezbyt obszernych.

Kameralne dobra, królewszczyzna, domeny.

Kameralne nauki, nauki i umiejętności, dotyczące gospodarstwa państwowego i wewnętrznego zarządu państwa.

Kamerdyner n. szatny, pokojowiec, służący, pełniący obowiązki bezpośrednio około pana.

Kamerfrajlina n. dama dworska.

Kamerher n. szambelan.

Kamerjunkier n. młodszy szambelan dworu.

Kamerlengo w. kardynał zawiadujący finansami papieskiemi, oraz zawiadujący sprawami kościoła podczas wyboru Papieża.

Kamerton n. ton zasadniczy, według którego stroi się instrumenty muzyczne; przyrządzik podający ton zasadniczy; stroik.

Kameryzować f. wysadzać drogiemi kamieniami.

Kamfina, oczyszczony olejek terpentynowy, używany dawniej do oświetlania; nazwa dawana gdzieniegdzie nafcie.

Kamfora, żywica z drzewa kamforowego, bardzo lotna o silnym zapachu, używana w lecznictwie.

Kamgarn n. wełniana tkanina z długiej przędzy wełnianej czesanej.

Kamizada f. w średniowiecznych czasach napad wroga w nocy, w którym wojownicy przywdziewali na pancerz koszule.

Kamlot f. materja z włosów kozy lub wełny owczej; gatunek tkaniny wełnianej.

Kamorra w. tajny związek zbrodniczy w Neapolu.

Kampanja f. wyprawa wojenna; wojna.

Kampanja fabryczna, właściwy czas fabrykacji np. w cukrowniach, gorzelni i t. p.

Kamrat n. towarzysz broni, współtowarzysz, współuczestnik.

Kanafarz ł. ob. Kanaparz.

Kanalizacja ł. urządzenie kanałów, ścieków podziemnych w mieście, dla odprowadzania nieczystości i wody.

Kanał ł. rów szeroki sztucznie zrobiony i napełniony wodą; ściek murowany podziemny do odprowadzania wody i nieczystości; sztucznie zrobiona rzeka, służąca do przejścia z rzeki do rzeki, z morza do morza; cieśnina morska.

Kanaparz ł. szafarz, piwniczy klasztorny.

Kanaster, kosz z trzciny cukrowej wykładany cynfolją, używany w Indjach Wschod. do opakowania; gatunek gorszego tytuniu.

Kanaus, gatunek perskiej materji jedwabnej.

Kancelarja ł. oddział biura załatwiający czynności urzędowe, przyjmujący sprawy i interesantów oraz wydający im uchwały, wezwania i t. p.

Kancelaryjne pismo, rodzaj pisma wyraźnego; kancelaryjny styl: suchy, urzędowy sposób pisania.

Kancelista n. niższy urzędnik pracujący w kancelarji; pisarz.

Kancelować ł. przekreślać na krzyż, znosić, kasować.

Kancjonał ł. śpiewnik kościelny.

Kanclerstwo, godność i władza kanclerza.

Kanclerz ł. pierwszy minister lub prezes ministrów, zawiadujący sprawami zagranicznemi państwa; wysoka godność duchowna lub świecka.

Kandelabr f. wysoki świecznik o kilku ramionach.

Kandydat ł. starający się o urząd, o posadę, o godność; stopień akademicki niższy od doktora.

Kandydatura ł. ubieganie się o wakujące miejsce, o urząd, o posadę; przedstawienie się przed wyborcami w celu otrzymania mandatu posła do sejmu.

Kandyzowane owoce f. owoce smażone w cukrze.

Kanefory g. postacie kobiece z koszami kwiatów lub owoców na głowie.

Kanelowanie, żłobki wycięte wzdłuż na kolumnach.

Kanibal, dziki, ludożerca.

Kanibalizm, dzikość, srogość, ludożerstwo.

Kanikuła ł. gorące dni, upały; szaleństwo, wścieklizna.

Kanion w. głęboki jar, głęboki wąwóz górski w Ameryce północnej.

Kankan f. rozpustny taniec francuski z nieprzyzwoitemi giestami.

Kanon ł. miara, norma, prawidło; część Mszy Św., regiestr oddzielnych części Pisma Św. przez kościół katolicki przyjętych; przepisy prawa kościelnego; podatek gruntowy; rodzaj śpiewu chóralnego, w którym głosy występują jeden po drugim i powtarzają pierwszą melodję; podatek gruntowy; w drukarstwie: gatunek dużego pisma.

Kanonada f. strzelanie z dział trwające czas dłuższy.

Kanoniczki, zakon żeński według reguły kanoników.

Kanoniczne prawo, prawo kościelne i religijne zatwierdzone przez kościół.

Kanonik ł. wyższy stopień duchownego w hierarchji duchownej katolickiej, członek kapituły katedralnej.

Kanonizacja ł. uroczyste papieskie uznanie i ogłoszenie za Świętego.

Kanonjer f. puszkarz, żołnierz przy działach, artylerzysta.

Kanony ł. tablice drukowane umieszczone na ołtarzu, zawierające wyjątki z ewangielji i niektóre modlitwy, odmawiane przez kapłana.

Kanopy egips. wyobrażenia bożka w kształcie beczki lub dzbanka z głową i nogami.

Kantar, uzda służąca do zaczepiania lejców i utwierdzenia wędzidła.

Kantaryda g. mucha hiszpańska, owad, z którego wyrabiają wezykatorję.

Kantata f. utwór muzyczny o nastroju poważnym, przeznaczony do śpiewu chóralnego z towarzyszeniem instrumentów.

Kanton f. okrąg; prowincja należąca do związku państwowego.

Kantor f. kancelarja kupiecka; biuro fabryki, banku i t. p.

Kantor ł. śpiewak kościelny przewodniczący w chórze.

Kantorat ł. szkółka początkowa ewangielicka.

Kantorzysta a. Kantorowicz, pogardliwa nazwa, dawana młodym pracownikom w kantorze handlowym.

Kantyczki ł. zbiór nabożnych pieśni ludowych, a zwłaszcza kolęd.

Kantylena ł. piosnka, utwór poetyczny miłosnej treści, romanca.

Kantyna f. szynk żołnierski; buda markietanki.

Kantyzm, pogląd filozoficzny filozofa Kanta.

Kanwa f. rzadka tkanina w kraty do roboty włóczkowej i haftu; pierwszy plan, zarys, szkic.

Kaolin chińs. glinka lub ziemia porcelanowa; najczystsza glina zwykle koloru białego.

Kap n. przylądek.

Kapa ł. ubiór kościelny księdza, używany przy niektórych obrzędach zamiast ornatu; przykrycie na łóżko; daszek nad ogniskiem lub blachą kuchenną.

Kapary, pączki kwiatowe krzewu kaparowego, zamarynowane w occie i w soli, używane jako przyprawa kuchenna.

Kapela w. orkiestra.

Kapelan ł. kapłan przeznaczony do pełnienia służby Bożej w kaplicy prywatnej lub zakładu publicznego; kapelan wojskowy, biskupi i t. d.

Kapelmistrz n. dyrygujący w orkiestrze.

Kapilarność ł. włoskowatość, własność płynów tworzenia w rurkach włoskowatych powierzchni wklęsłej lub wypukłej, zależnie od tego czy płyn przylega do rurki czy nie.

Kapilarny ł. włoskowaty; naczynia kapilarne: cienkie jak włos kanaliki w organizmie roślinnym i zwierzęcym.

Kapiszon f. kaptur; cylindryczny kapturek z blaszki miedzianej, mający na spodzie trochę masy wybuchowej, służący jako środek zapalny w strzelbach.

Kapitalista f. posiadacz kapitałów; utrzymujący się z procentów od kapitału.

Kapitalizm f. panowanie kapitału.

Kapitalizować f. składać dochody na kapitał.

Kapitalny ł. wyborny, wyśmienity; główny, ważny.

Kapitał f. pieniądze, przynoszące dochód; przedmioty, wytworzone pracą ludzką, przeznaczone do dalszej produkcji (narzędzia, materjały i środki produkcji); majątek ruchomy.

Kapitan f. stopień oficerski wyższy od porucznika; dowódca okrętu, statku.

Kapitel ł. głowica: rozszerzony wierzchołek słupa, kolumny, rzeźbą przyozdobiony.

Kapitulacja f. układ pomiędzy oblężonymi a nieprzyjacielem o oddanie twierdzy, miasta lub obozu; przen.: poddanie się.

Kapitulant, oficer lub żołnierz służący dłużej aniżeli obowiązany.

Kapitulować f. zdać twierdzę, miasto lub obóz nieprzyjacielowi pod ułożonemi warunkami; poddawać się.

Kapituła ł. rada kanoników przy katedrze lub kolegjacie zajmująca się sprawami kościoła; rodzaj senatu biskupiego, zarządzającego djecezją po śmierci biskupa.

Kapituła orderów, władza do rozpatrywania praw do orderów.

Kaplica ł. mały kościołek; osobny przybytek w kościele katolickim, posiadający ołtarz i tworzący oddzielną całość; oddzielny pokój z ołtarzem w domu prywatnym, zakładzie publicznym lub na okręcie do odprawiania nabożeństwa.

Kapral f. podoficer piechoty.

Kaprowy list, upoważnienie dane przez państwo statkom korsarskim do chwytania okrętów nieprzyjacielskich.

Kaprys f. chimera, grymasy, dziwactwo, zachcianka; rodzaj utworu muzycznego.

Kapsla n. nakrywka metalowa na korek u butelki; nakrywka do osi; kapiszon do strzelby.

Kapsułka ł. banieczka, pęcherzyk ze stężonej żelatyny, zawierający wewnątrz lekarstwo.

Kaptować ł. zjednywać sobie, ujmować, zniewalać kogoś sobie.

Kapudan basza tur. główny dowódca floty tureckiej.

Karabela, lekka krzywa szabla z ozdobną rękojeścią, używana dawniej przez szlachtę polską do stroju uroczystego.

Karabin f. rodzaj lekkiej krótkiej strzelby gwintowanej, zaopatrzonej w bagnet, używany w wojsku.

Karabinjerzy f. lekka kawalerja; we Włoszech żandarmi.

Karacena ł. giętki, do ciała przystający pancerz z łusek stalowych, osadzonych na skórze łosiej.

Karaimi lub Karaici hebr. sekta żydowska, która odrzuca talmud, a trzyma się biblji.

Karakole f. toczenie koniem, harcowanie.

Karakuły tur. delikatne futro z baranów krymskich.

Karambol f. w grze bilardowej: uderzenie dwóch innych kul kulą, którą się gra; niespodziane zetknięcie, starcie się z sobą.

Karamel f. ob. Karmel.

Karat g. jednostka wagi do ważenia złota, djamentów i pereł.

Karawana pers. orszak podróżnych pielgrzymów lub kupców na Wschodzie razem ze zwierzętami jucznemi.

Karawan-seraj, pers. dom zajezdny na Wschodzie.

Karawella hiszp. lekki, żaglowy statek hiszpański.

Karbol a. karbolowy kwas, fenol, związek chemiczny, złożony z węgla, tlenu i wodoru, powstający przy suchej dystylacyi węgla kamiennego, środek dezynfekcyjny.

Karbonarjusz w., dosł. węglarz; członek dawnego tajnego stowarzyszenia politycznego we Włoszech.

Karbonat ł. czarna odmiana djamentu.

Karbonaty ł. węglany, sole kwasu węglanego.

Karbonizacja ł. zamienianie na węgiel, zwęglanie.

Karbonizowanie, oczyszczanie wełny lub starych wełnianych wyrobów od domieszek, lnu i bawełny, w celu ponownej jej przeróbki.

Karbunkuł ł. wyjątkowo piękny i wielki rubin lub granat szlachetny; niebezpieczny wrzód zaraźliwy; wąglik.

Karcer ł. areszt w zakładach naukowych.

Kardamon g. roślina, której owoc używa się na przyprawy i lekarstwa.

Kardynalny ł. główny, zasadniczy, fundamentalny.

Kardynał ł. godność najwyższa po papieskiej w kościele katolickim; napój z wina białego, pomarańcz i cukru; ptak wróblowaty.

Kares f. pieszczota, przymilanie się.

Karjatydy g. postacie ludzkie rzeźbione z kamienia, służące w budynkach zamiast kolumn lub kroksztynów.

Karjera f. zawód, dający na przyszłość świetne widoki, wysokie stanowisko, poprawa bytu, los.

Karjerowicz, człowiek, który nie pracą i zasługą, lecz protekcją i umiejętnemi zabiegami dobija się stanowiska.

Karjolka f. lekki powozik.

Karlista, stronnik Don Karlosa, pretendenta do tronu hiszpańskiego.

Karmanjola f. taniec i śpiew rewolucyjny francuski.

Karmazyn w. kolor ciemnoczerwony; szlachcic polski starożytnego rodu, (gdyż karmazynowa barwa żupana służyła tylko wyższej szlachcie).

