Volumina Legum. Tom VII/Articuli pactorum Conventorum
| ←Oznaymienie Krola nowo-obranego na Seymie Walnym Elekcyi, między Warszawą a Wolą | Volumina Legum. Tom VII Articuli pactorum Conventorum zbiorowy |
Diploma Electionis→ | |
| Akta Seymu Walnego Elekcyi nowego Krola |
PACTORUM CONVENTORUM.
Między Stanami Rzeczypospolitey Korony Polskiey y Wielkiego Xięstwa Litewskiego, y Prowincyi do nich należących, z iedney:
A Kommissarzami Iego Krolewskiey Mci, Nayiaśnieyszego Stanisława Augusta obranego Krola Polskiego, Wielkiego Xiążęcia Litewskiego, Ruskiego, Pruskiego, Mazowieckiego, Żmudzkiego, Kijowskiego, Wołyńskiego, Podolskiego, Podlaskiego, Inflantskiego, Smoleńskiego, Siewierskiego y Czerniechowskiego,
Ichmciami Pany: Ignacym Cetnerem Woiewodą Bełzkim, Iozefem Podoskim Woiewodą Płockim, Michałem Xiążęciem Czartoryskim Kanclerzem W. X. Lit. Kazimierzem Poniatowskim Podkomorzym Koronnym, Rochem Kossowskim Podskarbim Nadwornym Koronnym, Michałem Brzostowskim Koniuszym W. X. Lit. z drugiey strony.
Rady, Rycerstwo, y wszystkie Stany Korony Polskiey y Wielkiego Xięstwa Litewskiego, y innych wszystkich Państw do Korony należących, to sobie u nas warowali, a My obiecuiemy, y za prawo mieć chcemy. Iż iako w wierze Swiętey Katolickiey Rzymskiey z łaski Bożey urodziliśmy się, w teyże żyć y umierać, y onę nienaruszoną do ostatniego życia kresu zachowuć chcemy.
Iako zgodnemi y wolnemi głosami wszech Stanow Rzeczypospolitey oboyga narodow Polskiego y Litewskiego na to Państwo obrani y przyięci iesteśmy, tak też y My stosuiąc się do woli tychże narodow, za żywota naszego mianować następcę naszego na Krolestwo nie będziemy, ani obierania iakiego składać, ani kształtem wymyślnym wsadzać, a to dla tego, aby wiecznemi czasy, y po zeyściu naszym wolne obieranie Krola wszem Stanom Koronnym y W. X. Lit. według wszystkich de libera Electione uczynionych praw y przywileiow, in integro zostało; dla czego ieżeliby Bog chciał Nas do stanu małżeńskiego determinować, y potomstwo nasze żadnego prawa ad successionem do tronu pretendować nie będzie mogło.
A tę małżonkę naszę za radą y wiadomością Rzeczypospolitey na Seymie, czyli Senatus Consilii, in sociam vitae przybierać sobie będziemy: ktora to małżonka przyszła nasza powinna być Katolickiey Rzymskiey religii natione, sive vocatione; preferuiąc iednak krwi Polskiey zaszczyt, upatrywać sobie będziemy małżonkę, którą pro decore gentis opatrzyć będzie raczyła Rzeczypospolita, według dawnieyszych zwyczaiow: a ta małżonka nasza w rządy Rzeczypospolitey, ani in materias Status wdawać się nie będzie, przyrzekamy. Linea de lumbis nostris directe descendens tych wszystkich prerogatyw zażywać będzie, ktorych Potomstwo Nayiaśnieyszych Przodkow naszych używało.
Liberis suffragiis wolnego narodu na tronie osadzeni, używszy od urodzenia słodyczy rowności, y tę za nayprzednieyszy fundament, owszem za naypierwszą ozdobę y matkę wolnego Stanu rycerskiego maiąc, y licząc inter jura cardinalia tey Rzeczypospolitey korzyść nayusilnieyszą wolności prerogatywę, y pieczołowite oney utrzymanie, nie dopuściemy nigdy lustru teyże rowności żadnemi nomenklaturami familii domow, hrabstw, margrabstw, xiążęcych tytułow, zasłaniać y przytłumiać, ale zarowno wszystkich in aequalitate szlachtę censebimus, (solo Officio ex meritis parto distinguente personas) owszem zabiegać będziemy siłą Krolewskiego starania, żeby możnieyszy nie był ciężki słabszemu; y z tey przyczyny, że Rex datus in subsidium oppressis, niewinność zawsze zasłaniać zechcemy od zapędów mocy nieprawiedliwie na nię uzbroioney. A gdyby się znalazł, ktoby chciał wynosić się supra aequalitatem, y prawo rowności przestępować, tego cierpieć nie będziemy, y uzurpować sobie prerogatyw rowność uciążaiących nie dozwolemy. Dom nasz aequalitati subjaceat; krewnych wszystkich naszych Nam collaterales, cum statu nobilitari eadem lance censebimus, y nad tych praw y wolności więcey juris et praerogativae przyznawać im nie będziemy, ale owszem intra aequalitatem juris aby wszyscy zostawali, przestrzegać będziemy. Oraz niewinność przyzwoitemi według praw sposobami zasłaniać deklarujemy; nie maiąc w tym innych pretextow, tylko niewinności ocalenie, a wykraczaiącym z prawa protekcyi dawać nie będziemy.
