nować niektóre wierzenia i zwyczaje baptystów i wraz z ojcem głosić odmienną, naukę. Z powodu jego poglądów wywiązały się między nim a baptystami liczne spory, które doprowadziły do zerwania i utworzenia w r. 1827 nowej sekty, nazwanej przez Campbella „Disciples of Christ“ („uczniowie Chrystusa“). Główne zasady tej sekty są: 1) że Duch św. nie działa na ludzi bezpośrednio, lecz tylko przez słowo Boże; 2) że przez zanurzenie w wodzie (immersion) następuje zupełne odrodzenie człowieka. Sekta, silnie zorganizowana, liczy obecnie przeszło 1.200.000 wyznawców, utrzymuje 8900 kościołów, 6000 duchownych, 860 szkół biblijnych i kilka szkół wyższych, jak Drake-University w Des Moines, Butler College w Indianopolis, Transylvania College w Lexington, Hiram College w Hiram i in.
Ulema (arab, „wiedzący“), duchowni mahometańscy, znawcy Koranu oraz opartego na nim prawa cywilnego. Dzielą się na imamów, muftich czyli wykładaczów prawa i kadich czyli sędziów. Głową stanu ulemów w Turcji był szeik-ul-islam, czyli wielki mufti, godność, zniesiona w republice tureckiej w r. 1924 (ob. Islam).
Ultramontanizm (ultra montes = za górami, t. j. za Alpami), w średnich wiekach określenie geograficzne: ultramontanami nazywano we Włoszech Niemców a w Niemczech Włochów. W czasie walk między papiestwem a państwem za Grzegorza VII (1073 — 1303) i Bonifacego VIII (1294 — 1303) w Niemczech i we Francji ultramontanizm stał się nazwą zapatrywania polityczno kościelnego, które przypisuje wyższość władzy duchownej nad świecką. Gdy we Francji zapanował galikanizm (ob.), ultramontanami zaczęto nazywać przeciwników t. zw. „swobód kościoła galikańskiego“ a zwolenników wszechwładzy papieża na polu kościelnem i jego wyższość nad soborem i biskupami. Od czasu soboru watykańskiego i ogłoszenia t. zw. Syllabusa oraz i dogmatu o nieomylności papieża (r. 1870), to znaczenie ultramontanizmu zostało szczególnie podkreślone przez modernistów i protestantów w Niemczech i we Francji, uważających go za utożsamianie papieża z Kościołem. W istocie swej ultramontanizm współczesny nie jest niczem więcej, jak szczególnem zaznaczaniem prymatu papieskiego czyli absolutnej władzy papieża, jako głowy Kościoła w sprawach religji. Potrzebę tej absolutnej władzy uzasadnia nazywany ultramontanem pisarz francuski Józef de Maistre na 50 lat przed soborem watykańskim w sposób następujący: „Mówiąc, że Kościół jest nieomylny, nie żądamy przez to dla Kościoła żadnego wyjątkowego przywileju, żądamy tylko, aby korzystał z prawa, które przysługuje wszystkim władzom naczelnym. Każda zwierzchność musi działać jako nieomylna a każda władza najwyższa jest absolutna. Z chwilą, gdy można jej się sprzeciwić pod pozorem, że zbłądziła lub że jest niesprawiedliwa, przestaje istnieć. Tak samo jest z rządem kościelnym: musi istnieć, bo Kościół, jak każda inna społeczność, musi być rządzony, inaczej nie byłoby jedności. Ten rząd jest przeto z natury swej nieomylny czyli absolutny: gdyby takim nie był, przestałby istnieć“. (Joseph de Maistre: Du Papęe, 1819).
Umywanie liturgiczne, ob. Ablucja.
„Unam Sanctam“, bulla Bonifacego VIII z r. 1302 o stosunku Kościoła do państwa (ob. Kościół i państwo).
Unici, chrześcijanie, należący do Kościoła katolickiego na podstawie aktów unji (ob. Unia I), zawieranych przez ten Kościół z różnemi odłamami Kościoła wschodniego. Dążność do pojednania Kościołów, rozdartych schizmą Focjusza i Cerularjusza (ob. Grecko-wschodni Kościół) ujawniła się bezpośrednio po powstaniu schizmy. Już na soborze w Lyonie w r. 1274 ułożono unję z Grekami na podstawie uznania przez nich dogmatu o pochodzeniu Ducha św. (ob. Filioque). Sprawcę unji podjął następnie sobór ferrarsko-florencki (ob. Florencki sobór) i zawarł w r. 1439 unję z Grekami i Armeńczykami, w r. 1441 z jakobitami a w r. 1445 z nestorjanami i maronitaimi. Przyłączonym Kościołom wschodnim pozostawiono ich odrębny obrządek, język liturgiczny, własną hierarchję i zwyczaje kościelne (jak np. kalendarz kościelny, małżeństwo księży przed otrzymaniem
Strona:Stanisław Piekarski - Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów.pdf/416
Ta strona została przepisana.