Karmel f. masa cukrowa brunatna, gorzkawa, pozbawiona wody przez odparowanie na gorącym ogniu, służąca do barwienia wódek, sosów etc.

Karmin f. barwnik czerwony otrzymywany z koszenili.

Karnacja f. barwa skóry, koloryt ciała ludzkiego.

Karnawał w. zapusty, czas zimowych zabaw, trwający od końca adwentu do wielkiego postu.

Karnes n. część gzymsu w rodzaju wązkiej listwy, mający w przecięciu kształt litery S.

Karnet f. książeczka notatkowa, notatnik, w którym dama na balu zapisuje sobie kolej tańców i tancerzy.

Karnjol, półdrogi kamień, czerwona i żółta odmiana chalcedonu.

Karo f. jeden z czterech kolorów w kartach (dzwonka) oznaczony w kształcie ukośnego czerwonego kwadracika; kwadratowe wycięcie stanika kobiecego pod szyją.

Karoca w. kareta.

Karota w. gatunek marchwi; zwój tytuniu, z którego trą tabakę.

Karotować f. oszukać, wydrwić coś od kogoś, naciągnąć kogoś.

Kartacz w. pocisk armatni, złożony z cylindrycznej puszki blaszanej, napełnionej małemi kulkami.

Kartaczownica, małe działo polowe o jednej lub kilku lufach, strzelające kartaczami na małe odległości.

Kartel f. umowa między rządami dwóch państw o wymianę jeńców lub wydawanie zbiegów; zmowa producentów na niekorzyść konsumentów.

Kartografja g. sztuka kreślenia map gieograficznych.

Kartogram g. graficzne przedstawienie danych statystycznych przy pomocy zabarwionych powierzchni.

Kartomancja g. wróżenie z kart.

Karton f. projekt obrazu lub akwareli zrobiony na grubym papierze; gruby, piękny papier rysunkowy; rodzaj tektury używanej do robót introligatorskich; pudełko z tektury; kartka przedrukowana mająca zastąpić w książce inną.

Kartonaż f. wyroby z tektury; lekka oprawa w tekturową okładkę, oklejoną papierem.

Kartonować f. oprawiać w tekturę i w papier.

Kartusz f. nabój, ładunek; pas myśliwski z ładunkami.

Kartuz f. mnich zakonu Św. Brunona.

Karuzel w. dawne igrzyska rycerskie; urządzenie do zabawy, składające się z koła, obracającego się na pionowej osi, z siedzeniami lub na obwodzie z drewnianemi końmi.

Karykatura f. przesadne przedstawienie czego aż do śmieszności; wizerunek czyjś w postaci dziwacznej i śmiesznej; dziwoląg.

Karykiel f. koczyk.

Karystja ł. niedostatek, brak, bieda, nędza.

Kasa f. miejsce lub sprzęt do przechowywania pieniędzy i kosztowności; w kupiectwie gotówka; w zakładach publicznych miejsce wypłacania lub odbierania należności.

Kasacja, kasata ł. zniesienie, unieważnienie, obalenie wyroku sądowego, testamentu, umowy, przywileju i t. p.

Kasacyjny sąd f. najwyższy sąd unieważniający wyroki innych sądów.

Kasandra, wróżbiarka trojańska, którą wyszydzano, gdy przepowiadała klęski mające dotknąć Troję; przen.: osoba, której złe wróżby nie znajdują wiary.

Kasata ob. Kasacja.

Kasetka, szkatułka.

Kaseton w. ozdoba sufitu w kształcie wgłębionej rzeźbionej tafli.

Kask f. metalowe lub skórzane nakrycie głowy, szyszak, hełm.

Kaskada f. mały wodospad.

Kasta ł. zamknięte w sobie pewne stany w narodzie; pewna klasa w narodzie oddana wyłącznemu jakiemu powołaniu, przekazywanemu dziedzicznie.

Kastanjety f. rodzaj wklęsłych drewnianych klekotek, które przyczepione do palców służą tancerkom hiszpańskim do wybijania taktu w tańcu.

Kastel ł. zamek, mała twierdza, grodzisko.

Kastet f. rodzaj broni w kształcie spojonych pierścieni, wzmacniających siłę uderzenia pięścią, także broń, złożona z giętkiej trzciny z ciężką ołowianą gałką na końcu lub też z rękojeści z kulą na rzemyku; głowotłuk.

Kastor i Polluks, mityczni bracia bliźniacy, związani nierozdzielną przyjaźnią; nazwa konstelacji gwiazd; przen. nierozdzielni przyjaciele.

Kastorowy ł. zrobiony z filcu przygotowanego z sierści bobrowej lub jej falsyfikatów (np. kapelusz).

Kastowość, skrupulatne przestrzeganie i trzymanie się praw rodowych i stopni w społeczeństwie; sprzyjanie ludziom tylko swego stanu.

Kastracja, usunięcie gruczołów płciowych, trzebienie, wałaszenie.

Kastrat ł. rzezaniec, eunuch, sztuczny sopranista.

Kastygacja ł. karcenie, biczowanie, chłosta.

Kasyda ar. w poezji wschodniej utwór poetyczny w rodzaju poematu z treścią pochwalną.

Kasyno w. rodzaj resursy, miejsce zebrań i zabaw publicznych.

Kaszmir, górska kraina w Himalajach, słynna z wyrobu cienkich szalów wełnianych; ukośnie tkana cienka tkanina wełniana.

Kaszta n. w drukarni: szuflada z przegródkami na czcionki; w górnictwie: podpory podtrzymujące opróżnione miejsca kopalni.

Katafalk w. podwyższenie lub rusztowanie ozdobne, na którem ustawiają trumnę ze zwłokami.

Katafora g. chorobliwa śpiączka, letarg.

Kataklizm g. gwałtowny przewrót w przyrodzie, przen. przewrót wielkiej doniosłości, klęska społeczna; wielkie nieszczęście.

Katakumby g. dawniej cmentarze podziemne, gdzie dla modlitwy gromadzili się pierwsi chrześcijanie; dziś krypty pod kościołami lub gmachy murowane na cmentarzach, gdzie w pojedyńczych pieczarach stawiają trumny z ciałami zmarłych.

Katalekty g. zbiór fragmentów, urywków; ułamki pojedyńczych utworów.

Katalektyczny wiersz g. wiersz niepełny, o niezupełnym rymie.

Katalepsja g. nerwowa choroba, objawiająca się zupełnem odrętwieniem ciała, utratą czucia i dowolności ruchów.

Kataleptyk g. człowiek dotknięty katalepsją.

Katalog g. wykaz, spis przedmiotów, należących do pewnego zbioru.

Kataplazm g. ciepły, wilgotny, ciastowaty okład z ziół, nasion, otrąb i t. p. stosowany przy zapaleniach, owrzodzeniach i t. d. w celach leczniczych.

Katapleksja g. obezwładnienie, zdrętwienie pod wpływem przestrachu (u zwierząt); w medycynie: stężenie ciała skutkiem ataku apoplektycznego, tężec.

Katapulta ł. u starożytnych: machina wojenna do wyrzucania pocisków.

Katar g. zapalenie ostre lub chroniczne błon śluzowych (wyścielających kanał oddechowy, pokarmowy i t. p.), nieżyt.

Katarakta g. wodospad; choroba oczu połączona z zupełną lub częściową utratą wzroku, zaćma.

Kataster p. Kadaster.

Katastrofa g. nagły, nieszczęśliwy zwrot albo wypadek w życiu człowieka lub narodu; punkt przełomowy w dramacie.

Katecheta g. nauczyciel religji, wykładający ją w formie pytań i odpowiedzi.

Katechetycznie uczyć, uczyć za pomocą pytań, w formie rozmowy.

Katecheza g. nauka religji, szczególniej w pytaniach i odpowiedziach.

Katechizm g. popularny podręcznik ułożony w formie pytań i odpowiedzi, a szczególniej do nauki religji.

Katechumen g. przygotowujący się do przyjęcia Chrztu Św.

Katedra g. tum; główny kościół w diecezji, przy którym znajduje się biskup i kapituła; miejsce, z którego profesor wykłada lub odczyt miewa; przen. posada profesora.

Kategorja g. podział pojęć; klasa, dział, rodzaj, gatunek.

Kategorycznie g. dokładnie; stanowczo, bezwzględnie.

Kateter g. rurka do wypuszczania moczu z pęcherza, cewnik.

Katetometr g. przyrząd do mierzenia różnic wyniesienia przedmiotów trudno dostępnych.

Katod g. elektrod ujemny, koniec drutu połączonego z biegunem ujemnym baterji elektrycznej, po którym to drucie prąd przechodzi do elektrolitu t. j. płynu lub ciała przewodzącego prąd.

Katolicki g. powszechny.

Katolicyzm g. wiara powszechna, wyznanie rzymsko-katolickie.

Katolikos g. patrjarcha kościoła armeńskiego.

Katon g. surowy sędzia obyczajów.

Katoptromancja g. wróżenie za pomocą zwierciadła.

Katoptryka g. część optyki, traktująca o odbijaniu się promieni światła.

Katylinarna egzystencja, życie człowieka niepewnych zajęć, wichrzyciela, łapiącego ryby w mętnej wodzie.

Katzenjammer n. obrzask, ckliwość i ból głowy po przepiciu.

Kaucja ł. zabezpieczenie, suma składana jako rękojmia dotrzymania umowy i stanowiąca odszkodowanie w razie nie dopełnienia zobowiązań.

Kauczuk, stężały sok mleczny, wypływający z nacięć drzewa kauczukowego, zwany gumą elastyczną.

Kaustyczny g. palący, gryzący, żrący.

Kauteryzacja ł. przypiekanie chorej części ciała środkami palącemi.

Kauzalistyczny ł. przyczynowy.

Kauzyperda ł. niezręczny adwokat przegrywający sprawę.

Kawaler f. mężczyzna bezżenny; członek zakonu rycerskiego; k. orderu, ozdobiony orderem.

Kawalerja w. w wojsku jazda, konnica.

Kawalerzysta w. żołnierz, służący w konnicy.

Kawalkada f. orszak konny; towarzystwo ludzi konno jadących dla rozrywki.

Kawas tur. żołnierz policji i żandarm w Turcji.

Kawatyna w. w operach krótki solowy śpiew miłosny; mała piosenka.

Kawecan w. przyrząd do poskramiania niesfornych i dzikich koni.

Kawerna ł. jaskinia, jama; jama w płucach powstała skutkiem choroby płuc.

Kazamaty hiszp. silnie sklepione piwnice pod wałami twierdzy, używane jako składy materjałów palnych lub więzienie.

Kazeina ł. sernik; białkowata, składowa część mleka.

Kazualizm ł. teorja przyjmująca traf za podstawę wszystkich zdarzeń.

Kazualny ł. przypadkowy.

Kazuista ł. teolog rozstrzygający kwestje sumienia i moralności; prawnik obeznany z subtelnościami prawa i procedury.

Kazuistyka ł. nauka o rozstrzyganiu wątpliwych wypadków, tyczących się sumienia i prawa.

Każolować f. pieścić, głaskać, pochlebiać.

Kedyw, Khedyw tur. ob. Chedyw.

Keepsake a. (kipsek) zbytkownie oprawne ozdobne album z rysunkami lub do rysunku i pisania; pamiątka.

Kefir tur. napój wyrabiany z krowiego mleka przez poddanie go fermentacji za pomocą grzybka kefirowego.

Kejf tur. wypoczynek poobiedni ciała i ducha.

Kepi arab. czapka żołnierska z daszkiem, kroju francuskiego.

Kelner n. posługujący w zakładach jadłodajnych.

Kierat n. zębate koło poziome, obracane przez konie, a wprawiające w ruch lżejsze maszyny jak: młockarnie, sieczkarnie i t. p.

Kiermasz n. doroczny jarmark, połączony z wesołemi uroczystościami ludowemi.

Kieson f. wóz na amunicję; cylinder żelazny zapuszczony w wodę, w którym po wypompowaniu, muruje się filar pod most; wielka skrzynia żelazna bez dna, używana do prac pod wodą.

Kiks, nieudana nuta w śpiewie; chybione uderzenie bilardowe; rodzaj gry w karty.

Kil f. spodnia belka wiązania okrętowego, biegnąca przez całą długość spodu statku.

Kilimek tur. gruby wełniany dywanik domowej roboty.

Kilo g. w wyrazach złożonych oznaczających dziesiętne miary i wagi znaczy 1,000; skróc. kilogram.

Kilof n. rodzaj młota ze szpiczastemi końcami do rozbijania murów i ziemi.

Kilogram f. 1,000 gramów, waga = 2 funtom i 13 łutom.

Kilogramometr f. jednostka, służąca do wyrażenia ilości pracy, zużytej do podniesienia jednego kilograma do wysokości jednego metra.