To oraz cavemus że neminem captivari, nisi jure victum, permittemus. Dobr także gwałtownie konfiscować nie dozwolemy, chyba post judicium et convictionem w iuryzdykcyach przyzwoitych, ani honorow odbierać ad mentem statuti Władysława Iagiełły.
Dobr dziedzicznych nad walor pietnastn[1] millionow złotych Polskich nabywać, bez wiadomości y zezwolenia na Seymie, nie będziemy, y to nabycie praecedentibus solemnitatibus juris nastąpić ma, ktore to dobra successoribus masculis tylko cedere powinny, y te a corpore, jure, et Dominio Reipublicae avelli nigdy nie mogą, gdyby faemellus sexus extra Regnum był lokowany; gdyż wtedy corki Krolewskie haereditare nie będą mogły, ale te dobra adaequato pretio a proximioribus redimi powinny.
A że w Państwach Rzeczypospolitey znayduie się wiele dyssydentow in religione Christiana, więc iisdem dissidentibus waruiemy pacem in religione Christiana, salvis per omnia juribus Romano-Catholicae Ecclesiae et ritus Greco-Unitorum, wedłng[2] opisania konstytucyi 1717, 1733 et 1736. Ostatniego zaś Seymu Konwokacyinego 1764 prawa rygor nie rozciągaiąc na prawnych possesorow dobr naszych Krolewskich, salvis juribus Curlandiae, ac Terrarum atque civitatum, oraz na erygowanie nowych zborow w miastach y wsiach przywileiow wydawać nie będziemy, sub nullitate eorundem. O zbor w Toruniu noviter erygowany Kommissyą naznaczemy. Co się o zborze Spiskim, y o innych noviter erygowanych zborach w dobrach naszych Krolewskich roznmieć[3] ma.
W rozdawaniu dygnitarstw, krzeseł Senatorskich, Starostw sądowych, prowentowych, y dzierżaw wszystkich, wakansow duchownych y świeckich, według dawnych praw y zwyczaiow z Predecessorami naszemi umowionych, zachować się obiecuiemy.
Przysięga nasza y pacta conventa na każdym Seymie in praesentia omnium Ordinum, głośno, rzetelnemi słowy, y żadnego nie opuszczaiąc punktu y słowa, czytane być powinny, y każdemu Senatorowi y Posłowi, podług prawa, ieżeliby w czym przez Nas nie dotrzymane były, domowić się y dopomnieć wolno będzie.
Żeby justitia distributiva occasionem ambicyi civium nie podała, tedy My przy konferowaniu honorow, iako et beneficiorum ecclesiasticorum utriusque ritus, iuramentow żadnych prywatnych odbierać, et submissiones ullas wymagać nie będziemy; gdyby zaś komu dla promocyi do Krolestwa co od Nas obiecane było, to nullitati podpadać ma.
Za honory y dygnitarstwa, za urzędy wszelkie y wakanse tak duchowne iako y świeckie, w Koronie y W. X. Lit. offerencyi pieniężnych ullo titulo pretendować nie będziemy; owszem gdyby się kto ex civibus ważył za iaki urząd y dygnitarstwo Nam co ofiarować y dawać, tedy za dowiedzeniem tego, nietylko ma officio carere vel dignitate, ale eo ipso pro incapaci ma być rozumiany, et ad cujusvis nobilis instantiam w Trybunale, ktorego iuryzdykcyi Conventus subesse dignoscetur, ex quovis regestro sądzony y karany być powinien. Ktore to urzędy solis bene meritis w Rzeczypospolitey, Catholicis, nobilibus, terrigenis et aetate vigentibus, possessionatis w Woiewodztwach y Ziemiach, a w W. X. Lit. y Powiatach, podług prawa, co do krzeseł, Starostw Grodowych, y Urzędow (exceptis scartabellis, ktorzy do niczego należeć nie maią) cedere powinny.
Także w ieden dom, a dopieroż iedney osobie suprema Ministeria Status, iako to buław, pieczęci, lasek Marszałkowskich, Podskarbstwa w Koronie y W. X. Lit. ani minorennibus, Opactw, dygnitarstw, Starostw Grodowych, luboby ex meritis oyca, albo antecessorow iego zasłużonym, dawać y konferować nie będziemy; tudzież dwoch Starostw sądowych iedney osobie, ani też Senatorom tych Woiewodztw, Ziem, y Powiatow, w ktorychby te Starostwa sądowe położone były, nie dawać przyrzekamy; ani więcey iedney osobie, iak dwa Starostwa niesądowe, lub dzierżawy, Woytostwa, et quovis titulo Krolewszczyzny z szafunku łask naszych razem dzierżeć pozwolemy; jura communicativa na dwa tylko Starostwa lub dzierżawy dawać będziemy. Ieżeliby zaś dla wielkich zasług daliśmy komu większych intrat Starostwo, lub dzierżawę trzecią, ktoryby na ten czas z łaski naszey miał dwa Starostwa, zaraz iedno w ręce nasze rezygnować powinien, a My iako vacantem, według dawnych praw, damy komu innemu, salvis modernis possessoribus.
