Pomoc:Klasyfikacja tekstów ze względu na strukturę

☚✽☛

Podział tekstów ze względu na strukturę wewnętrzną stosowany na Wikiźródłach

i. bez rozdziałów
ii. tylko z rozdziałami
iii. z tomami i rozdziałami
iv. tomami, częściami i rozdziałami
v. zbiory opowiadań, tomiki wierszy itp.
vi. zbiory opowiadań (itp.) z rozdziałami
vii. zbiory opowiadań (itp.) z częściami i rozdziałami
viii. zbiory cykli utworów
ix. zbiór tekstów podzielony na części
x. słowniki – z licznymi hasłami, podzielone czysto technicznie na litery lub tomy

Idea spłaszczania struktury

Często struktura oryginalna, może (a nawet powinna być) uproszczona. Robimy to w dwóch wypadkach:

1. Gdy rozdziały (na najniższym poziomie podziału) są na tyle krótkie, że wydzielanie ich nie ma sensu. Po prostu czytelnikowi łatwiej się zorientować w tekście (oczywiście przy zachowanych nagłówkach, wytłuszczeniach), gdy widzi ciąg dalszy na jednej stronie a nie co kilka zdań przechodzi do następnego „rozdziału”
2. Gdy na najwyższym poziomie mamy do czynienia z serią wydawniczą (np. wielotomowe wydawnictwo dzieł wybranych danego autora) (szczególnie jeśli nie mamy z jakichś względów całej serii – zaznaczamy to jednak w polu pochodzenie w szablonie {{Dane tekstu}}
3. Gdy struktura na pewnym poziomie nie wnosi nic do podziału
   • Podział na tomy przy zachowanej ciągłej numeracji rozdziałów (tu można powiedzieć, że podział na tomy wynika raczej z ograniczeń edytorskich, introligatorskich niż merytorycznych powodów)
   • Podział na części (księgi lub tp.) przy zachowanej ciągłości numeracji rozdziałów (np. Księga pierwsza obejmuje rozdziały 1–7, księga druga 8–11 itd.). Tu można zachować podział, ale uproszczenie może być wskazane ze względów technicznych i może po prostu być praktyczniejsze.

Jeśli w tekście występuje numeracja rozdziałów, zazwyczaj staramy się z niej korzystać, czasem jednak, gdy ze względów technicznych na przykład chcemy zredukować jeden z poziomów, można przy tworzeniu podstron korzystać z nazw rozdziałów (oczywiście lepiej, gdy są unikalne^[1])
Innym argumentem jest też wygoda czytelnika, niemerytorycznie złożony piętrowy spis treści jest nieczytelny i mylący. Część rozdziałów może być w danym momencie niewidoczna dla użytkownika co utrudnia znalezienie danego fragmentu. Z drugiej jednak strony, hierarchiczny dobrze przemyślany przez autora czy redaktora spis może umożliwiać łatwiejszą nawigację przy dużej liczbie rozdziałów.

Typ I

Krótki (zazwyczaj) tekst niepodzielony na rozdziały.

Przykłady: Elektra • Ostatni z Siekierzyńskich • Klejnoty ciotki Klotyldy • Kopalnia srebra (Lagerlöf, 1910) • O odkryciach i wynalazkach • Bolesław Śmiały (rapsod)^[2]

Pewne trudności może nastręczać sytuacja, gdy właściwy tekst jest poprzedzony wstępem innego autora:

Piękny dzień
 Piękny dzień/Wstęp
 Piękny dzień/treść

lub:
Piękny dzień
 Piękny dzień/Wstęp
 Piękny dzień/Piękny dzień

Należy tu oczywiście zwrócić uwagę, że autorem takiej „wstawki” nie jest autor głównego tekstu, powinno to mieć odzwierciedlenie w polu autor i pochodzenie^[3].

Przykład: Obrona Sokratesa (tłum. Maszewski)^[4] • Pieśń o Rolandzie (tłum. Boy, 1932)^[5] • Daniel^[6]

Technicznie będzie to typ II.

Typ II

W pustyni i w puszczy
W pustyni i „w puszczy/Przedmowa
W pustyni i „w puszczy/Wstęp
W pustyni i „w puszczy/Rozdział 1
W pustyni i „w puszczy/Rozdział 2
W pustyni i „w puszczy/Rozdział 3
W pustyni⋮
W pustyni i „w puszczy/Rozdział 23
W pustyni i „w puszczy/Rozdział 24
W pustyni i „w puszczy/Zakończenie

Przykłady: Doktór Muchołapski • Jan bez ziemi • Pół dnia w życiu modnych małżonków

Gdy właściwy tekst jest poprzedzony wstępem lub zakończony posłowiem, powinno to być należycie odzwierciedlone w strukturze:

 Pierwszy śnieg
 Pierwszy" śnieg/Od tłumacza
 Pierwszy" śnieg/Rozdział I
 Pierwszy" śnieg/Rozdział II
 Pierwszy" śnieg/Rozdział III
 Pierwszy" śnieg/Rozdział IV

Należy też zwrócić uwagę, że autorem takiej „wstawki” nie jest autor głównego tekstu, powinno to mieć odzwierciedlenie w polu autor i pochodzenie.