Kilometr f. miara powierzchni = 1,000 metrom.

Kilsztok n. oziębiacz, część aparatu dystylacyjnego, w którym odbywa się ochładzanie i skraplanie się par dystylowanego płynu; w browarach przyrząd do chłodzenia piwa, chłodnica.

Kindżał tur. długi nóż turecki, obosieczny, zakrzywiony, rodzaj sztyletu.

Kinematograf g. przyrząd optyczny do rzucania na ekran obrazów przedstawiających sceny w ruchu, do czego służy mechanizm szybko obracający te obrazy odpowiednio namalowane.

Kinematyka g. część mechaniki, traktująca o kształcie dróg ruchu.

Kinetyka g. część mechaniki, traktująca o powstaniu ruchu.

Kinkiet f. lampa osadzona na kroksztynie, przytwierdzonym do ściany.

Kiper a. specjalista zajmujący się przygotowywaniem wina do handlu.

Kipsek ob. Keepsake.

Kirasjer f. żołnierz ciężkiej konnicy, zbrojny w hełm i pancerz żelazny.

Kirylica, staro-słowiański alfabet cerkiewny.

Kirys n. napierśnik żelazny, pancerz.

Kislar-aga tur. najwyższy dozorca w haremie.

Kismet tur. u mahometan wiara w nieuniknione przeznaczenie, ślepe poddanie się losowi.

Kitaj ar. cieńka chińska tkanina bawełniana z połyskiem.

Kitajka ar. lekka, gładka, lśniąca tkanina z oczyszczonego jedwabiu.

Kitel n. lekkie płócienne ubranie męskie.

Kjosk tur. altana w ogrodzie, ozdobna altana oszklona; duży, obszerny słup na ulicy, na którym przylepiają się ogłoszenia.

Kladderadatsch n. tytuł humorystycznego pisma niemieckiego; znaczy mniej więcej „ni to ni owo“.

Klaka f. najęte oklaski dla aktorów.

Klakier f. najęty klaskacz w teatrze.

Klamantes ł. wyrzekanie, okrzyk.

Klamburt n. bal na brzegu burty u łodzi.

Klan szkoc. ob. Clan.

Klapa n. pokrywa zamykająca otwór; wentyl w dętych instrumentach, przez którego podniesienie ton się zmienia; klapa bezpieczeństwa, klapa otwierająca się automatycznie aby wypuścić nadmiar gazu lub pary.

Klarnet f. dęty drewniany instrument muzyczny z klapkami.

Klarować ł. oczyszczać (płyny); wyjaśniać rzecz zawiłą.

Klaryfikacja ł. wyjaśnienie, rozjaśnienie.

Klaryski f. zakon żeński Św. Klary z Assyżu.

Klasa ł. stan w społeczeństwie; gromada pokrewnych osobników lub przedmiotów (w hist. natural.); oddział uczniów w szkole, a także pokój, w którym się uczą.

Klasycy ł. najcelniejsi w starożytności pisarze greccy i rzymscy; późniejsi autorowie wzorowi.

Klasycyzm ł. w literaturze kierunek naśladowania klasyków starożytnych; dążenie do wydoskonalenia formy i treści w literaturze i sztuce, akademicka wzorowość.

Klasyczna epoka ł. najświetniejsza epoka rozkwitu literatury jakiego narodu.

Klasyczny ł. wzorowy, doskonały, nieprześcigniony.

Klasyfikacja ł. ugrupowanie przedmiotów według ich cech; podział na klasy, rzędy i t. d.

Klaustrofobja g. uczucie męczącej trwogi i niepokoju w miejscach zamkniętych.

Klauzula ł. zastrzeżenie, warunek, zamieszczony w dokumencie prawnym z obowiązkiem dotrzymania go.

Klauzula egzekucyjna ł. nakaz wykonawczy z mocy aktu lub wyroku.

Klauzura ł. zamknięcie, życie klasztorne poddane ścisłym przepisom.

Klawicymbał f. dawny instrument tej samej natury co fortepjan (dziś nieużywany).

Klawikord f. dawny instrument muzyczny krótkiej budowy o strunach metalowych i klawiszach.

Klawirauscug n. układ fortepjanowy jakiej większej kompozycji ułożonej na orkiestrę.

Klawjatura f. szereg klawiszów, przyrząd w instrumentach klawiszowych, za których naciśnięciem grający wydobywa z instrumentu dźwięki.

Klepsydra g. zegar wodny lub piaskowy, przyrząd do mierzenia czasu u starożytnych; doniesienie pogrzebowe.

Kleptomanja g. chorobliwa skłonność do kradzieży.

Kler ł. duchowieństwo.

Klerykalny ł. sprzyjający duchowieństwu, popierający interesy kościoła katolickiego.

Klijent f. osoba, która powierza swoje interesy adwokatowi, notarjuszowi i t. p.; stały odbiorca jednego handlu.

Klijentela f. ogół klijentów.

Klika f. grono ludzi związanych wspólnym interesem w celu najczęściej nieszlachetnym; szajka.

Klimakteryczne lata albo czas, lata stopniowe, w których człowiek ma przechodzić pewne stanowcze zmiany, np. co 7 lat.

Klimat g. ogół warunków atmosferycznych danej miejscowości, zwłaszcza temperatura i wilgotność.

Klimatologja g. nauka badająca klimat w różnych częściach ziemi i wpływie jego, nauka o strefach.

Klimatoterapja g. nauka o leczeniu chorób za pomocą wpływów klimatu.

Klimatyczne stacje, miejscowości z klimatem odpowiednim do celów leczniczych.

Klimatyka, władza zarządzająca stacjami klimatycznemi w Galicji.

Klinika g. oddział szpitalny, przeznaczony do studjów lekarskich i praktycznej nauki medycyny.

Klio g. muza historji, przedstawiana z rylcem i zwojem papierów w ręce.

Klisza f. w rytownictwie płyta metalowa z wyrytym na niej rysunkiem, służąca do otrzymywania odbić; w fotografji negatywne zdjęcie utrwalone na szkle, służące do odbijania kopji.

Klizopompa g. przyrząd do dawania sobie samemu lewatywy.

Klosz f. szklane nakrycie w kształcie półkuli.

Klown ob. Clown.

Klozet, sprzęt z kubłem wewnątrz, służący do wypróżnień, z urządzeniem do zasypywania proszkiem lub spłukiwania wodą.

Klub a. towarzystwo zorganizowane dla zabawy, sportu lub t. p.; lokal tegoż towarzystwa; stowarzyszenie polityczne najczęściej w łonie sejmów; związek stronnictwa w parlamencie; koło.

Knebel n. narzędzie do zatkania ust przemocą.

Knecht n. parobek; dawniej w Niemczech prosty żołnierz.

Knyp n. krzywy nóż szewcki.

Koadjutor ł. prałat dodany do pomocy arcybiskupowi lub biskupowi.

Koafiura f. sposób uczesania włosów.

Koagulacja ł. krzepnienie, tężenie, ścinanie się płynów.

Koalicja ł. związek, połączenie się stronnictw politycznych lub państw w pewnym określonym celu.

Kobalt n. pierwiastek chemiczny, metal o barwie stalowej lub czerwonej.

Kobold n. w wierzeniach ludu niemieckiego istota nadprzyrodzona, duch gór w postaci karła, gnom, krasnoludek.

Koc n. tkanina wełniana gruba, kosmata na obie strony.

Kodeina ł. alkaloid znajdujący się w opjum, środek uspokajający, używany w medycynie, w większych dawkach trujący.

Kodeks ł. księga praw, zbiór praw.

Kodycyl ł. dodatek do testamentu.

Kodyfikacja ł. połączenie pojedyńczych praw w jedną całość; ułożenie kodeksu.

Koegzystencja ł. współistnienie; jednoczesne istnienie.

Koercyjny ł. przynaglający.

Kofeina, substancja narkotyczna otrzymywana z ziarnek i liści kawy.

Kognacja ł. pokrewieństwo ze strony matki.

Kognat ł. krewny ze strony matki.

Kognicja ł. rozpoznawanie, poszukiwanie szczególniej sądowe.

Kohabitacja ł. wspólne mieszkanie.

Kohezja ł. łączność, związek; fizyczna własność ciał, polegająca na wzajemnem przyciąganiu się cząsteczek; spójność, przyleganie.

Kohorta ł. w starożytnym Rzymie oddział piechoty.

Kohortacja ł. napomnienie.

Koincydencja ł. współczesne wydarzenie się, zbieg okoliczności.

Koka, krzew hodowany w Ameryce połud., z którego otrzymuje się kokainę.

Kokaina, alkaloid, otrzymywany z liści koki w postaci białych kryształków, używany w medycynie jako środek znieczulający.

Kokieterja f. chęć podobania się, zalotność.

Kokietka f. kobieta zalotna, starająca się podobać.

Koklusz f. uporczywy kaszel spazmatyczny, krztusiec.

Kokon f. oprzęd, poczwarka jedwabnika w oprzędzie.

Kokota f. kobieta lekkich obyczajów.

Koks a. materjał opałowy, otrzymywany przez wyprażenie węgla kamiennego przy małym dostępie powietrza.

Kolaborator ł. współpracownik.

Kolacja ł. wieczerza; obsadzanie urzędu szkolnego albo kościelnego.

Kolacjonować ł. porównywać, sprawdzać, zwłaszcza kopję z oryginałem aktu urzędowego.

Kolateralni krewni ł. dalsi krewni, nie w prostej linji.

Kolateralny stempel ł. podatek od spadku.

Kolator ł. opiekun miejscowego kościoła, mający prawo przedstawiania kandydata na proboszcza.

Kolba n. rękojeść strzelby; kwiatostan w rodzaju kłosa o szypułce grubej, okrytej kwiatami bezszypułkowemi; naczynie szklane w kształcie kuli, z długą szyją, używane w manipulacjach chemicznych.

Kolegjalnie f. w pełnym komplecie, w zgromadzeniu, w gronie.

Kolegjata ł. kościół przy którym znajduje się zgromadzenie kanoników, nie mogących jednak zastępować biskupa ani głosować przy wyborze innego.

Kolegjum ł. ogół osób złączonych jednym urzędem, zawodem, lub tworzących razem jaką radę; zarząd a. wyższy zakład naukowy; wydział w uniwersytecie; odczyty profesora uniwersytetu w Niemczech; k. kardynalskie = senat kościoła katolickiego, złożony z kardynałów.

Kolekcja ł. zbiór przedmiotów jednego rodzaju, mających pewną szczególną wartość.

Kolekcjonista ł. zbieracz, amator zbierania osobliwości.

Kolekta ł. modlitwa, którą kapłan odmawia podczas Mszy św. za lud zgromadzony; składka zbierana w kościele na cel dobroczynny.

Kolektor ł. zbieracz; sprzedający losy loteryjne; zbieracz elektryczności w maszynie elektrycznej; w kanalizacji kanał główny ostatecznie odprowadzający nieczystości do rzeki lub na pole irygacyjne.

Kolektywizm ł. kierunek ekonomiczny dążący do ustroju społecznego, opartego na własności zbiorowej narzędzi i materjałów (środków) produkcji.

Kolektywny ł. zbiorowy.

Koleopterologja g. nauka o chrząszczach.

Koligacja ł. powinowactwo, pokrewieństwo.

Kolizeum lub Kolosseum, olbrzymi cyrk w Rzymie, dzisiaj słynna ruina; obecnie nazwa wytwornych wielkich gmachów na widowiska.

Kolizja ł. zbieg przeciwnych sobie interesów, zasad lub artykułów prawa; sprzeczność.

Kolja f. naszyjnik ozdobny ze złota, srebra i klejnotów.

Kolkotar ar. czerwonawy tlenek żelaza otrzymywany przy wyrobie kwasu siarkowego, używa się jako tania i pospolita czerwona farba.

Kolodjum ł. roztwór bawełny strzelniczej w eterze, ciecz gęsta, łatwo zapalna, używana w fotografji, także w medycynie do opatrywania ran.

Kolokacja ł. wyposażenie; wykaz wierzycieli podług kolei, jaką mają być spłaceni; wieś szlachecka podzielona na części, należąca do różnych właścicieli; zaścianek.

Kolonista ł. osadnik.

Kolonizacja ł. zasiedlenie jakiej miejscowości osadnikami.

Kolonja ł. osada, małe gospodarstwo rolne; osada rolnicza w kraju mało zaludnionym; osada zakładana poza granicami rodzinnego kraju w celu zbytu towarów, eksploatowania bogactw miejscowych, zsyłania przestępców i t. p.

Kolonjalne towary, towary pochodzące z osad, t. j. z kolonji zamorskich.

Kolonjalny handel, handel towarami kolonjalnemi.

Koloratura ł. artystyczne przyozdabianie śpiewu pasażami, trylami i tp.

Koloraturowa śpiewaczka, artystka posiadająca rozwiniętą technikę wokalną.