Jura patronatus nostri na Biskupstwa, Opactwa, Probostwa, Plebanie, et cujusvis generis collationis nostrae Regiae beneficia duchowne, iako też jus nominandi do Kardynalstwa, inviolabiliter manutenebimus, y prawa o nich ad executionem przywiedziemy, y przeciwko tym, ktorzyby bez nominacyi naszey iakimkolwiek sposobem na pomienione beneficia ważyli się, albo ważyć zechcą intrudere, przeszkadzać przykładem Antecessorow naszych będziemy. Prezenty iednak przez Nayprzewielebnieyszego Xiędza Arcy-Biskupa Gnieźnieńskiego, Prymasa Korony Polskiey y W. X. Lit. idącego za przykładem przodkow swych Prymasow, za rekommendacyą Przewielebnych XX. Biskupow podczas Bez-Krolewia podawane, w całości zostawuiemy, y za takowemi prezentami instytnowanych[4] zakłocać nie pozwolemy.
Wakanse extra tempus Comitiorum naydaley w sześć niedziel, iako się o tym dowiemy, a na Seymach ante omnia konferować, y zaraz, komu są konferowane, publicznie za upomnieniem się Izby Poselskiey mianować, y one według praw, statutu, y wyższego opisania rozdawać będziemy; tuendo Pieczętarzow przy urzędowey ich prerogatywie, pisania w Kancellaryach swoich przywileiow, y Nam do podpisu według woli naszey podawania onychże.
Pacta et foedera z postronnemi Pany y Państwy zawarte utwierdzić, pokoy z niemi utrzymać, tudzież wynikłe z sąsiedzkiemi Monarchami graniczne dyfferencye uspokaiać, integritatem et indemnitatem jurium Reipublicae iak nayprzezorniey zachowywać, y ubespieczać, przyrzekamy. A iako naywiększa szczęśliwość wszystkich Państw od postanowienia y przymnożenia wszelkich handlow zawisła, tak traktaty commerciorum naypożytecznieysze Rzeczypospolitey, z sąsiedzkiemi Potencyami, approbante Republica na Seymie, zawrzeć starać się będziemy.
Avulsa od Państw Rzeczypospolitey omni meliori modo, według czasu y okoliczności, y wspolnie z Rzpltą, z iak naylepszą dla niey korzyścią, rekuperować starać się będziemy; y nietylko ze wszystkich stron ab intra et ab extra o iey uspokoienie staranie czynić obiecuiemy, ale też żadney części a Republica avellere nie dopuściemy, oraz o rekuperowanie actorum rożnych Woiewodztw za granice pozabieranych pilnego starania przyłożemy.
Posłow Wielkich z wyrokow Seymowych, mnieyszych y Rezydentow do cudzych dworow y kraiow etiam za przytomną Senatu radą według potrzeby Rzpltey posyłać będziemy, szlachtę tylko oboyga narodow et annexarum Provinciarum bene possessionatos, a powracaiący z legacyi Posłowie aby na Seymach podług prawa y zwyczaiu czynili relacyą, iako według instrukcyi sobie daney sprawili się, ktore instrukcye, aby wraz z przytomną do boku naszego radą, y Ministrami Status, układane były, przestrzegać będziemy.
Indygenaty y nobilitacye nie inaczey, tylko na Seymach, attenta pluralitate rekommenduiących Woiewodztw, Ziem y Powiatow dawać będziemy.
Cudzoziemcow wszelkiey kondycyi ludzi ad Consilia Stanow Rzeczypospolitey przypuszczać, ani im dignitates, Starostw, y dzierżaw wszelkich dawać nie będziemy.
Dwor stanowi naszemu Krolewskiemu przystoyny z narodu Polskiego y Litewskiego, et annexarum Provinciarum stanu szlacheckiego, przykładem starodawnych zwyczaiow, obecnie chować obiecuiemy.
Obfite własnych Państw dziedzicznych dochody, że Antecessorom naszym Augustowi II y III do utrzymania przyzwoitey Monarsze okazołości wystarczaiące dodawały sposoby, ktore będąc uięte Panu z rowności voto narodu do berła zawołanemu, y preferuiącemu w surowym zachowaniu praw szczupłość intrat nad pobłażliwe nieprawne iakie wynalazki, y onych przymnożenie z krzywdą powszechną; narod dotkliwie o honor y cześć Krolow swoich troskliwy, dla bespieczeństwa y powagi osoby naszey, regimenta gwardyi Koronne, ieden konny, drugi pieszy, y takież Litewskie dwa, konny y pieszy pro dignitate Regia, y tychże samych w woysku cudzoziemskiego autoramentu pułkow, gdzie wybor szlacheckiey młodzi swoie brać ma czwiczenie, y w powinnym zaufaniu, w rodowitey ku oyczyznie miłości wychowanemu Krolowi, immediate w naszę oddawszy władzę, independenter od Hetmanow y władzy woyskowey, przyrzekamy, że tych regimentow naywyższey kommendy nie powierzemy, iak tylko szlachcicowi Polskiemu, albo Litewskiemu, lub annexarum Provinciarum. Ten zaś żołnierz ktoregobyśmy aere proprio z skarbu naszego nadwornego trzymać chcieli, że nigdy liczby tysiąc dwochset, zwyczaiem Antecessorow naszych, przewyższać nie będzie, upewniamy; tych także kommendę zwierzchnią szlachcicowi tylko Polskiemu albo Litewskiemu powierzemy.
Że zaś oddanie na straż iedney osoby Krolewskiey tych czterech regimentow gwardyi umnieysza sposobność dogodzenia innym potrzebom publicznym; więc Kommissyom Ekonomicznym oboyga narodow Kommissyi Woienney w Koronie, a Hetmanom w W. X. Lit. polecamy obmyślenie z dochodow Rzeczypospolitey fundi na erygowanie nowego in pari numero tym czterom gwardyom żolnierstwa.
