puszczonymi, w szpitalach i schroniskach (hospicjach). Poczęły powstawać już w IX w. (jak np. bractwo przy szpitalu S-ta Maria della Scala w Sienie), przeważnie w czasie wypraw krzyżowych. Najważniejsze pod względem historycznym są: 1) Szpitalnicy św. Antoniego, czyli antonici, stowarzyszenie, założone w r. 1095 w St. Didier de la Mothe, zmienione przez Bonifacego VIII w r. 1297 w zakon kanoników regularnych (ob. Kanonicy, 2). W czasie największego rozwoju mieli 369 klasztorów i szpitali w całej Europie. Od r. 1777 połączeni z zakonem maltańskim joannitów (ob.), przestali istnieć we Francji w czasie rewolucji a w Niemczech wskutek sekularyzacji zakonów. 2) Szpitalnicy św. Ducha, kanonicy regularni św. Augustyna, zakon, założony z końcem XII w. w Montpellier, zatwierdzony w r. 1198 przez Inocentego III, który oddał im szpital S-ta Maria in Sassia w Rzymie. Zakon ten, bardzo rozpowszechniony w całej Europie, zniosła we Francji rewolucja a we Włoszech skasował Pius IX w r. 1854. 3) Szpitalnicy św. Jakóba, zgromadzenie zakonne, istniejące we Włoszech w Alto Passo pod Lukką do r. 1459 i w Paryżu przy szpitalu St. Jaques du Hautpas do r. 1672. 4) Szpitalnicy z Aubrac we Francji z XII w., istnieli do r. 1697. 5) Szpitalnikami nazywają się także Bracia Miłosierdzia czyli bonifratrzy (ob.) i betleemici (ob.).
Szpitalniczki (siostry szpitalne), zakony i zgromadzenia żeńskie, poświęcające się pielęgnowaniu chorych. Powstawały w czasie wypraw krzyżowych i w XVII w. szczególnie we Francji, gdzie trudniły się, prócz szpitalnictwa, nauczaniem dzieci, opieką nad sierotami, nad upadłemi kobietami i t. p. Z pomiędzy bardzo licznych kongregacyj tego rodzaju należy wymienić: szpitalniczki od św. Ducha, powstałe w XIII w. w Poligny we Francji, szpitalniczki w Burgos, zał. w r. 1417, szp. Miłości chrześcijańskiej, zał. w Paryżu w r. 1629, szp. Najśw. Marji Panny w Nancy z r. 1624, szp. św. Józefa w Paryżu z r. 1638, w Loches z r. 1629, w Dieppe z r. 1630, w Pontalier z r. 1687 i wiele innych.
Sztundyści, ob. Rosyjskie sekty.
Szulhan Aruch (hebr. „stół nakryty“), żydowska księga rytualna, spisana w r. 1565 przez rabina hiszpańskiego Józefa ben Efraim Karo. Uzupełnił ją dodatkami krakowski rabin Mojżesz Isserles w r. 1578. Stanowi dotychczas oficjalny skrót Talmud|talmudu]] (ob.).
Szwajcarja, statystyka wyznań, ob. Europa.
Szwajcarskie wolne Kościoły, ob. Wolne Kościoły.
Szwecja, statystyka wyznań, ob. Europa.
Szyici, ob. Islam.
Szymon Mag, uchodzący za twórcę gnostycyzmu (ob.) i „praojca wszelkich herezyj“, współczesny apostołów. Wspominają o nim Dzieje Apostolskie (VIII 9—24) jako o czarnoksiężniku w Samarji, który przyjął chrzest z ręki diakona Filipa i chciał od apostołów, Piotra i Jana, kupić za pieniądze moc czynienia cudów, za co został wyklęty przez św. Piotra. Stąd powstała nazwa symonji czyli świętokupstwa (ob. Symonja).
Szymon Słupnik, ob. Stylici.
Szyzma, ob. Schizma.
Tabernaculum, ob. Cyborjum.
Taboryci, ob. Husyci.
Tabu (w języku polinezyjskim = szczególnie naznaczony), przedmiot nietykalny pod karą choroby i śmierci, może nim być osoba, zwierzę, roślina, kamień, miejsce lub wyraz. Przedmiot ten jest, według wierzeń ludów pierwotnych, napełniony silami duchów lub też szczególnie wystawiony na działanie tych sił. Kto się dotknie osoby, będącej tabu, staje się sam tabu i musi jej oddać zabraną siłę albo też musi być oczyszczony. Nikt nie może spożywać resztek jej jedzenia a każda rzecz, której ona się dotyka, staje się również rzeczą nietykalną. U Polinezyjczyków wiara w tabu jest środkiem do zagarnięcia i utrzymania władzy w rękach klasy