Kolorysta, malarz, którego obrazy odznaczają się świetnym kolorytem.

Koloryt ł. umiejętne zestawienie barw w obrazie, ubarwienie.

Koloryzator ł. kolorujący farbami rysunki i ryciny.

Kolos g. olbrzymia postać, olbrzymi posąg, ogrom.

Kolosalny g. ogromny, olbrzymi, niezwykły.

Kolporter f. obnoszący po domach i sprzedający książki, towary i t. d.

Kolporterja albo kolportaż obnoszenie i sprzedawanie książek po domach.

Kolportować f. roznosić co na sprzedaż; rozpowszechniać, rozgłaszać, przynosić (wieść).

Kolubryna f. dawna długa armata.

Kolumbarjum ł. starożytny grób rzymski, gdzie w niszach w ścianie stawiano urny z popiołami zmarłych.

Kolumna ł. słup z kamienia, metalu lub drzewa; oddział wojska; pojedyńcza stronnica książki lub gazety.

Kolumnada ł. dwa lub więcej rzędów słupów czyli kolumn, nakryte lekkim płaskim dachem, tworzące podjazd lub przedsionek, wogóle ozdabiające wspanialszy jakiś budynek.

Kołczan, pochwa do strzał, sajdak.

Koma g. przecinek; choroba śpiączka.

Komandor f. komtur posiadający najwyższy stopień jakiego orderu; naczelnik zakonu rycerskiego.

Komandytor ł. spólnik spółki komandytowej, który w jej interesach handlowych nie bierze czynnego udziału.

Komandytowy interes, spółka handlowa zawarta między spólnikami firmowymi solidarnie odpowiedzialnymi, a dostarczycielami funduszów odpowiedzialnymi tylko do wysokości swoich wkładów.

Komasacja f. połączenie w jedną całość rozrzuconych gruntów, dóbr.

Komatyczne środki, środki nasenne.

Kombinacja ł. połączenie, zestawienie przedmiotów lub pojęć, aby tworzyły pewną zgodną całość; łączenie pojedyńczych pojęć dla wyprowadzenia wniosków; pomysł wymagający uwzględnienia licznych okoliczności.

Kombustja ł. spalenie, gorzenie.

Komedja g. utwór sceniczny przedstawiający w sposób wesoły a satyryczny wady i śmieszności jednostek i społeczeństwa; przen. zbieg zabawnych lub nieprawdopodobnych okoliczności; udawanie, obłuda.

Komedjant g. pogardliwa nazwa aktora; przen. hipokryta, udawacz, obłudnik.

Komemoracja ł. wspomnienie, wspomnienie umarłych.

Komenda f. krótkie rozkazy, wydawane przez dowódcę; dowództwo; mały oddział wojska.

Komendant f. dowódca oddziału wojskowego, twierdzy i t. p.

Komenderować f. dowodzić, rozkazywać.

Komentarz ł. objaśnienie; przepisy i uwagi służące do objaśnienia dzieła trudno zrozumiałego.

Komentator ł. objaśniający mniej zrozumiałe pisma, dzieła; robiący przypisy objaśniające, uzupełniające.

Komentować ł. wyjaśniać, dopełniać, opatrzyć przypisami.

Komera f. kumoszka, baba gadatliwa i plotkarka.

Komeraż f. plotka siejąca waśń, niezgodę; nieprzyjemne zajście.

Komercyjny f. handlowy, kupiecki.

Komers f. zebranie studentów niemieckich w piwiarni, pohulanka.

Komersowe gry ł. gry karciane niehazardowne.

Kometa g. ciało niebieskie, krążące dokoła słońca po bardzo wydłużonej elipsie, gwiazda mglista ciągnąca za sobą smugę światła t. zw.: ogon, warkocz a. miotłę.

Komfort a. wygody życia, urządzenie dostatnie, wytworne i eleganckie.

Komiczny g. zabawny, śmieszny, wzbudzający wesołość, śmiech.

Komik g. aktor, grający role śmieszne, zabawne, wywołujące śmiech.

Komiliton ob. Commiliton.

Komis ł. zlecenie, poruczenie załatwienia jakiego interesu; dać w komis: powierzyć na sprzedaż towary, za które płaci się dopiero po ich zbyciu.

Komisant f. załatwiający zlecenie handlowe kupców.

Komisarz f. urzędnik państwowy przeznaczony do jakich specjalnych obowiązków, np. komisarz ekonomiczny, leśny; K. policyjny: naczelnik cyrkułu policyjnego.

Komisja ł. władza rządowa naczelna, prawie to co ministerjum; mniejsze zgromadzenie, wydelegowane z większego grona dla rozpatrzenia lub przeprowadzenia danej sprawy.

Komisjoner f. trudniący się interesami komisowemi, załatwiający zlecenia handlowe jednej lub kilku firm; urzędnik komisorjatu; posłaniec publiczny.

Komisorjat ł. urząd zaopatrujący wojsko w żywność i umundurowanie.

Komisorjum ł. polecenie dane do spełnienia, upełnomocnienie do załatwienia interesów.

Komisowy ł. dany w komis; dom komisowy, załatwiający zlecenia i rozmaite interesy.

Komitat węg. nazwa okręgu administracyjnego na Węgrzech z zarządem samodzielnym i władzą naczelną nadżupana.

Komitent ł. zamawiający, dający zlecenie, powierzający załatwienie swoich interesów.

Komitet f. rada złożona z przedstawicieli pewnych władz lub osób wybranych do rozpatrywania danych spraw lub wykonywania postanowień.

Komitywa ł. zażyłość, przyjazne stosunki.

Komiwojażer f. ob. Commis-voyageur.

Komizeracja ł. politowanie, współczucie.

Komocja ł. ruch, wstrząśnienie, wzburzenie, wzruszenie.

Komodor a. w Anglji i Ameryce oficer marynarki, dowodzący czasowo eskadrą z władzą admirała.

Kompan f. towarzysz, kolega.

Kompanja f. towarzystwo; stowarzyszenie handlowe.

Komparacja ł. porównanie.

Komparent ł. strona osobiście stawająca np. w sądzie.

Kompars f. aktor, grający niemą rolę na scenie, figurant, statysta.

Kompartyment ł. część wynikła z symetrycznego podziału danej powierzchni, przedział (np. w szufladzie).

Komparycja ł. stawiennictwo stron przed sądem.

Kompas f. przyrząd z igłą magnesową, wskazujący strony świata (busola); zegar słoneczny.

Kompatrjota ł. współziomek, rodak.

Kompatura ł. okładka.

Kompendjum ob. Compendium.

Kompensacja a. kompensata ł. wyrównanie wzajemnych należności i pretensji; wynagrodzenie.

Kompetencja ł. zdolność do wyrokowania o czem; zakres działalności pewnej władzy.

Kompetentny ł. uprawniony; mający prawo rozstrzygać daną sprawę lub kwestję: biegły w czem, świadomy rzeczy.

Kompilacja ł. utwór literacki, którego treść poczerpnięta jest z kilku dzieł innych autorów; licha zbieranina z prac obcych bez podania źródła.

Kompilator ł. autor układający dzieła z prac innych autorów.

Komplanacja ł. układ pojednawczy, kończący spór między stronami w sądzie.

Kompleks ł. całość, zbitka, całokształt.

Kompleksja ł. skład ciała, temperament, usposobienie.

Komplement f. pochlebstwo, grzeczne słówka, wypowiadanie słów pochlebnych.

Komplet ł. ogół osób potrzebnych do załatwiania jakiej sprawy; zupełność naznaczonej liczby; pełny zbiór pewnych przedmiotów; całość.

Kompletny ł. cały, zupełny.

Kompletować ł. uzupełniać zbiór, dopełniać czem całość.

Komplikacja ł. zawikłanie, splątanie, złożoność, zbieg różnorodnych okoliczności plączących kwestję.

Komplot ł. sprzysiężenie, tajemny związek, spisek.

Komponować f. tworzyć, snuć z wyobraźni dzieło sztuki; zmyślać, opowiadać rzeczy zmyślone.

Kompost ł. nawóz z odpadków roślinnych i zwierzęcych zmieszanych z ziemią, wapnem i t. p.

Kompot f. owoce gotowane z cukrem.

Kompozycja ł. utwór, dzieło sztuki; utwór muzyczny; mieszanina metali; zadanie szkolne; układ.

Kompozytor ł. autor utworu muzycznego.

Kompres ł. okład z płótna złożonego w kilkoro, zmoczonego wodą gorącą lub zimną i wyciśniętego.

Kompromis ł. akt, mocą którego strony zgadzają się na polubowne załatwienie sporu; sąd polubowny; zgodne zakończenie sporu.

Kompromitacja ł. narażenie się na wstyd, śmieszność lub hańbę, zawstydzenie.

Komputowe ł. wojsko, dawne polskie wojsko stałe.

Komtur n. wyższa godność u Krzyżaków: przełożony nad okręgiem i dowodzący oddziałem wojska.

Komuna f. gmina miejska, posiadająca samorząd; powstanie w Paryżu w r. 1871, na czele którego stanęła gmina paryska.

Komunalny f. tyczący się gminy.

Komunał ł. zdanie znane przez wszystkich, oklepane, wytarte, powszednie, ogólnik.

Komunard f. członek komuny wyznający zasady komunistyczne.

Komunikacja ł. udzielanie wzajemne wiadomości; związek, stosunek; drogi i sposoby znoszenia się z kim; drogi lądowe i wodne, poczty, telegrafy, telefony.

Komunikant ł. opłatek konsekrowany przy Komunji św.; przystępujący do Komunji św.

Komunikat ł. dokument udzielany stronie drugiej do rozpatrzenia; piśmienne zawiadomienie, wiadomość udzielona.

Komunik, lekka jazda bez wozów z żywnością; K-kiem, konno.

Komunikować ł. przyjmować Komunję św.; udzielać jakiej wiadomości.

Komunikować się, znosić się z kim, mieć z kim stosunki.

Komunista ł. zwolennik komunizmu.

Komunizm f. teorja ustroju społecznego przyjmująca zrównanie stanów, wspólne używanie własności i zniesienie osobistego mienia.

Komunja św. ł. uczestniczenie w Najśw. Sakramencie Ciała i Krwi Pańskiej.

Komutator ł. część składowa maszyny dynamo-elektrycznej, przyrząd wytwarzający prąd stały, idący w jednym kierunku.

Komża ł. krótka biała szata (skrócona alba) używana przez kapłanów i przez świeckich posługujących kapłanowi przy sprawowaniu obrzędów świętych.

Konak tur. pałac, rezydencja.

Koncentracja ł. skupianie, gromadzenie do jednego punktu środkowego, zogniskowanie, ześrodkowanie (np. wojska); nasycanie roztworu, zgęszczenie.

Koncentryczny ł. współśrodkowy, mający wspólny środek.

Koncepcista ł. sadzący się na żartobliwe koncepty, na dowcip.

Koncepcja ł. pojęcie, pomysł; samodzielne ułożenie jakiego pisma lub aktu urzędowego.

Koncepista ł. niższy urzędnik do sporządzania aktów urzędowych.

Koncept ł. pomysł; pierwszy szkic, bruljon, odręczny projekt jakiego pisma; żart.

Konceptowy papier, zwyczajny papier do pisania.

Koncert ł. wykonanie utworów muzycznych przez jednego lub wielu artystów wobec zgromadzonych słuchaczów; większy utwór muzyczny popisowy; porozumienie, zgodne działanie między mocarstwami.

Koncertant f. artysta biorący udział w koncercie.

Koncertmistrz n. przewodnik, dyrektor koncertu; pierwszy skrzypek w orkiestrze.

Koncertowo, popisowo, świetnie, doskonale.

Koncerz, dzida długa; wielki ciężki miecz obosieczny, używany przez husarzy.

Koncesja ł. przyzwolenie, przywilej na jakie przedsiębiorstwo wydany przez władzę; ustępstwo.

Koncesjonarjusz ł. otrzymujący koncesję, przywilej, pozwolenie.

Koncha ł. skorupa mięczaka, muszla, małżowina.

Koncyljum ł. obrady, zgromadzenie dostojników kościoła w rzeczach wiary; sobór.

Koncypjent ł. urzędnik, który samodzielnie układa referaty.

Koncypować ł. obmyślać, układać w myśli.

Kondemnata ł. potępienie, skazanie, wyrok skazujący.

Kondensacja ł. zgęszczenie (gazów, elektryczności), skroplenie pary.

Kondensator ł. przyrząd do zgęszczania i skraplania pary; przyrząd do zbierania na pewnej powierzchni znacznej ilości elektryczności.

Kondolencja ł. okazanie, wyrażenie współczucia, współubolewanie z powodu czyjej śmierci.

Kondotjer ł. ob. Condottieri.

Konduita ł. prowadzenie się, zachowanie się, sprawowanie.