Dekretow wszelkich sądow prawem ustanowionych reskryptami kassować, ani wątlić nie będziemy; gleyty tylko przed dekretami dawać będziemy ad jure agendum, według dawnych praw, nie więcey, iak na sześć miesięcy, aby ztąd opoźniona nie była sprawiedliwość, które od wzdawania w sądach nie powinny ochraniać, a przeciwko dekretom wydawać ich nie będziemy, sub nullitate takowych.
Pieczęci pokoiowey y sygnetu do spraw y expedycyi Rzeczypospolitey, według praw dawnych, zażywać nie będziemy, y acta wszystkie publiczne ięzykiem tylko Polskim y Łacińskim, a nie inszym, expedyować obiecuiemy; a przywileiow żadnych ani uniwersałow ullo titulo pod pieczęcią pokoiową, etiam ex Senatus Consilio, wydawać nie każemy, sub nullitate, gdyby iakie wyszły; ale to wszystko muneri Kanclerzow oboyga narodow, iako do nich należące, zostawuiemy.
Woysk cudzoziemskich wprowadzać w Państwa Koronne y W. X. Lit. nie będziemy, ani bella offensiva podnosić y prowadzić, ani żołnierza Polskiego za granicę wyprowadzać, bez wiadomości y zezwolenia na to Rzeczypospolitey. A ieżeliby ktokolwiek pod tytułem y na imię nasze, inscia Republica, quocunque titulo ludzi zaciągał, chociażby za listami od Nas przypowiednemi, takiego pro infami et perduelli, ac hoste patriae deklaruiemy, y teraz starać się będziemy, aby woyska cudzoziemskie iak nayprędzey po uspokoieniu Rzeczypospolitey za granicę z kraiow wyszły, y szkody pokrzywdzonym nagrodziły.
Na Sądach Seymowych, Relacyinych, y Kurlandskich, sprawy wszystkie tak, iako z regestru per numerum przypadać będą, non immutando unquam regestrum, ab antiquioribus incipiendo, ktoregokolwiek dnia sądzić będziemy, a przywoływać spraw ex libitu nostro nie każemy, za naywiększemi instancyami, ani reiekt czynić nie pozwolemy, gdyżby to było in praejudicium injuriatorum; ale iako ktora sprawa wpisana będzie, a z regestru przypadnie, onę Referendarze Koronni y W. X. Lit. przywoływać każą. Sententiam nostram ad pluralitatem votorum stosować będziemy; a dekret Seymowy zaraz Ziemski Sąd mieysca iuryzdykcyi w protokuł, a in causis fisci et civilibus Pisarz Dekretowy Koronny w Koronie, a w W. X. Lit. według zwyczaiu, ktory przy Sądach znaydować się będzie, iako przeczyta, poprawiać go nie powinien, ale zaraz ręką obudwoch Referendarzow w protokule podpisany być ma, a stronom in triduo takowe dekreta sine depactatione wydawane być maią. Sądom tak Seymowym, iako y wszystkim innym, że vigor suus redibit, obliguiemy się; w czym ile razy od Rezydentow przy boku naszym, et a Ministris Status ostrzeżeni będziemy, czynić attendencyą, na nich zasiadać, y Sądow Kurlandzkich in terminis circumscriptis, praeviis intimatorialibus, nie opuszczać deklaruiemy.
Sądów Assessorskich ordynacyą ad mentem konstytucyi na Seymie Konwokacyi w roku teraźnieyszym 1764 ferowaney, zregulować, y ustanowić przyrzekamy.
W wszelkich sprawach, w ktorymkolwiek Sądzie Koronnym lub Litewskim przypadaiących, instancyi przeciwko ukrzywdzonym dawać nie będziemy.
Ekonomiy, nad te, ktore stołowi naszemu należą, sine speciali consensu Ordinum, przyczyniać nie będziemy, ani granic, gruntow do dobr naszych stołowych per potentiam administratorum przywłaszczać y przyczyniać nie dopuściemy, y owszem injuriatis Kommissyi, ad quamvis requisitionem na osoby nieinteressowane do dworu, bronić y tamować nie będziemy, a zaczęte sprawy między stołowemi a ziemskiemi dobrami, prawnym trybem kontynuowane być maią.
Lubo poczty Koronne, Litewskie, y Pruskie, dotąd za przywileiami Krolow Przodkow naszych na pożytek Generałow Pocztmistrzow chodziły, teraz za pozwoleniem Rzeczypospolitey na pomnożenie szczupłych dochodow stołu naszego Krolewskiego obrociemy. Uregulowanie zaś tychże poczt przez publikowaną na to ordynacyą tak opatrzemy, aby ztąd powszechna kraiu wygoda bez uciążliwości wyniknęła, z obostrzeniem bespieczeństwa tymże pocztom, y rygoru na przestępcow; o co forum do Grodow, Ziemstw, y Trybunałow być ma.
