Strona:Stanisław Piekarski - Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów.pdf/415

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

wieka do Boga, uważanego nie tylko za pana i prawodawcę, ale i za ojca.
Druga kategorja, czyli religijność pogardzająca światem, wytwarza przeróżne typy pietyzmu i askezy, będącej sama dla siebie celem (askeza hinduska) albo środkiem przebłagalnym za winy własne i innych (życie zakonne chrześcijańskie).
Trzecią kategorję stanowi religijność, która nie ucieka przed światem, ale go zwycięża, religijność, która, obejmując całą głębię mistyki religijnej, czyni równocześnie zadość obowiązkom życia doczesnego, czyli religijność chrześcijańska, mieszcząca w sobie wszystkie istotne momenty religijności w jedną syntezę miłości Boga i bliźniego.
Zauważyć należy, że podział powyższy, utworzony przez naukę protestancką, nie da się w całości pogodzić ze stanowiskiem katolickiem. W szczególności nie odpowiada katolickiemu pojęciu życia zakonnego wciąganie go do kategorji drugiej a wyłączanie z trzeciej, ponieważ wiele zakonów katolickich przez dzieła miłosierdzia i szerzenie oświaty wytwarza życie religijne, którego celem nie jest „uciekanie przed światem“, lecz raczej zwyciężanie go przez miłość Boga i bliźniego.
(Cajus Fabricius: Typen der Religion, artykuł w „Die Religion in Geschichte und Gegenwart” Tübingen 1913, tom V).

Tytuł święcenia, źródło, dostatecznych dochodów, zapewniających dożywotnie, odpowiednie stanowi utrzymanie duchownego katolickiego. Prawo kanoniczne wymaga, aby wyższych święceń udzielano tylko tym, którzy mają zapewnione utrzymanie w formie beneficjum (titulus beneficii) lub majątku rodzinnego (titulus patrimonii). Dla zakonników wystarczającym tytułem kanonicznym jest uroczysta profesja zakonna czyli „tytuł ubóstwa“. Dla członków zgromadzeń o ślubach prostych istnieje „tytuł wspólnego stołu“. Państwowe prawo kościelne w Austrji i w Niemczech znało jeszcze t. zw. „tytuł stołu“ (titulus mensae), czyli zobowiązanie się państwa do dania duchownemu utrzymania z t. zw. funduszu religijnego.


U


Ubikwizm (omnipraesentia, Ubiquität) teorja Lutra, przypisująca przymiot wszechobecności nie tylko Boskiej ale i ludzkiej naturze Chrystusa. Teorja ta miała przez twierdzenie, że ciało Chrystusa dlatego jest w Eucharystji, ponieważ jest wszędzie, pokryć brak, wytworzony przez odrzucenie przez Lutra katolickiego dogmatu o transsubstancjacji. Twierdzenie powyższe sprzeciwia się pojęciu o naturze ludzkiej, która zawsze, nawet wtedy, gdy przysługuje Chrystusowi, jest ograniczona przestrzenią, co stwierdzają również fakta, opisane w ewangelji, która ukazuje Chrystusa, przechodzącego z miejsca na miejsce i wielokrotnie zaznacza, że Chrystus w danej chwili znajdował się w tem, a nie w innem miejscu. Ubikwizm Lutra, który odrzucają w nowszych czasach protestanci, dał powód już za jego życia do licznych sporów pomiędzy protestanckimi teologami i wytworzył dziwaczne teorje, jak np. teorja kryptyków, twierdzących, że Chrystus, będąc także w naturze ludzkiej wyposażony przymiotem wszechmocy i wszechobecności, używał tych przymiotów skrycie, oraz teorja cenotyków (z greck. kenos = ogołocony), wedle których Chrystus posiadał te przymioty, ale wyrzekł się ich użycia.

Ubiory liturgiczne, ob. Szaty liturgiczne.

Uczniowie Chrystusa (Campbellici), sekta amerykańska, odłam baptystów (ob.), założona przez Tomasza i Aleksandra Campbellów, duchownych prezbiterjańskich. Tomasz Campbell przybył w r. 1809 z Irlandji do Ameryki i objął w Pensylwanji posadę duchownego prezbiterjańskiego. Poróżniwszy się ze swą gminą, przystąpił wraz z synem Aleksandrem do gminy baptystów i dał się ochrzcić według ich rytuału. Wkrótce jednak Aleksander Campbell począł kwestjo-