Kondukt ł. uroczysty żałobny pochód, orszak pogrzebowy.

Konduktor ł. pomocnik inżynjera, mający nadzór nad robotami; urzędnik odbierający bilety lub opłatę za przejazd w pociągu kolejowym, tramwaju, omnibusie i t. p.; przewodnik w maszynie elektrycznej; piorunochron.

Kondycja ł. warunek w umowie; stan, położenie, stanowisko społeczne; miejsce nauczyciela domowego; obowiązek, służba.

Kondygnacja ł. układ, przedziały znajdujące się jedne nad drugiemi, piętra w budynku, w wieżach.

Koneksja ł. znajomości, stosunki z osobami wpływowemi.

Koneser a. Konesor f. znawca.

Konfederacja ł. związek państw, stanów lub prowincji czasowy lub stały; związek obywateli w celach politycznych, sprzymierzenie.

Konfederat f. sprzymierzony, związkowy.

Konfederować się, ł. połączyć się, utworzyć związek, sprzymierzyć się.

Konfekcja f. gotowe ubrania, okrycia i inne stroje damskie.

Konfekty ł. cukry, owoce, smażone w cukrze.

Konferencja ł. narada wspólna; narada dyplomatycznych przedstawicieli mocarstw; nauka duchowna.

Konferować ł. naradzać się.

Konfesata ł. wyznanie wiary, wyznanie religijne.

Konfesjonał ł. miejsce w kościele katolickim, gdzie kapłan słucha spowiedzi.

Konfidencja ł. zażyłość, poufałość; zwierzenie poufne, wiadomość powierzona w zaufaniu.

Konfidencjonalnie ł. poufnie, poufale.

Konfiguracja ł. ukształtowanie, układ plastyczny.

Konfirmacja ł. potwierdzenie wyroku; utwierdzenie w wierze; u ewangielików uroczystość ponowienia przymierza chrztu przed pierwszą komunją.

Konfirmand ł. przystępujący do pierwszej komunji (u ewangielików).

Konfiskata ł. zabranie przez władzę przedmiotu, którego posiadanie jest niedozwolonem lub stanowi istotę przestępstwa; zabranie majątku na rzecz skarbu za przestępstwo polityczne.

Konfitury, owoce w cukrze smażone.

Konflagracja ł. spalenie, zgorzenie.

Konflikt ł. starcie się, zatarg, spór wobec interesów sprzecznych.

Konfluencja ł. zbieg, spływ, zlanie się (np. wód dwu rzek).

Konformista a. wyznawca religji panującej w Anglji.

Konfortatywa ł. lekarstwo wzmacniające.

Konfraternia ł. bractwo świeckie.

Konfrontacja ł. stawiennictwo do oczu, sprawdzenie, porównanie.

Konfucjusz, mędrzec chiński i reformator religijny.

Konfundować ł. zmieszać, zawstydzić, zaambarasować.

Konfutacja ł. odparcie zarzutów, zbijanie dowodzeń przeciwnika.

Konfuzja ł. zmieszanie, zakłopotanie, zawstydzenie; zamieszanie, chaos, nieład.

Kongiestja ł. chorobliwy napływ krwi do naczyń krwionośnych danego organu.

Konglomeracja ł. skupienie, zlepianie z różnorodnych części.

Konglomerat ł. zlepek; mieszanina powstała z odłamków różnych skał, zlepionych z sobą inną materją mineralną, zlepieniec.

Kongregacja ł. zgromadzenie, stowarzyszenie, bractwo duchowne; K. kardynałów, wydział kolegjum kardynalskiego w Rzymie, któremu Papież powierza poszczególne sprawy kościoła.

Kongregacjonaliści ł. sekta religijna w Anglji, odrzucająca władzę biskupią.

Kongregacjonista ł. członek kongregacji, szczególniej jezuickiej.

Kongres ł. zjazd monarchów lub ich pełnomocników dla narad w sprawach międzynarodowych i politycznych; zgromadzenie prawodawcze w Ameryce; we Francji zgromadzenie deputowanych i senatorów razem: zjazd (uczonych, przemysłowców i t. p.) dla narad.

Kongrewski druk, sposób drukowania trzema kolorami odrazu, wynaleziony przez Wiljama Congreve.

Kongrewskie race, dalekonośne rakiety wojenne, składające się z rury blaszanej napełnionej masą zapalną, z kulą, granatem lub kartaczem w przednim końcu i cienką tyczką drewnianą w tylnym, nadającą kierunek.

Kongrua, najniższy ustawą określony dochód roczny kapłana.

Kongruencja ł. zgodność, przystawanie.

Kongruizm ł. skuteczność łaski Bożej bez naruszenia wolnej woli człowieka.

Koniczny ł. stożkowaty.

Konifery ł. drzewa iglaste.

Konjak f. wódka otrzymywana drogą dystylacji z przefermentowanego soku winogronowego.

Konjektura ł. domysł, przypuszczenie, prawdopodobieństwo, wniosek oparty na przypuszczeniu, na prawdopodobieństwie.

Konjugacja ł. odmiana czasowników (słów), czasowanie.

Konjunktura ł. zbieg okoliczności; obrót rzeczy; w handlu: stosunek podaży do popytu towaru i odpowiednia do tego zmiana ceny; widoki, nadzieje.

Konjuracja ł. sprzysiężenie.

Konkistadorowie hisz. hiszpańscy zdobywcy Ameryki i ich potomkowie.

Konklawe ł. miejsce, gdzie zamknięci kardynałowie obierają Papieża; samo zgromadzenie kardynałów zebranych w tym celu.

Konkludować ł. wyprowadzać ostateczne wnioski, zakończyć mowę, rozprawę.

Konkluzja ł. zakończenie, np. mowy, rozprawy, wynik rozumowań, wniosek ostateczny.

Konkokcja ł. trawienie, strawność.

Konkordancja ł. zgodność; porównanie ustępów zgadzających się dosłownie, traktujących o jednym i tym samym przedmiocie. Konkordancja biblijna: alfabetyczny wykaz wyrazów lub sentencji, zawartych w Biblji wraz ze wskazaniem miejsca, gdzie się znajdują.

Konkordat ł. ugoda, traktat, jaki Papież zawiera z rządami w rzeczach dotyczących kościoła.

Konkretny ł. podpadający pod zmysły, pod doświadczenie, dotykalny, ujęty, rzeczywisty; ściśle określony, oparty na pewnych zasadach, liczący się z rzeczywistością (np. wniosek, wywód).

Konkubina ł. nałożnica.

Konkubinat ł. pożycie wspólne dwóch osób niezłączonych związkiem małżeńskiem.

Konkurencja ł. współzawodnictwo, współubieganie.

Konkurencyjne powinności, zobowiązanie (gmin, osób) należenia do wspólnych wydatków na kościoły, szkoły i t. p.

Konkurent ł. współzawodnik, rywal; starający się o pannę.

Konkurs ł. współubieganie się o urząd lub o nagrodę za jakąś pracę; wystąpienie sądowe wierzycieli przeciwko niewypłacalnemu dłużnikowi.

Konkursowa komisja, złożona z osób posiadających zaufanie i znających się na rzeczy, którą mają oceniać.

Konkursowa masa ob. Masa.

Konosament a. ceduła handlowa wystawiona przez kapitana statku handlowego, tycząca się przyjętych towarów; list frachtowy morski.

Konsekracja ł. poświęcenie chleba i wina podczas Mszy św.; ceremonja poświęcenia kościoła, biskupa.

Konsekwencja ł. następstwo, wynik, logiczny skutek danej przyczyny; zgodność następnych myśli lub czynów z poprzedniemi.

Konsekwentny ł. wynikający z naturalnego porządku rzeczy, logiczny; zgodny w myślach i czynach z wyznawanemi zasadami.

Konsens ł. przyzwolenie władzy, nadanie pozwolenia, przywileju na przedsiębiorstwo; zgoda.

Konserwacja ł. utrzymywanie czegoś w całości i w porządku, przechowywanie w dobrym stanie, ochrona przed zniszczeniem.

Konserwator ł. nadzorca, czuwający nad całością i dobrym stanem zbiorów sztuki, gabinetów naukowych, muzeów, pomników i t. p.

Konserwatorjum ł. wyższa szkoła muzyczna.

Konserwatysta i konserwatywny ł. przeciwnik reform i postępu; zachowawca.

Konserwatyzm, zamiłowanie we wszystkiem co dawne, niechęć ku wszelkiej nowości, zmianie, reformie w ustroju społecznym; zachowawczość.

Konserwować ł. przechowywać; utrzymywać w całości, w dobrym stanie, zabezpieczać od zepsucia, zniszczenia.

Konserwy f. owoce, jarzyny, mięso przyrządzone i przechowane tak, aby się nie psuły przez dłuższy przeciąg czasu; okulary kolorowe ochraniające wzrok.

Konskrypcja ł. coroczne powoływanie młodych ludzi do odsłużenia powinności wojskowej, pobór do wojska, branka.

Konsola f. podstawa ozdobna przymocowana do ściany, służąca do pomieszczenia na niej zegara, wazonu, popiersia i t. p.; ozdoba rzeźbiona podtrzymująca gzymsy, kapitele okienne i t. p.; lekki stolik salonowy o dwu nogach, przybity do ściany zwykle pod zwierciadłem; wązki stolik u lustra stojącego.

Konsolacja ł. pocieszenie, pociecha, dzieci.

Konsole a. Konsolidy a. (consols) papiery procentowe państwowe, powstałe z połączenia kilku pożyczek państwowych terminowych, zamienionych na nieumarzalny papier procentowy.

Konsolidacja ł. złączenie, upewnienie, ubezpieczenie długu państwowego na pewnych stałych dochodach.

Konsonans ł. w muzyce dwa lub więcej tonów, które tworzą akord skończony zw. doskonałym; harmonijna zgodność tonów.

Konsorcjum ł. spółka, stowarzyszenie kilku przedsiębiorców dla przeprowadzenia jednego jakiegoś interesu handlowego lub bankierskiego.

Konspekt ł. wykaz, spis, przegląd.

Konspiracja ł. sprzysiężenie, spisek.

Konspirować ł. sprzysięgać się, knuć spiski.

Konstabl a. policjant.

Konstatować ł. stwierdzać, sprawdzać, wykazać istnienie faktu.

Konstelacja ł. grupa gwiazd stałych, tworzących pewną figurę i mających odpowiednią nazwę, gwiazdozbiór.

Konsternacja ł. przerażenie, osłupienie z przestrachu; przygnębiające, przykre zdumienie; zażenowanie się.

Konstrukcja ł. budowa, układ, utworzenie całości z danych części; szyk gramatyczny wyrazów.

Konstruować ł. budować, składać z oddzielnych części.

Konstrykcja ł. ściąganie się, kurczenie, ograniczanie.

Konstypacja ł. zatwardzenie.

Konstytuanta f. ustawodawcze zgromadzenie I-ej rzeczypospolitej francuskiej.

Konstytucja ł. ustawa państwowa dopuszczająca wybranych przez naród przedstawicieli do udziału w rządzie i prawodawstwie; budowa fizyczna człowieka.

Konstytucyjny ł. ograniczony ustawami prawodawczemi, oparty na ustawach, zgodny z konstytucją.

Konstytuować ł. ustanawiać, organizować, urządzać, tworzyć.

Konsul ł. najwyższy urzędnik w starożytnej rzeczyposp. rzymskiej; najwyższy urząd we Francji od 1800 do 1805 r.; przedstawiciel państwa przy obcym rządzie opiekujący się sprawami handlowemi i interesami poddanych mocarstwa, które reprezentuje.

Konsulat ł. biuro konsula; tytuł rządu z czasów pierwszej rzeczyposp. francuskiej.

Konsulta ł. rada, obrady; izba sądowa we Włoszech i w Szwajcarji.

Konsultacja ł. zasięganie rady, zwłaszcza porada lekarska.

Konsultant f. lekarz należący do narady lekarskiej, do konsyljum.

Konsultować ł. radzić, udzielać porady.

Konsument ł. zużywający produkty, towary, z którego rąk towar nie przechodzi dalej i nie służy do dalszej produkcji, spożywca.

Konsumować ł. spotrzebowywać, zużywać, spożywać.

Konsumpcja ł. używanie jakiej rzeczy połączone z jej zużyciem, zniszczeniem, spotrzebowanie, spożycie; choroba, objawiająca się silnem wycieńczeniem ciała i upadkiem sił, uwiąd.

Konsumpcyjny urząd, urząd do poboru opłaty od wódki i innych przedmiotów spożywczych na rzecz skarbu lub kasy miejskiej; to samo co akcyza.

Konsyderacja ł. poważanie, szacunek, względy; rozważanie, wzięcie pod uwagę.

Konsygnacja ł. wykaz, spis towarów powierzanych lub wysyłanych do sprzedania na rachunek wysyłającego; w wojsku: rozkaz aby żołnierze nie opuszczali koszar i byli gotowi na każde zawołanie.