Temi ekonomiami podług prawa rządzić obiecuiemy, żadnemi przywileiami one obciążać nie będziemy, naymnieyszemi awulsyami szczuplić nie pozwolemy, owszem oderwane bez konsensu Rzpltey od nich dobra y dochody, ordinaria juris via rekuperować powinniśmy. Ktore to ekonomie w administracyą lub w arendę szlachcie Polskiey, terrigenis w Koronie, a Litewskie obywatelom tegoż Xięstwa et annexarum Provinciarum osiadłym, nie extraneis, podawać będziemy, y kwity tylko za wypłaceniem realney summy, et juxta antiquum usum wydawać rozkażemy. Przytym reassumuiemy in toto konstytucyą 1717 titulo: Redintegracya dobr naszych ekonomicznych, y onę nieodwłocznie do exekucyi przyprowadzić chcemy, ostrzegaiąc immunitatem tychże ekonomiy od hiberny, według prawa, y że wykupno ekonomii Szawelskiey konstytucyą Konwokacyi roku teraźnieyszego 1764 nakazane, nie ma praejudicare possessyi naszey ekonomii Kozienickiey, y Niepołomskiey.
Waruiemy też to o dobra stołu naszego, iż ktorzyby sobie illatam injuriam od dobr mianowanych pretendowali, tedy w tym administratorowie nasi sprawiedliwość czynić, y ukrzywdzonym odpowiadać będą powinni in Judiciis post-Curialibus Regni, vel M. D. Lit. to iest: gdzie te dobro leżeć będą, juxta praescriptum legis, a in causis facti et simplicis injuriae, in foro competenti, to iest: Terrestri vel Castrensi, et judicatis ex qualitate facti, aut causa probatis, satisfacient, sub executione de bonis et personis eorundem propriis, ktorey exekucyi ullatenus przeszkadzać nie będziemy, injuriatis litis expensas ciż płacić maią; vice versa uczynione expensas litis, y szkody ekonomiom krzywdzący z nakazu Sądu płacić maią.
Woytostwa w Starostwach y ekonomiach tak Koronnych, iako y W. X. Lit. circa antiqua jura, privilegia et immunitates konserwować będziemy, y żadnemi extraordynaryinemi y niesłusznemi podatkami onerować ich nie będziemy; ktore Woytostwa cum jurisdictione, juxta legem, sine jurisdictione także znacznieysze, iako y leśnictwa większe, szlachcie rodowitym, katolikom, mnieysze secundum antiquum usum bene meritis rozdawane być maią.
Ponieważ tey Rzpltey sol suchedniowa stanowi szlacheckiemu na dobra ich ziemskie dziedziczne z żup Bocheńskich y Wieliczkich, także z ekonomii naszey Samborskiey wydawana bywała; tedy obowięzuiemy się na dobra ziemskie takową sol suchedniową Woiewodztwom y Ziemiom wszystkim wydawać według praw, z powodu y przyczyn w tych prawach wyrażonych, po ktorą sobie Woiewodztwa bliższe posyłać będą. Odlegleyszym zaś Woiewodztwom na mieysca naznaczone sol prowadzić kosztem naszym będziemy, za taxą proporcyonalną ad elevatum teraz pretium rerum, względem ktorey pomiarkowanie między Kommissyą Skarbową y kamerą Krolewską zachodzić powinno. Tego zaś wydawania soli Kommissya Skarbowa przestrzegać będzie.
Administratorowie żupni, sub poenis in legibus descriptis, wydawać onę corocznie tenebuntur, ad instantiam Woiewodztw, Ziem y Powiatow. A ieżeliby administratorowie, albo iakimkolwiek sposobem nazwani dzierżawcy, z żup nie wydawali takowey soli, wolno będzie każdemu Woiewodztwu y Powiatowi do Trybunału przez Instygatora pozwać inter causas fisci ex speciali regestro, et poenas urgere na tych, iako opisano w konstytucyach anni 1654 y innych dawnych.
To osobliwie Rzeczyposp. obiecuiemy, że żydow do żadnych funkcyi na cłach, mytach, komorach, przykomorkach, y administracyach wszelkich dobr naszych Krolewskich, quocunque titulo zażywać nie będziemy, ani dopuściemy, deklaruiąc: że inquantum by ktorykolwiek z żydow do wzwyż pomienionych funkcyi interessuiący się, sive praetextu factoratus, sive alio quovis colore od kogożkolwiek był deprehensus, ipso facto pro infami censetur, y niepowinni My mu, ani prawa inszym żydom służące, ani protekcya nasza, lub cujuscunque alterius, suffragari.
Most przez Wisłę na teraźnieyszą Elekcyą sporządzony, że przez konstytucyą Seymu Konwokacyinego 1764 ma być na zawsze kosztem Rzeczyposp. utrzymywany, przeto teraźnieyszey possessorce przewozu, ani konsensu ad cedendum, ani post fata oney przywileiu na tenże przewoz nikomu nie damy.
A że Stany Rzplitey windykacyą summ Neapolitańskich, y od nich usum fructum Nam oddały, staranie o tym pilne przełożyć w czasie swoim nie omieszkamy.
Nadgradzaiąc Prowincyi Mało-Polskiey przeniesienie Koronacyi z Krakowa do Warszawy, złożenie Seymu extraordynaryinego, iak potrzeba wyciągać będzie, w Krakowie, według konstytucyi ostatniey 1764 przyrzekamy.
Przywileie na Urzędy Powiatowe Wdztwom Wołyńskiemu, y Płockiemu, wedle teyże ustawy z Kancellaryi Koronney wydać rozkażemy.
O eliberacyą Drahima ab anno 1657 in praetensis sumptibus belli Suetici onerowanego, et territorii Elbingensis ab anno 1703 w possessyi Krola Imci Pruskiego zostaiącego, y kleynoty Rzeczypospol. aby z summ oneyże ex pactis et calculo należących competenter et indilate Rzplitey restituantur, pro posse wszelkiego dokładać starania będziemy.