Formalnie rzecz biorąc będzie to typ V, niemniej jednak ze względów praktycznych należy go traktować jak typ II.

Samo słowo rozdział nie jest tu istotne, mogą to być akty (w dramacie), pieśni, części, księgi...

Przykłady: W zwierciadlanym domu^[7] • Bohaterowie (Carlyle, 1892)^[8] • Raj utracony^[9] • Luzyady^[10] • Kazania sejmowe^[11] • Niebezpieczne związki^[12] • Przedwiośnie (Żeromski)^[13] • Rozmyślania (Marek Aureliusz)^[14] • Achilleis^[15]

W dramatach często mamy krótki rozdział Osoby wydzielany ze struktury, inne rozwiązanie to wciągnięcie go do strony głównej, tak jak to zazwyczaj robimy z dedykacjami.

Przykłady: Otello (Shakespeare, tłum. Paszkowski, 1925)^[16] • Wesele (Wyspiański)^[17]

Również jako ten sam typ (II) traktować należy następującą strukturę:
Cztery pory roku
Cztery po„ry roku/Przedmowa
Cztery po„ry roku/Wiosna
Cztery po„ry roku/Lato
Cztery po„ry roku/Jesień
Cztery po„ry roku/Zima
Cztery po„ry roku/Posłowie

Przykłady: Rzecz wyobraźni • O pracy (Kraszewski, 1884)

Tak więc w nazwach rozdziałów nie musi się powtarzać jakiś element, nie musi być numeracji. Kluczowy jest brak samodzielności poszczególnych części, np. kolejność akcji, tożsamość bohaterów itp. Jeśli części byłyby samodzielne, mielibyśmy przypadek V.

W rozdziałach (fragmentach większego utworu), którego to rozdziału samodzielne funkcjonowanie nie ma sensu, w infoboksie nie należy podawać tytułu rozdziału, ale tytuł właściwego kompletnego tekstu. Odwołanie do strony całości ma zazwyczaj postać: „Cały tekst”.

W przypadku gdy istnieje w oryginale numeracja rozdziałów a mają one dodatkowo swój tytuł lepszym rozwiązaniem jest używanie numerów (arabskich, rzymskich czy liczb porządkowych) a nie nazwy rozdziału. Ułatwia to zazwyczaj orientację w tekście i nawigację przy pomocy szablonów.

Realizacja:

Niniejszą strukturę można zrealizować na kilka sposobów:

1. Na stronie głównej mogą znajdować się proste linki do rozdziałów Przykład: Pan Major
2. Na stronie głównej może być utworzony spis treści Przykład: Zamek w Karpatach
3. Na stronie głównej może być transkludowany spis treści Przykład: Gwiazda Południa

Typ III

W pustyni i w puszczy
W pustyni i „w puszczy/Tom I
W pustyni i „w puszczyTo„m II/Przedmowa
W pustyni i „w puszczyTo„m II/Wstęp
W pustyni i „w puszczyTo„m II/Rozdział 1
W pustyni i „w puszczyTo„m II/Rozdział 2
W pustyni i „w puszczyTo„m II/Rozdział 3
W pustyni⋮
W pustyni i „w puszczyTo„m II/Rozdział 23
W pustyni i „w puszczyTo„m II/Rozdział 24
W pustyni i „w puszczy/Tom II
W pustyni i „w puszczyTo„m II/Rozdział 1
W pustyni i „w puszczyTo„m II/Rozdział 2
W pustyni i „w puszczyTo„m II/Rozdział 3
W pustyni⋮
W pustyni i „w puszczyTo„m II/Rozdział 15
W pustyni i „w puszczyTo„m II/Rozdział 16
W pustyni i „w puszczyTo„m II/Zakończenie

Np. Dziecię Starego Miasta • Sprawa Clemenceau • Komedjanci • Jesienią (Kraszewski, 1886) • Dekabryści

W Wojnie światów mamy podział na księgi i rozdziały, w Panna Maliczewska (Zapolska, 1912) na akty i sceny^[18] — tak więc określenie poszczególnych fragmentów (tomy, części, księgi, rozdziały, ustępy, akty, sceny) nie ma żadnego znaczenia.