Konsygnować ł. wykazać, spisać; wysłać towary na sprzedaż; trzymać na pogotowiu wojsko w koszarach.

Konsyljarz ł. tytuł radcy, doktora medycyny; iron. nieproszony doradca.

Konsyljum ł. narada i wspólne porozumienie się kilku lekarzy co do choroby lub leczenia danego chorego.

Konsystencja ł. trwałość, moc, spójność, gęstość; postój wojska.

Konsystorz ł. władza duchowna i kancelarja do załatwiania spraw administracji duchownej i sądownictwa duchownego.

Konszachty n. tajemne porozumiewanie się, układy.

Kontagjum ł. zaraza.

Kontakt ł. zetknięcie się, łączność, związek.

Kontekst ł. zestawienie i porównanie logiczne części tekstu poprzedzających z następującemi.

Kontemplacja ł. wpatrywanie się w co z zapomnieniem o zewnętrznym świecie; głębokie rozmyślanie, zatapianie się w rozpamiętywaniu zagadnień religijnych.

Kontenans f. postawa, mina, układ powierzchowny; stracić kontenans: zmieszać się, stracić pewność siebie.

Konterfekt ł. portret, wizerunek.

Kontestacja ł. stwierdzenie, poświadczenie; spór, zaprzeczenie.

Kontokorrent ob. Conto-Corrente.

Kontorsja ł. wykręcenie, wykrzywienie, zwichnięcie; wykrzywianie się, skrzywienie twarzy, grymas.

Kontrabanda f. przemytnictwo; towary przemycane.

Kontrabandzista f. przemytnik.

Kontrabas ł. największy instrument muzyczny smyczkowy, o najniższym tonie, używany do akompanjamentu.

Kontr-admirał f. dowódca eskadry, niższy stopień po admirale.

Kontradykcja ł. zdanie przeciwne, sprzeczność, przeciwieństwo.

Kontrahent ł. zawierający umowę.

Kontrakcja ł. ściąganie się, skrócenie (w gramatyce).

Kontrakt ł. umowa, układ, ugoda.

Kontraktura ł. skrzywienie części ciała skutkiem chorobliwego skurczu mięśni, chronicznego cierpienia stawów i t. p.

Kontralt w. głos kobiecy niższy od altu.

Kontramarka f. znaczek dawany przy wyjściu chwilowem z sali koncertowej, teatralnej i t. p. za którym można tamże powrócić; znaczek otrzymywany w miejscach publicznych dla kontroli przy odbiorze okryć.

Kontramarkarnia, miejsce w lokalach publicznych gdzie się oddaje do przechowania ubranie wierzchnie, laski, parasole i t. p., szatnia.

Kontramarsz f. ruch wojsk w stronę przeciwną tej, z której przybyły lub w którą zamierzało się udać, marsz wsteczny.

Kontraprosze f. roboty fortyfikacyjne oblężonych, mające na celu pokrzyżowanie planów oblegających, przeciwpodkopy.

Kontrapunkt ł. część nauki kompozycji muzycznej, podająca prawidła jak należy łączyć z sobą głosy w utworach muzycznych.

Kontrast ł. zestawienie rzeczy, pojęć, wyobrażeń zupełnie przeciwnych, aby spotęgować wrażenie i uwydatnić pewne cechy; przeciwstawienie, przeciwieństwo.

Kontrasygnować ł. położyć podpis po podpisie tego, który akt jakiś wydaje, stwierdzić czyjś podpis swoim własnym podpisem.

Kontrawencja ł. uchybienie przeciw przepisom stemplowym.

Kontrefakcja f. naśladowanie, sfałszowanie, podrobienie aktu lub pisma; przedrukowanie dzieła bez pozwolenia autora lub wydawcy.

Kontreskarpa f. pochyłość zewnętrzna fosy przyfortecznej.

Kontrminy f. podkopy, miny oblężonych zakładane w celu zniweczenia min nieprzyjacielskich; przeciwdziałanie podstępne.

Kontrola f. nadzór, dozór, wglądanie w co, sprawdzanie; władza nadzorująca; księga do zapisywania osób, czynności, obrotów pieniężnych podlegających nadzorowi; iron. wtrącanie się, nieproszony dozór.

Kontroler f. urzędnik nadzorujący lub sprawdzający czynności innych, czy wszystko dzieje się podług przepisów.

Kontrolować f. sprawdzać czyjąś czynność lub rachunki, dozorować; iron. wtrącać się, śledzić, roztaczać nieproszony dozór.

Kontrować f. przeczyć, być przeciwnego zdania.

Kontrowersja ł. spór naukowy, kwestja sporna, roztrząsanie wątpliwości o wierze.

Kontrpróba, sprawdzenie głosowania jawnego, jeżeli wynik nie jest stanowczy, przez zamianę ról (np. ci którzy powstali, niech usiądą, a przeciwnicy niechaj powstaną).

Kontrreplika ł. odpowiedź na odpowiedź.

Kontrrewers ł. rewers wzajemny, równoważący otrzymany rewers na tę samą sumę i pod tą samą datą.

Kontrrewolucja f. rewolucja przeciw rewolucji, przewrót państwowy w celu zniesienia postanowień rządu rewolucyjnego lub obalenia tegoż rządu; ruch najczęściej antyliberalny, antyrepublikański.

Kontrsygnalizować f. odpowiedzieć na podany sygnał.

Kontrybucja ł. przymusowy podatek wojenny, nakładany jednorazowo na kraj przez zwycięzcę; odszkodowanie wojenne; zwrot kosztów wojennych.

Kontrybuent ł. płacący kontrybucję, wnoszący podatek kontrybucyjny.

Kontuar ob. Comptoir.

Kontumacja ł. niestawienie się na wezwanie sądowe; środki ostrożności zarządzone przez władzę lekarską przeciw zawleczeniu zarazy (nie przepuszczanie przez granicę kontumacyjną).

Kontur f. linja, stanowiąca granice przedmiotów; rysunek, przedstawiający kształt przedmiotu; zarys.

Kontuzja ł. uszkodzenie ciała (bez skaleczenia) wskutek uderzenia, upadku; stłuczenie; także obrażenie skóry wskutek naporu powietrza od przelatującej tuż kuli działowej; wstrząśnienie wskutek uderzenia piorunu.

Kontynent ł. ląd stały, szczególniej ląd stały europejski.

Kontynentalny system, zakaz przywożenia towarów angielskich wydany przez Napoleona I, zamknięcie lądu stałego Europy dla okrętów angielskich; blokada kontynentalna.

Kontyngens ł. obowiązek udziału w dostarczaniu; ilość wojska, jakiej dostarczyć mają miasta, prowincje lub kraj.

Kontynuacja ł. dalszy ciąg, przedłużenie.

Kontynuować ł. prowadzić jaką czynność w dalszym ciągu, ciągnąć dalej.

Konwalescent ob. Rekonwalescent.

Konweksyjny ł. wypukły (szkło, zwierciadło).

Konwenans f. przyjęte formy towarzyskie, zwyczaje obowiązujące ludzi dobrze wychowanych.

Konwenansowy f. tyczący się konwenansu, przyjęty przez zwyczaje towarzyskie.

Konwencja ł. umowa, ugoda, układ; zgromadzenie deputowanych francuskich, wykonywujące najwyższą władzę państwową od 1792 do 1795 r.

Konwencjonalna kara, kara zgóry umówiona za niedotrzymanie umowy.

Konwencjonalny f. powszechnie przyjęty, zwyczajowy; oparty na umowie; pospolity, banalny.

Konwenjować ł. zgadzać się w czem, przypadać do gustu.

Konwent ł. klasztor.

Konwersacja ł. rozmowa potoczna.

Konwersja ł. zamiana długu państwowego (lub danej instytucji) na inny np. wyżej oprocentowanego na niżej oprocentowany, krótkoterminowego na długoterminowy; nawrócenie się z jednej wiary na inną.

Konwertować ł. robić konwersję, zamieniać.

Konwertyta ł. nawrócony.

Konwikcja ł. przekonanie, pewność.

Konwikt ł. szkoła ze wspólnem mieszkaniem uczniów.

Konwinkować ł. przekonywać, dowodzić.

Konwisarstwo n. przemysł zajmujący się odlewaniem i obrabianiem wyrobów z cyny.

Konwisarz n. odlewający wyroby z cyny.

Konwokacja ł. zwołanie; w Anglji zgromadzenie duchowieństwa zwoływane przez arcybiskupa; w dawnej Polsce sejm w czasie bezkrólewia celem wyboru króla lub załatwienia spraw pilnych.

Konwój f. oddział zbrojny do strzeżenia w drodze podróżnych lub rzeczy przewożonych.

Konwulsje ł. choroba objawiająca się nagłym i mimowolnym skurczem mięśni, gwałtownemi, niejednostajnemi ruchami oraz utratą przytomności; drgawki.

Konwulsjoniści ł. fanatyczni zwolennicy sekty jansenistów we Francji w 18 w. którzy modląc się na cmentarzu Św. Medarda, dostawali konwulsji i wygłaszali proroctwa.

Kooperacja ł. współdziałanie, współudział.

Kooperacyjny ł. współdzielczy.

Kooperator ł. współdziałacz, współpracownik; pomocnik w urzędzie; pomocnik proboszcza.

Kooperować ł. współdziałać.

Kooptacja ł. przyjęcie albo uzupełniający wybór nowego członka przez resztę zgromadzenia.

Koordynacja ł. podporządkowanie, uporządkowanie według stopnia zależności.

Koordynować ł. uporządkować.

Kopal, żywica drzew podzwrotnikowych Afryki i Azji, przezroczysta, barwy jasno-żółtej, twarda, trudnotopliwa, używana do wyrobu lakierów i werniksów.

Kopersztych n. miedzioryt, rycina, szkic.

Koperwas n. nazwa siarczanów: żelaza, barwy zielonej, i miedzi, barwy niebieskiej (siny kamień).

Kopista ł. przepisywacz.

Kopja ł. odpis z oryginału, przepisany dokument; wierne naśladowanie obrazu lub rysunku; w fotografji odbitka otrzymana z negatywnego zdjęcia pod działaniem światła; starożytna broń, złożona z długiego drzewca, zakończonego żelaznym grotem i proporca; włócznia, dzida.

Kopjał, książka do kopjowania listów i rachunków.

Kopjować ł. przepisywać, przerysowywać; robić odbitki z pisma lub rysunku za pomocą specjalnej prasy i atramentu; otrzymywać pozytywne zdjęcia z kliszy fotograficznej, wystawionej na działanie światła.

Koptowie, chrześcijańscy potomkowie dawnych Egipcjan.

Kopulacja ł. połączenie, złączenie.

Kopulizacja ł. w ogrodnictwie szczepienie drzew przez złączenie uciętej gałązki drzewa szlachetnego z gałązką dziczki.

Kopuła ł. sklepienie półkuliste, stanowiące przykrycie budynku, dach krzywolinijny, półkulisty lub eliptyczny.

Koran a. Alkoran ar. Pismo Święte, święta księga mahometan, zawierająca przepisy religijne, prawa, napomnienia oraz liczne legiendy.

Korbacz tat. bicz rzemienny.

Kord pers. broń biała, rodzaj miecza, szabla.

Kordegarda f. izba żołnierska na odwachu.

Kordelas, obosieczny szpiczasty nóż myśliwski z silną rękojeścią.

Kordjalny f. serdeczny.

Kordjał ł. napój orzeźwiający i wzmacniający.

Kordon f. szereg posterunków wojskowych połączonych w jedną linję ochronną dla obrony granicy lub przeciw zawleczeniu zarazy; pas pograniczny.

Kordonek f. jedwab grubo skręcony, używany do robót kobiecych.

Korekta ł. poprawianie błędów drukarskich.

Korektor ł. poprawiający omyłki druku, robiący korektę; stroiciel wszelkiego rodzaju instrumentów; naprawiający instrumenty.

Korelacja ł. wzajemny stosunek.

Korelatywne pojęcie ł. w logice: pojęcie zostające w związku z innem, względne.

Korepetycja ł. przygotowanie ucznia z zadanych lekcji.

Korepetytor ł. nauczyciel domowy lub szkolny, pod którego kierunkiem uczeń przygotowywa zadane lekcje; akompanjator teatralny, pomagający śpiewakom, występującym w operze, uczyć się ról.

Korespondencja f. porozumiewanie się listowne, wymiana, pisanie listów, zbiór listów; listy, artykuły nadsyłane do gazet.

Korespondent f. piszący listy; pomocnik handlowy zajmujący się pisaniem listów; nadsyłający artykuły do dzienników, sprawozdawca dziennikarski zamiejscowy.

Korespondentka, kobieta prowadząca korespondencję w kantorach; przesyłająca sprawozdania do dzienników zamiejscowych; karta pocztowa do korespondencji (list otwarty).