I. W. Xcia Ernesta Iana za Kurlandyi y Semigallii Xiążęcia od Rzplitey na Seymie Convocationis w tym roku 1764 uznanego, według tegoż Seymu wyrokow, przy spokoyney Xięstw swoich possessyi, y wszystkich praw używaniu, iako też stan szlachecki przy iego prawach y przywileiach, także miasta w tym Xięstwie, juxta pacta subjectionis, et formulam regiminis, zachować obiecuiemy.
Prawa Ziem Pruskich, tak iako ie ś. p. Antecessorowie nasi approbowali, tudzież konstytucyą Seymu Konwokacyinego 1764 y My zachować przyrzekamy. Na powszechne zaś Stanow Rzplitey uskarżania przeciwko Magistratowi Gdańskiemu, przyrzekamy, iż według opisu generalney Konfederacyi roku teraźnieyszego, sub titulo: miasto Gdańsk, Kommissyą do tegoż miasta zaraz po szczęśliwey da Bog Koronacyi naszey wyznaczemy, y onę do skutku przyprowadzić, a miasto Gdańsk w obrębie praw, y ich Magistraty utrzymać, starać się będziemy.
Tatarom w Państwach Rzeczyposp. osiadłym względem osiadłości ich, tudzież dyspozycyi woiennych, które na usługę Rzplitey konstytucyami, mianowicie 1673 et 1678 są obwarowane, też prawa, y ich przywileie zachować nienaruszenie deklaruiemy.
Gory Olkuskie aby się stały pożyteczne dla Rzplitey, potrzebuią kosztownego opatrzenia, na ktore ieżeli pierwsze nieuchronne nakłady założyć podeymie się kompania iaka, chociaż y z cudzoziemskich kapitalistow złożona, tymże na tychże samych gorach, nie obciążaiąc żadne inne dochody Rplitey, obwaruiemy iako naymocniey bespieczeństwo założonych summ. To się ma rozumieć o erygowaniu mennicy, gdy jus cudendae monetae od Przodka naszego Zygmunta Trzeciego Stanom Rzplitey ustąpione, też Stany Nam znowu powierzaią; z tym obowiązkiem, aby pod dozorem, et sub responsione Kommissyi Skarbowey dla wygody publiczney pieniądze dobre w mennicy naszey bite były.
Urzędy Podskarbstw Nadwornych Koronnych y Litewskich przy swoich prawach zachowane mieć chcemy.
W żywey zostawaiąc perswazyi, iż uszczęśliwienie kraiu każdego od sposobu myślenia obywatelow, ten zaś sposob od wczesnych dobrey y cnotliwey edukacyi zasiewkow dependuie, amore boni publici szkołę rycerską na młodź szlachecką postanowić pragniemy, y pilne mieć oko, aby w przyzwoitym trzymana była ćwiczeniu; do ktorego dzieła tak chwalebnego y pożytecznego, spodziewaiąc się, że względny będzie narod na szczupłość dochodow Krolewskich; a zatym na wydoskonalenie ustanowienia tego kontrybuować zechce, przyrzekamy, że kiedy od Nas uformowany do takowey szkoły rycerskiey proiekt approbować zechce Rzplita, y do tey expensy przyłoży się. My z naszey strony znacznie także przyłożemy się.
A naostatek wszystkie prawa, wolności narodowe, swobody, wszelkich osob y urzędow przywileie, statuta Koronne y W. X. Lit. et annexarum Provinciarum, wszystkim Stanom duchownym Romano Catholicis, et ritus Graeco-unitorum, y świeckim incorporatis, eoque annexis Provinciis, Universitatibus Cracoviensi, Zamoscensi, Vilnensi, służące, iako y miastom utiliter należące, et juste ac legitime nadane, wszem wobec, y każdemu zosobna jura omnia, także ustawy przeszłego Seymu Convocationis, y te, ktore na przyszłey, da Bog, Koronacyi, y na drugich Seymach, za spolną wszech Stanow zgodą umowione y postanowione są y będą, trzymać y wcale chować, one in omnibus eorum punctis et clausulis, conditionibus, nexibus, et ligamentis adimplere; także literas confirmationis jurium et pactorum dać, exemplo Praedecessorum nostrorum, obiecuiemy, maiąc zawsze za naypierwszą y wszystkie inne przewyższaiącą powinność to, co naybardziey pożytek y sławę narodowi Polskiemu przynieść może.
A ieżelibyśmy, czego Boże uchoway! co przeciwko prawom, wolnościom, artykułom y kondycyom wszystkim wykroczyli, albo czego nie wypełnili, tedy obywatelow oboyga narodow od posłuszeństwa y wiary Nam powinney wolnemi czyniemy, według konstytucyi roku 1609.
