święceń, sposób obchodzenia postów i t. p. ). Unja florencka połączyła cały Kościół wschodni z Kościołem katolickim, nie była jednak trwała, gdyż Grecy zawarli ją głównie pod naciskiem przyczyn politycznych, a mianowicie grożącego niebezpieczeństwa ze strony Turków, chcąc sobie zapewnić pomoc Zachodu. Wyznawcy Kościoła wschodniego w Polsce przyjęli unję za pośrednictwem Izydora, metropolity kijowskiego, który brał udział w soborze florenckim i podpisał akt unji. Wykonywając ją, król Władysław Warneńczyk ogłosił w r. 1443 zrównanie praw duchowieństwa unickiego z łacińskiem w Polsce. I tu jednak unja nie przyjmowała się, a podkopało ją małżeństwo króla Aleksandra Jagiellończyka z Heleną, księżniczką moskiewską, tak że w r. 1519 metropolitą kijowskim został znowu nieunita. Myśl unji była w Polsce, na Litwie i Rusi w drugiej połowie XVI w. w stanie zupełnego zaniku. Podjęli ją za czasów Batorego jezuici i zyskali dla niej, poparcie króla i kanclerza Zamojskiego. Właściwym jej twórcą w Polsce był Piotr Skarga, który w piśmie p. t. „O jedności Kościoła Bożego pod jednym pasterzem“ wykazał wszystkie niebezpieczeństwa, grożące Kościołowi wschodniemu w razie dalszego trwania schizmy. Ziarno, rzucone przez jezuitów, poczęło kiełkować: w r. 1594 biskupi ruscy z Cyrylem Terleckim, biskupem łuckim, na czele wystąpili z adresami do papieża Klemensa VIII i do króla Zygmunta. III, upoważniając biskupów Pocieja i Terleckiego do prowadzenia układów. Ze strony króla brali w nich udział Lew Sapieha, Jan Zamoyski i biskup Bernard Maciejowski a ze strony papieża nuncjusz Malaspina. W ten sposób przyszedł do skutku układ krakowski, w którym król przyjął warunki, stawiane przez biskupów ruskich a mianowicie wznowił przywilej Władysława Warneńczyka z r. 1443 o zrównaniu praw duchowieństwa ruskiego z łacińskiem, gwarantował im wolność od wpływów Kościoła greckiego i od jurysdykcji patrjarchy carogrodzkiego, obsadzanie stolic biskupich w diecezjach unickich rodowitymi Rusinami, zwrot dóbr cerkiewnych i poddanie wszelkich cerkwi i bractw cerkiewnych pod władzę biskupów unickich. W bulli „Magnus Dominus et laudabilis“ z 25 grudnia 1595 Stolica. Apostolska zatwierdziła akt unji i przyznała unitom, że udzielanie sakramentów i cały obrządek ruski pozostanie nietknięty. Na sejmie w r. 1596 król ogłosił dokonanie unji w Rzymie i zapowiedział zebranie się synodu duchowieństwa ruskiego w Brześciu. Na synod ten z biskupów ruskich przybyli: metropolita kijowski i biskupi łucki, piński, połocki, chełmski i włodzimierski oraz archimandryci bracławski, ławryszewski i miński a ze strony polskiej arcybiskup lwowski i teologowie Skarga i Rabę. Akt unji został dn. 9 października 1596 w cerkwi św. Mikołaja odczytany i uroczyście przyjęty. Protestujący przeciw niemu biskupi ruscy, Bałaban i Kopysteński, zostali złożeni z urzędu. Mimo wrogiej działalności dyzunitów (ob.) większa część Rusi i Litwy przystąpiła do Unji. Wielką klęskę zadały jej wojny kozackie: przez pokój w Andruszowie w n 1686cała Ukraina zadnieprzańska i województwa: czernihowskie, kijowskie i smoleńskie odpadły od Polski i od unji. Natomiast w r. 1696 przyłączyła się do niej dyzunicka diecezja przemyska, w r. 1700 lwowska a w r. 1702 łucka. Organizacji cerkwi unickiej w Polsce dokonał synod w Zamościu w r. 1720 pod przewodnictwem nuncjusza papieskiego Grimaldiego a w nowszych czasach synod we Lwowie w r. 1891 pod przewodnictwem delegata apostolskiego Ciasca. Klęski polityczne Polski w XVIII i XIX wieku były również klęskami unji. Podział Polski spowodował jej upadek w zaborze rosyjskim. Carowa Katarzyna zniosła w r. 1795 biskupstwa unickie: łuckie, brzeskie, włodzimierskie i pińskie a Mikołaj I, używając za narzędzie biskupa — odstępcę Józefa Siemaszkę, położył w zaborze rosyjskim kres unji, która w r. 1839 na obszarze państwa rosyjskiego poza Bugiem przestała oficjalnie istnieć. Pozostała, diecezja chełmska w t. zw. Królestwie Polskiem, którą rząd rosyjski zniósł w r. 1875. Rozpoczęły się krwawe prześladowania „opornych“ unitów na Chełmszczyźnie i na Podlasiu,