Korespondować f. porozumiewać się listownie, utrzymywać stosunki listowne, pisać listy.

Kornak ar. dozorca i przewodnik kierujący słoniem.

Kornet f. najniższy stopień oficerski w kawalerji, podchorąży; dawny czepiec, kobiecy czepiec zakonnicy; ob. Cornet à pistons.

Korniszon f. mały niedojrzały ogórek marynowany.

Korona ł. oznaka królewskiej albo książęcej godności; rząd, władza rządząca; monarchja rządzona przez króla; część ubarwiona kwiatu; wieniec jako symbol sławy lub męczeństwa; rozgałęzienie drzewa u wierzchu; część zęba nad dziąsłem; moneta austrjacka; wieniec promieni perłowo-białych, okalających słońce podczas zaćmienia.

Koronacja ł. akt namaszczenia monarchy obejmującego panowanie, publiczne i uroczyste włożenie korony przez panującego.

Koronka, delikatna przezroczysta tkanina w deseń z nici lnianych lub jedwabnych; różaniec.

Korowaj r. gatunek ciasta podawanego na uroczystości weselnej na Rusi.

Korporacja ł. zgromadzenie, stowarzyszenie, cech.

Korporał ł. biała chusta płócienna podkładana pod kielich i patenę oraz pod monstrancję.

Korpulencja ł. otyłość.

Korpulentny ł. otyły, tęgi, tłusty.

Korpus ł. część ciała od szyi do nóg; tułów; oddział armji złożony z wszelkiego rodzaju broni; w budownictwie główna środkowa część gmachu; szkoła (kadetów, paziów); rodzaj czcionek.

Korsarz w. rozbójnik morski, pirat.

Kortezy hiszp. zgromadzenie stanów w Hiszpanji i Portugalji.

Korund, najtwardszy po djamencie kamień szlachetny, którego kilka odmian rozmaicie zabarwionych nosi rozmaite nazwy (szafir, rubin etc.).

Korupcja ł. psucie się ciał czyli gnicie; zepsucie moralne.

Korweta f. mały szybki statek wojenny do rekognoskowania i do posyłek.

Koryfeusz g. kierownik i przewodnik chóru greckiego; przewodniczący w chórach; solista w balecie; przen. znakomitość, człowiek wybitny w nauce lub sztuce.

Korygować ł. poprawiać; poprawiać strój instrumentu muzycznego.

Koryncka miedź, stop miedzi z innemi metalami, wyrabiany w starożytności.

Koryncki porządek, w architekturze styl, odznaczający się kolumną o kapitelu w kształcie kielicha, złożonego z liści akantu.

Kosmetyka g. sztuka upiększania, utrzymywania i podwyższania piękności ciała ludzkiego.

Kosmetyki g. środki służące do nadania świeżości i upiększenia cery.

Kosmiczny g. tyczący się wszechświata.

Kosmiczny lub meteoryczny pył, drobne cząsteczki meteorytów, spadające na ziemię w postaci pyłu.

Kosmogonja g. nauka zajmująca się przeszłością wszechświata, jego powstaniem, rozwojem i t. d.

Kosmografja g. opis wszechświata, nauka opisująca ciała niebieskie i ziemię jako jedno z nich.

Kosmopolita g. obywatel świata, uważający cały świat za ojczyznę; obojętny na sprawy narodowe.

Kosmopolityzm g. uważanie się za obywatela całego świata; stawianie miłości dla wszystkich ludzi na miejsce przywiązania do swego kraju; samolubna obojętność na sprawy kraju.

Kosmorama g. rodzaj panoramy, przedstawiającej malownicze widoki rozmaitych okolic.

Kosmos g. świat, wszechświat.

Kostjum f. ubiór, strój, suknia; strój właściwy pewnej epoce, narodowi, stanowi i t. p.; przebranie.

Kostjumowy bal, zabawa tańcująca w strojach charakterystycznych, w przebraniach.

Kostyczność f. złośliwość, dowcip ostry, szyderczy, gryzący, zjadliwy.

Kostyczny f. złośliwy, szyderczy, uszczypliwy.

Koszenila f. owad z rodziny czerwców, z którego otrzymuje się farbę purpurową.

Koszerne hebr. podatek od mięsa i drobiu nałożony na żydów.

Koszerny hebr. czysty; zgodny z przepisami religijnemi, dozwolony żydom do użycia na pokarm.

Kotara tat. zasłona z ciężkiej materji wełnianej lub jedwabnej, zasłona nad łóżkiem.

Koterja ł. pewna liczba osób złączona jednakowemi mniemaniami lub mniej więcej zdrożnemi interesami.

Koteryjny ł. stronniczy.

Koturny g. w starożytności: teatralne w rodzaju szczudeł obuwie aktorów greckich, nadające wzrost przechodzący miarę ludzką; przen. stąpać na koturnach, przemawiać z koturnów: używać stylu szumnego, napuszonego, mowy tragicznej.

Kotyljon f. taniec wirowy, urozmaicony dowolnemi figurami, walc z figurami.

Kotyzacja f. ocenienie; rozkład podatków, rozkład składki; oznaczenie ceny papierów publicznych w cedule giełdowej.

Kozetka f. mała kanapka.

Kraal hol. wieś murzyńska, zwłaszcza Hotentotów i Kafrów.

Krab hol. skorupiak morski jadalny.

Krach n. ostre przesilenie ekonomiczne, spadek kursu papierów wartościowych, liczne rujnujące bankructwa.

Krajcar n. austrjacka moneta zdawkowa = 1/100 guldena.

Kranjologja g., Kranjoskopja g. nauka zajmująca się badaniem czaszki i wnosząca z jej budowy o władzach umysłowych.

Kranjometrja g. część antropometrji, nauka o pomiarach czaszki.

Kraszuarka f. spluwaczka.

Krater g. otwór lejkowaty wulkanu, czeluść wulkanu.

Kreacja ł. utwór, dzieło wyobraźni i twórczej myśli, tworzenie; mianowanie.

Kreatura ł. stworzenie, pgdr. lichy człowiek; protegowany, który winien komuś swoje wyniesienie.

Kredyt ł. wiarogodność, zaufanie w przyszłą wypłacalność danej osoby; udzielanie pożyczki w gotówce lub zwłoka w zapłacie za wybrany towar; mieć kredyt: mieć zaufanie, wiarę u ludzi, dostawać z łatwością pożyczkę lub towary na rachunek; na kredyt: na rachunek.

Kredytor ł. wierzyciel.

Kredytować ł. dawać na rachunek, pożyczać.

Kredytowe papiery, weksle, obligacje państwowe, listy zastawne i t. p.

Kredytowe instytucje ł. wydające pożyczki lub ułatwiające, a także przyjmujące wkłady pieniężne i operujące niemi.

Kredytywa f. Akredytywa, list uwierzytelniający, piśmienne pełnomocnictwo, udzielane posłom wysyłanym do innych państw; udzielanie kredytu w gotówce do pewnej wysokości.

Krem f. śmietana lub śmietanka bita z cukrem.

Kremacja ł. palenie zwłok ludzkich.

Krematorjum ł. piec do palenia zwłok ludzkich.

Kremor-tartari ł. winian potasu, kamień winny.

Kremowy kolor f. kolor śmietankowy, blado-żółty.

Kreole hisz. dzieci Europejczyków urodzone w Ameryce podzwrotnikowej i Indjach Wschodnich.

Kreować ł. tworzyć; ustanawiać, mianować.

Kreozot g. olejek ze smoły drzewnej, używany jako środek przeciwgnilny.

Krepa f. lekka przezroczysta tkanina jedwabna o powierzchni nie gładkiej, lecz w drobne fałdki zmarszczonej; K. czarna jest oznaką żałoby.

Krepina f. poduszeczka ze zwichrzonych włosów, używana jako podkładka w uczesaniu damskiem.

Krescencja ł. zbiory, urodzaje, plon rolny.

Kreton f. tkanina bawełniana gładka lub drukowana w deseń.

Kretyn f. kaleka upośledzony umysłowo i cieleśnie, cechujący się małym wzrostem, nieforemną głową i nieprawidłowem ukształtowaniem ciała; przen. człowiek ograniczony, głupi, idjota, zero moralne.

Kretynizm f. choroba endemiczna, objawiająca się brakiem rozwoju władz umysłowych, fizycznych i uczuć moralnych; przen. głupowatość, idjotyzm, nicość moralna i umysłowa.

Krewa f. w kartach: mieć więcej oczek niż trzeba; przegrana.

Krewe-Krewejto lit. najwyższy kapłan pogański w dawnej Litwie.

Krewetka f. drobny skorupiak morski jadalny.

Krezus, ostatni król Lidji, słynny ze swych bogactw; przen. wielki bogacz.

Krokiet ob. Cricket.

Krokodyl g. gad z rodziny jaszczurek, największy z żyjących, zamieszkujący słodkie wody Afryki, Ameryki i Azji.

Kroksztyn n. ukośna belka podpierająca belkę poziomą i łącząca ją z inną pionową; ozdoba architektoniczna wystająca z muru i podtrzymująca dach, balkon i t. p.; podpórka ozdobna przytwierdzona do ściany, pod przedmiot.

Kromlech celt. ołtarz kamienny pogańskich Celtów, na którym składali ofiary ich kapłani (druidowie).

Kronglas a. najlepsze szkło sodowo-wapienne, używane do wyrobu szkieł optycznych.

Kronika g. dzieje spisane w porządku chronologicznym, bez krytycyzmu, dochodzenia przyczyn i skutków, bez wyprowadzania wniosków; artykuł w dzienniku roztrząsający wypadki i nowiny dnia oraz fakty na czasie, któremi interesuje się publiczność; tytuł czasopisma.

Kronikarz ł. autor kroniki, autor feljetonu.

Krotochwila, krotofila, krótka komedja dowcipna wesoła, o lekkiej treści, farsa.

Kruchta n. przedsionek kościoła.

Krucjaty ł. wyprawy chrześcijańskiego rycerstwa w 11, 12 i 13 w. w celu uwolnienia ziemi Swiętej i Grobu Chrystusa z rąk niewiernych; wojny krzyżowe.

Krucyfer ł. ksiądz niosący krucyfiks na czele procesji, lub przed Papieżem.

Krucyfiks ł. krzyż z wyobrażeniem ukrzyżowanego Zbawiciela.

Krup f. niebezpieczne zapalenie błony śluzowej, krtani, tchawicy, oskrzeli etc., wywołujące objawy duszenia; błonica, dławiec.

Krupjer f. pomocnik trzymającego bank w domach gry.

Krusta ł. twarda powłoka, skorupa.

Krużganek n. kryty korytarz naokoło dziedzińca wewnętrznego; ganek; portyk, przysionek.

Kryminalista ł. zbrodniarz, przestępca, więzień za zbrodnie.

Kryminalne prawo, zbiór ustaw prawnych odnoszących się do czynów występnych, zbrodniczych, prawo karne.

Kryminał ł. czyn występny, zbrodnia; więzienie.

Krypa n. większa łódź z równemi burtami.

Krypta g. sklepione podziemie pod kościołem, gdzie dawniej chowano zmarłych, kaplica podziemna.

Kryptografja g. sztuka pisania znakami umówionemi, niezrozumiałemi dla niewtajemniczonych, pismo tajne.

Kryptogram g. napis wyrażony znakami umówionemi.

Kryptonim g. autor ukrywający swe nazwisko, podpisujący się pierwszemi literami.

Krystalizacja g. własność niektórych ciał mineralnych przybierania kształtu regularnych brył gieometrycznych t. j. kryształów; proces tworzenia się kryształów.

Krystalografja g. część mineralogji, nauka o ogólnych własnościach i systematyce kryształów.

Krystalomancja g. wróżenie i wywoływanie duchów zapomocą wpatrywania się w błyszczące przedmioty: kryształy, zwierciadła, wodę i t. p.

Kryształ ł. cząstka minerału lub ciała otrzymywanego sztucznie (chemicznie), występująca w postaci brył gieometrycznych, ograniczonych gładkiemi połyskującemi ścianami; nazwa pięknego, bezbarwnego szkła szlifowanego.

Kryształ górny, minerał, skrystalizowana odmiana kwarcu, kamień przezroczysty, bezbarwny, używany do wyrobu pięknego szkła czeskiego, (oszlifowany służy do ozdoby pod nazwą djamentu czeskiego).

Kryształy ł. przedmioty wyrobione z pięknego czystego szkła szlifowanego, zastawa stołowa z pięknego szkła rzniętego.

Kryterjum g. sprawdzian, probierz, wskazówki albo oznaki służące za podstawę do wydawania sądu o czemś; ogół cech, po których rozpoznaje się prawdę.

Krytycyzm g. system filozoficzny Kanta, sposób postępowania w dociekaniach filozoficznych, badający granice i warunki poznania prawdy; umiejętne odróżnianie prawdy od fałszu.