Wacław Hieronim Sierakowski Arcy-Biskup Lwowski Deputatus ad pacta conventa a Republica. Antoni Ostroski Biskup Kuiawski y Pomorski. Ignacy Kniaź Massalski Biskup Wileński. Ian Wielopolski Woiewoda Sandomirski Delegatus a Republica. Ignacy Twardowski Wda Kaliski Delegatus a Republ. Thaddacus Dux in Kozielsk Ogiński Castellanus Trocensis Delegatus a Republica ad pacta conventa. Kazimierz Granowski Wda Rawski Delegowany od Rzpltey. Iozef Mielżyński Kasztelan Poznański Delegowany od Rzpltey. Roch Rola Zbiiewski Kasztelan Kaliski Delegowany od Rzplitey. Michał na Suffczynie Suffczyński Kasztelan Ziemi Czerskiey Wdztwa Mazowieckiego Deleg. od Rzpltey. Szymon Siruć Kasztelan Witebski Deleg. od Rzpltey. Ian Antoni Czarnecki Kasztelan Bracławski Delegatus ad pacta conventa od Rzpltey. Iozef Hylzen Kasztelan Xięstwa Inflantskiego od Rzpltey Deleg. Iozef Saryusz Iaklinski Kasztelan Oświecimski Deleg. ad pacta conventa od Rzpltey. Bazyli z Walisk Ładzic Walicki Kasztelan Sochaczewski ad pacta conventa od Rzpltey Deleg. Iozef Wielopolski Starosta Landskoroński Poseł Wdtzwa Krakowskiego Deleg. a Republ. Ioachim Schwartzemberg Czerny Chorąży y Poseł Xięstw Zatorskiego y Oświecimskiego Deleg. ad pacta conventa. Stanisław z Posławic Ankwicz Stolnik Wdtwa Krakowskiego Poseł Xięstw Oświecimskiego y Zatorskiego Deleg. ad pacta conv. od Rzpltey. Kasper Łodzia z Zwonowa Rogaliński Starosta Nakielski Poseł Wdztwa Poznańskiego Deleg. a Republica. Władysław z Gurowa Gurowski Poseł Wdztwa Poznańskiego Deleg. a Repub. Ian Antoni Horain Podkomorzy y Poseł Wileński Starosta Iałowski Deputat ad pacta conv. z Prowincyi W. X. Lit. Ignacy Tadeusz Iunosza Dąbrowski Chorąży Pułkownik y Poseł Powiatu Wiłkomirskiego Deputat ad pacta conventa z Prowincyi W. X. L. Mikołay Tadeusz z Łopacina Łopacinski Starosta Sądowy Wdztwa Mścisławskiego Poseł Powiatu Brasławskiego Deputat ad pacta conventa z Prowincyi W. X. Lit. Alexander Tadeusz z Skrzetuszewa Wawrzecki Sędzia woysk W. X. Lit. Stolnik Brasławski Deleg. od Rzplitey ad pacta conv. Andrzey Swięcicki Chorąży Opoczyński Poseł Wdztwa Sandomirskiego ad pacta conventa Deleg. Iozef Władysław Grzymała z Siedlca Siedlecki Poseł Wodztwa Sandomirskiego Deleg. ad pacta conv. Generał Maior. August Sułkowski Starosta Nowodworski Poseł Wdztwa Kaliskiego Deputat ad pacta conv. Antoni Tyzenhauz Pisarz W. W. X. Lit. Poseł Powiatu Grodzieńskiego Deputat ad pacta conv. Antoni Zabiełło Łowczy Wielki W. X. L. Marszałek Powiatu Kowieńskiego Poseł tegoż Powiatu y Deputat ad pacta conv. Hiacynt Nałęcz Małachowski Starosta Piotrkowski y Poseł Wdzwa Sieradzkiego Dep. ad pacta conv. Antoni z Głogowy Kossowski Generał Infanteryi woysk Koronnych Dep. ad pacta conv. Franciszek z Pielechowa y Zagorzyc Zagorski Starosta Owrucki Porucznik znaku hussarskiego woysk Koronnych Dep. ad pacta conv. z Wdztwa Kiiowskiego Poseł. Michał Ozoryusz z Bukowa Bukowski Stolnik Ziemi Sanockiey Dep. ad pacta conv. z Wdzwa Ruskiego z Ziemi Sanockiey Poseł. Mikołay Iunosza Piaskowski Woyski Włodzimirski Poseł Wdztwa Wołyńskiego Dep. ad pacta conv. Adam Darowski Podsędek y Poseł Wdztwa Podolskiego Dep. ad pacta conv. a Republ. Ian Kazimierz z Wislinga Zyberg Rakanciski y Ławaryski Starosta Poseł z Powiatu Starodubowskiego Dep. ad pacta conv. Iozef Kazimierz na Choi y Rzążewie Choiecki Miecznik Ziemi Łukowskiey, Podstarosta Grodzki Zydaczewski Delegow. ad pacta conv. Deputat. Poseł Wdztwa Lubelskiego. Ewaryst Iędrzey Kuropatnicki Kasztelanic Biecki Poseł Wodztwa Bełzkiego Deput. ad pacta conv. Leonard Pociey Oboźny W. W. X. Lit. Poseł Wdztwa Witebskiego y Dep. ad pacta conv. Theodor na Szydłowie Szydłowski Chorąży y Poseł Delegow. Wdztwa Mazowieckiego z Ziemi Warszawskiey, Dep. od Rzpltey ad pacta conv. Ian Michał Rostkowski Starosta Wizki, Wąsoski, Poseł Woiewodz. Mazowieckiego z Ziemi Wizkiey Delegow. od Rzplitey. Franciszek z Wilczewa Wilczewski Poseł z Wdztwa Mazowieckiego z Ziemi Wiskiey Deleg. ad pacta conv. Franciszek na Podosiu Podoski Starosta