Krytyczny g. wnikający w istotę rzeczy, ściśle roztrząsający; odróżniający prawdę od fałszu; zdolny do wynajdywania różnic; niebezpieczny, groźny, znamionujący przesilenie, niepomyślny.

Krytyk g. znawca, oceniający wartość dzieł sztuki i utworów literackich przen. człowiek widzący wszystko ze złej strony, ganiący chętnie.

Krytyka g. ocena wartości, sąd znawcy; nagana.

Krytykować g. wydawać sąd o czem, oceniać, roztrząsać wartość osoby lub dzieła, wykazywać błędy i braki; ganić.

Kryzys g. przesilenie, stan rzeczy, poprzedzający zwrot ku dobremu lub ku złemu; stan nieprawidłowy, niebezpieczny, grożący złemi następstwami.

Kryżmo ob. Chryzmo.

Ksantypa g. żona Sokratesa słynna z kaprysów i złośliwości; jędza, złośnica.

Ksylograf g. drzeworytnik.

Ksylografja g. sztuka robienia drzeworytów, drukowanie drzeworytów, drzeworytnictwo.

Kubiczny g. sześcienny.

Kulbaka tat. siodło o drewnianych szerokich łękach, wyższe od zwyczajnego.

Kulinarny ł. odnoszący się do sztuki kucharskiej, tyczący się przygotowania potraw.

Kulis ind. wyrobnik chiński i indyjski.

Kulisa f. pośrednicy giełdowi nieuznani, nie mający charakteru urzędowego.

Kulisjer, pośredniczący na giełdzie lecz nieuprawniony do tego.

Kulisy f. malowane ściany ruchome, stanowiące boczne dekoracje sceny teatralnej; za kulisami, skrycie.

Kulminacja ł. najwyższe i najniższe położenie gwiazdy w przejściu przez południk, górowanie i dołowanie gwiazdy.

Kulminacyjny punkt ł. punkt najwyższego wzniesienia się, stopień najwyższego napięcia.

Kult ł. cześć religijna, ubóstwianie.

Kultura ł. ulepszona hodowla roślin i zwierząt, postępowa uprawa roli; udoskonalenie i uszlachetnienie obyczajów ludzkich, rozwój i ukształcenie duchowe, oświata, cywilizacja.

Kulturkampf n. walka przeciw kościołowi katolickiemu w Prusach wprowadzona przez Bismarka.

Kulturträger n. dosł. szerzyciel oświaty i cywilizacji; nazwa, którą w swej zarozumiałości nadają sobie Niemcy wśród innych narodów zwłaszcza w Galicji i w Poznańskiem.

Kultywator ł. narzędzie rolnicze do spulchniania ziemi.

Kumpie lit. wędlina, szynka wieprzowa.

Kumulacja ł. nagromadzenie; piastowanie naraz dwóch urzędów.

Kumys tat. napój musujący, wyrabiany z fermentującego mleka klaczy.

Kundman n. stale kupujący w jednym handlu, stały odbiorca danego producenta.

Kunktacja ł. zwlekanie, ociąganie się.

Kunktator ł. zwlekający, ociągający się rozmyślnie, powolny w działaniu, namyślający się.

Kunszt n. sztuka, rzemiosło.

Kunsztowny n. wyrobiony z poczuciem sztuki, misterny; sztuczny.

Kunsztyk n. dzieło sztuki; K-i zręczne sztuki gimnastyczne.

Kupelacja ł. oddzielanie srebra i złota od innych metali przez stopienie aljażu w gąbczastym dziurkowatym tyglu.

Kupido a. Kupidyn ł. w mitologji rzymskiej bożek miłości, amor, przedstawiany w postaci skrzydlatego pacholęcia z łukiem i strzałami.

Kuplerstwo f. stręczenie w złej myśli, stręczenie do nierządu, rajfurstwo.

Kuplet f. zwrotka, strofka; w operetce piosenka treści wesołej i na czasie, z powtarzającemi się w każdej zwrotce temi samemi wyrazami.

Kupon f. dowód procentowy dołączany do papierów wartościowych, za którego przedstawieniem właściwa kasa wypłaca należny procent od papieru.

Kuracja ł. leczenie.

Kurant f. moneta w kraju obieg mająca; brzęcząca moneta, gotówka; śpiewka, arja wydzwaniana przez grające zegary, lub tabakierki.

Kurantowy towar, towar pokupny.

Kurara, zgęstniały sok nie dosyć znanej rośliny podzwrotnikowej, silna trucizna używana przez dzikich krajowców Ameryki południowej do zatruwania strzał.

Kuratela ł. opieka prawna, nadzór nad osobą i jej majątkiem przez sąd ustanowiony, z powodu marnotrawstwa, umysłowej choroby i t. p. przyczyn; przen. nieproszona opieka i dozór.

Kurator ł. opiekun prawny, ustanowiony przez sąd; wyższy urzędnik strzegący interesów jakiejś instytucji; wyższy urzędnik mający nadzór nad zakładami naukowemi w pewnym okręgu.

Kuratorja ł. władza i biuro kuratora okręgu naukowego.

Kuratorjum ł. instytucja opiekuńcza; k. trzeźwości = instytucja przeciwdziałająca szerzeniu się pijaństwa wśród ludu przez zakładanie herbaciarni, urządzanie zabaw ludowych, odczytów i t. p.

Kuraż f. odwaga.

Kurenda ł. okólnik, obiegnik, cyrkularz, odezwa biskupa djecezjalnego do podległego mu duchowieństwa.

Kurhan pers. przedhistoryczna mogiła na stepach ukraińskich, podolskich i t. d.

Kurhaus n. w miejscowościach kąpielowych gmach z salami do zabaw, koncertów i t. p.

Kurja ł. w starożytnym Rzymie nazwa klas, na które dzieliły się znakomite rody rzymskie, a także miejsce obrad patrycjuszów i posiedzeń senatu; dwór papieski i kolegjum kardynałów; okręg wyborczy w Austrji.

Kurjer f. goniec; goniec rządowy wiozący depesze lub rozkazy; tytuł czasopism; pociąg kurjerski.

Kurjercug a. kurjerski pociąg, najszybszy pociąg.

Kurlista n. lista osób przybyłych do miejscowości leczniczej.

Kurs ł. bieg, obieg; cena obiegowa pieniędzy lub papierów wartościowych na rynku handlowym lub na giełdzie; wykład obejmujący całokształt jakiejś nauki; droga przebyta przez posłańca lub powóz publiczny.

Kurscetel a. ceduła giełdowa.

Kursoryczny wykład ł. czytanie jakiej rzeczy naukowej, nie przerywane objaśnieniami.

Kursować ł. być w ruchu, w obiegu (o monecie); biegać, jeździć, przebywać stale jedną przestrzeń; krążyć, obiegać, szerzyć się (np. pogłoska).

Kursywa ł. druk podobny do pisma ręcznego.

Kurtaż f. wynagrodzenie meklerskie za pośrednictwo.

Kurtuazja f. wytworna grzeczność.

Kurtyna f. frontowa ruchoma zasłona sceny; wał łączący dwa bastjony.

Kurtyzanka f. zalotnica.

Kustosz ł. w zakonach reguły św. Franciszka przełożony nad kilku klasztorami, stanowiącemi kustodję; kanonik zarządzający probostwem katedralnem; urzędnik pilnujący zbiorów sztuki, zawiadujący bibljoteką i t. p.

Kusz, stawka w grze.

Kuter a. jednomasztowy statek nadbrzeżny i rybacki, szybki i lekki; łódź boczna okrętu wojennego.

Kutner, kosmatość sukna.

Kwadra ł. położenie księżyca względem ziemi, gdy do połowy jest oświetlony, jedna z odmian lunacji księżyca.

Kwadrans ł. czwarta część godziny, 15 minut.

Kwadrant ł. narzędzie astronomiczne do oznaczania położenia gwiazd: czwarta część koła, podzielona na stopnie, opatrzona w ruchome przezierniki i osadzona na ścianie w płaszczyźnie południka.

Kwadrat ł. czworokąt o 4 bokach równych i kątach prostych; druga potęga: iloczyn z pomnożenia liczby przez siebie.

Kwadratowe miary, miary powierzchni.

Kwadratura koła, zadanie gieometryczne polegające na znalezieniu sposobu nakreślenia kwadratu, równego powierzchnią danemu kołu; przen. zagadnienie niemożliwe do rozwiązania.

Kwadrować ł. przypadać, stosować się, harmonizować z czem.

Kwadryljon ł. 1,000 tryljonów, liczba 1 z 15 zerami.

Kwakier a. dosł. drżący, sekta protestancka w Anglji; przen. człowiek czystych obyczajów.

Kwalifikacja ł. uzdolnienie, zdolność do sprawowania jakiego obowiązku, dowody uzdolnienia.

Kwalifikować ł. oznaczać do jakiej kategorji kto lub co ma należeć; k. się należeć do czego, nadawać się, być odpowiednim.

Kwantum ł. pewna ilość.

Kwarantanna f. nakaz zatrzymywania w pewnej linji granicznej okrętów, osób lub zwierząt przybyłych z miejsc dotkniętych zarazą; miejsce i czas przeznaczony dla tego zatrzymania.

Kwarc n. minerał pospolity będący czystą krzemionką.

Kwarcyt, skała kwarcowa ziarnista, zbita.

Kwarta ł. miara dla ciał sypkich lub płynących = 1/4 garnca; w muzyce: nazwa czwartego tonu porządkowego od tonu zasadniczego; w fechtunku: cięcie w lewe ramię; w szkołach niemieckich czwarta klasa.

Kwartalnik, pismo wydawane raz na kwartał.

Kwartał ł. czwarta część roku; dzielnica miasta.

Kwarter a. miara angielska zboża = 1/5 tonny czyli 290 litrom = 12.7 kilogr.

Kwarteron f. dziecko europejczyka i terceronki.

Kwartet ł. utwór muzyczny na 4 głosy lub na 4 instrumenty.

Kwast n. kutas, frendzla.

Kwatera ł. mieszkanie wojskowego; leże wojskowe; działka w ogrodzie.

Kwatermistrz n. oficer lub urzędnik, zajmujący się rozkwaterowaniem wojska.

Kwaterno ł. w loterji liczbowej cztery numery razem wzięte i razem z koła wyciągnięte.

Kwef f. zasłona twarzy używana przez kobiety muzułmańskie.

Kwerenda ł. poszukiwanie, szperanie (w aktach, w archiwach).

Kweres ł. zamięszanie, rozruch.

Kwesta ł. zbieranie jałmużny na biednych lub na klasztor.

Kwestarz ł. braciszek zakonny zbierający kwestę czyli zapomogę na utrzymanie klasztoru.

Kwestja ł. pytanie, zadanie do rozwiązania, do rozstrzygnięcia; sprawa.

Kwestjonarjusz ł. zbiór zapytań szczegółowych, dotyczących jakiejś sprawy lub przedmiotu.

Kwestjonować ł. wypytywać, podawać w wątpliwość.

Kwestor ł. tytuł urzędnika skarbowego w dawnym Rzymie; w uniwersytecie urzędnik do pobierania opłat za kolegja.

Kwestura, biuro do przyjmowania opłat w uniwersytecie; członkowie korporacji parlamentarnej, zajmującej się sprawami kasowemi.

Kwietyzm ł. dążenie do osiągnięcia spokoju, jako najwyższego celu życia, przez zatopienie się duszą w Bogu, bez pełnienia uczynków pobożności; obojętność, filisterstwo.

Kwinkwenjum (Quinquenium) pięciolecie; kwota, o którą co pięć lat podwyższaną jest płaca roczna.

Kwinta w. piąty ton od tonu głównego w gamie djatonicznej; najwyższy ton skrzypcowy, struna skrzypcowa E.

Kwinterno ł. wygrana w loteryjce; w loterji liczbowej pięć numerów razem postawionych i razem z koła wyciągniętych.

Kwintesencja ł. najgłówniejsza, najistotniejsza treść rzeczy.

Kwintet w. utwór muzyczny na 5 głosów lub na 5 instrumentów.

Kwintyljon, 1000 kwadryljonów; liczba 1 z 18 zerami.

Kwiryci ł. zaszczytna nazwa ludu rzymskiego, względnie do jego praw obywatelskich.

Kwirynał w. pałac królewski w Rzymie, dawniej papieski; przen. dwór włoski.

Kwit, poświadczenie piśmienne z odbioru pieniędzy, paczki i t. p.

Kwota ł. pewna ilość pieniędzy.

Kyrie elejson g. Panie zmiłuj się nad nami.


Tekst jest własnością publiczną (public domain). Szczegóły licencji na stronie autora: Michał Arct.
Źródło: „https://pl.wikisource.org/w/index.php?title=M._Arcta_Słowniczek_wyrazów_obcych/K_(całość)&oldid=3238854”