Rypiński Poseł Ziemi Ciechanowskiey Wdztwa Mazowieckiego Deput. ad pacta conv. od Rzpltey. Ian Chryzostom Kraiewski Instygator Koronny Dep. ad pacta conv. Marcin Antoni Matuszewicz Stolnik y Poseł Wodtwa Brześciańskiego Dep. ad pacta conv. Paweł z Woronney Czyż Podczaszy y Poseł Wdztwa Brzeskiego Lit. Dep. ad pacta conven. Iozef na Kurzeńcu Kurzeniecki Chorąży Powiatu Pińskiego Dep. ad pacta conv. Iozef Kolumna Czosnowski Ułanowski etc. Starosta Poseł z Wdztwa Bracławskiego y Deput. ad pacta conv. Iozef z Przebendowa Przebendowski Chorąży Pomorski Poseł Wdztwa Pomorskiego Deputat od Rzpltey ad pacta conv. Ian Trembecki Sądowy Ziemski Tczewski Poseł Wdztwa Pomorskiego Dep. ad pacta conv. Iozef Platter Inflantski, Duneburski Starosta, Poseł y Deput. od Rzpltey ad pacta conven. F. Sołdadyni Eques Auratus Consul et Legatus civitatis Cracoviensis. Iosephus Cajetanus Wałkanowski Philosophiae Doctor Consul et Legatus urbis Cracoviensis. A. Orłowski Sekretarz y Sendyk tegoż miasta. B. K. Sebestianus Bruchwicki Consul et Legatus civitatis Posnaniensis. Franciscus Hebdmann Consul et Legatus civitatis Posnanien. metropolis Majoris Poloniae. Ilaszewicz Consul et Legatus urbis Leopoliensis. T. Franchi Medicinae Doctor Consul et Legatus Leopoliensis. Antonius Brzeski Sacrae Regiae Majestatis Consiliarius a civitate Regia Lublinensi Legatus. Dominicus Szymański Officii Consularis civitatis S. R. Majestatis Lublinensis Notarius et Sindicus. Krzysztof Radziłowski I. K. Mci Sekretarz Radca miasta Kamieńca Podolskiego. Antoni Szachin I. K. Mci Sekretarz, Radca y Delegat miasta Kamieńca Podolskiego Deputat ad pacta conventa.
Ktore to artykuły pactorum conventorum my Kommissarze I. K. Mci do ułożenia onych vigore plenipotencyi tenoris sequentis:
Stanisław August z Bożey łaski obrany Krol Polski, Wielki Xiąże Litewski, Ruski, Pruski, Mazowiecki, Żmudzki, Kiiowski, Wołyński, Podolski, Podlaski, Inflantski, Smoleński, Siewierski y Czerniechowski. Za zrządzeniem Boskim y affektow oboyga narodow Korony Polskiey y Wielkiego Xięstwa Litewskiego będąc obrani Krolem iednostaynemi y wolnemi głosami, naznaczamy do spisania pactorum conventorum z strony naszey: Wielmożnych Ignacego Cetnera Woiewodę Bełzkiego, Iozefa Podoskiego Woiewodę Płockiego, Michała Xiążęcia Czartoryskiego Kanclerza Wielkiego W. X. Lit. Urodzonych Kazimierza Poniatowskiego Podkomorzego Koronnego, Rocha Kossowskiego Podskarbiego Nadwornego Koronnego, Michała Brzostowskiego Koniuszego Wielkiego Xięstwa Lit. ktorzy z Delegowanemi od Rzeczypospolitey maią też pacta zkoncertować, umowić y podpisać, na co wzwyż wymienionym Kommissarzom naszym zlecenie daiemy, y tym instrumentem onych umacniamy. A cokolwiek będzie przez nich imieniem naszym umowionym, y od nich podpisanym, to przyiąć y przysięgą ztwierdzić przyrzekamy, y y na to się własną ręką, przy przyciśnieniu pieczęci naszey Pokoiowey, podpisuiemy. Działo się w Warszawie dnia siodmego miesiąca Września, roku Pańskiego tysiącznego siedmsetnego sześćdziesiątego czwartego.
Plenipotencya Kommissarzom ad pacta conventa.
zkoncertowane y umowione rękami własnemi podpisuiemy. Działo się w Warszawie dnia trzynastego Września, roku Pańskiego 1764.
Ignacy Cetner Woiewoda Bełzki od I. K. Mci P. m. Miłościwego naznaczony Kommissarz Plenipotencyaryusz ad pacta conventa mpp. Iozef Antoni Iunosza Podoski Woiewoda Płocki od I. K. Mci P. m. Miłościwego naznaczony Kommissarz Plenipotencyaryusz ad pacta conven. mpp. Michał Xiażę Czartoryski Kanclerz Wielki W. X. L. od I. K. Mci P. m. Miłościwego naznaczony Kommissarz Plenipotencyaryusz ad pacta conv. mpp. Kazimierz Ciołek Poniatowski Podkomorzy Koronny od I. K. Mości P. m. Miłościwego naznaczony Kommis. Plenipotenc. ad pacta conv. Roch z Głogowy Kossowski Podskarbi Nadworny Koronny od I. K. Mci P. m. Miłościwego naznaczony Kommiss. Plenipotenc. ad pacta conv. Michał Brzostowski Koniuszy W. W. X. Lit. od I. K. M. Pana mego Miłościwego Kommissarz Plenipotencyaryusz naznaczony ad pacta conventa.