W Boskiej komedii mamy z kolei podział na trzy nienumerowane części (niesamodzielne): Piekło, Czyściec, Niebo i głębszy podział na numerowane pieśni. Jest to ten sam typ III:

W ramach „spłaszczania” struktury, można zrezygnować z podziału na tomy, gdy numeracja rozdziałów jest zachowana i podział na tomy wynika raczej z wymagań edytorskich (drukarskich, introligatorskich).
Przykład: Goffred abo Ieruzalem Wyzwolona
Tak samo możemy postąpić, gdy „księgi” dzielą tematycznie tekst, ale zachowana numeracja rozdziałów pozwala na pominięcie tego etapu w hierarchii.
Przykład: Profesor Przedpotopowicz
Technicznie mamy tu typ II.

Tak jak i w przypadku typu II, gdy istnieje w oryginale numeracja części czy rozdziałów a mają one dodatkowo swój tytuł lepszym rozwiązaniem jest z reguły używanie numerów (arabskich, rzymskich czy liczb porządkowych) a nie nazwy rozdziału. Ułatwia to zazwyczaj orientację w tekście i nawigację przy pomocy szablonów.

Realizacja:
Powyższą strukturę można zrealizować na kilka sposobów.
1. Niektóre aspekty nie mają znaczenia lub wynikają z uwarunkowań technicznych

• summary na stronie głównej

2. Niektóre aspekty są typowo techniczne:

• linki do rozdziałów
  • realizowane jako krótkie odnośniki I  II  III  IV  V  VI
  • realizowane jako specjalnie utworzony na stronie głównej i rozdziałach spis treści
  • realizowane jako transkludowany z przepisanej strony książki spis treści

3. Innym aspektem jest rozwijalność spisu treści w wynikowym e-booku.

Rozwijalny spis treści

części główna	proste odnośniki	zrobiony spis treści	transkludowany spis treści
proste odnośniki	Ładny chłopiec	Katedra Notre-Dame w Paryżu	Wicehrabia de Bragelonne
zrobiony spis treści	Kara Boża idzie przez oceany	Sędziwój	Jak winszować?
transkludowany spis treści	Śmiech. Studyum o komizmie	Dante (Jellenta)[19]	W ludzkiej i leśnej kniei

Nierozwijalny spis treści

proste odnośniki	Wykolejeniec
zrobiony spis treści	Złoty trójkąt
transkludowany spis treści	Granice opodatkowania
mieszany spis treści	Błękitno-purpurowy Matuzalem

Nierozwijalny spis treści z linkami na stronie głównej tylko do pierwszego poziomu

Jest to raczej tylko techniczna „sztuczka”. Na stronie głównej (indeksującej) widoczne są linki do drugiego poziomu, co daje efekt „lekkości” strony. Zarazem cały spis treści e-booka jest widoczny naraz. Technicznie jest to osiągnięte przez podanie wszystkich podstron i pod-podstron na stronie głównej jednak w obrębie konstrukcji {{summary|widoczny=nie|...}}.

Przykład: Legjony

Na podstronach nie można wtedy linków umieszczać wewnątrz {{summary|...}} ponieważ w spisie treści poszczególne pozycje by wystąpiły podwójnie.

Rozwijalny spis treści ze wszystkimi częściami i rozdziałami na stronie głównej

Ten efekt można znowu osiągnąć przez podanie jedynie drugiego poziomu wewnątrz {{summary|widoczny=nie|...}}. Na stronie głównej jest widoczny pełny spis treści a jednocześnie spis treści jest rozwijalny.

Przykład: Gehenna

Typ IV

Wyprawa w dalekie kraje
Wyprawa w „dalekie kraje/Księga I
Wyprawa w „dalekie krajeKsię„ga III/Część pierwsza
Wyprawa w „dalekie krajeKsię„ga III/Część p„ierwsza/Rozdział 1
Wyprawa w „dalekie krajeKsię„ga III/Część p„ierwsza/Rozdział 2
Wyprawa w „dalekie krajeKsię„ga III/Część p„ierwsza/Rozdział 3
Wyprawa w „dalekie krajeKsię„ga III/Część p„ierwsza/Rozdział 4
Wyprawa w ⋮
Wyprawa w „dalekie krajeKsię„ga III/Część druga
Wyprawa w „dalekie krajeKsię„ga III/Część„ierwsza/Rozdział 1
Wyprawa w „dalekie krajeKsię„ga III/Część„ierwsza/Rozdział 2
Wyprawa w „dalekie krajeKsię„ga III/Część„ierwsza/Rozdział 3
Wyprawa w „dalekie krajeKsię„ga III/Część„ierwsza/Rozdział 4
Wyprawa w „dalekie krajeKsię„ga III/Część„ierwsza/Rozdział 5
Wyprawa w „dalekie krajeKsię„ga III/Część trzecia
Wyprawa w „dalekie krajeKsię„ga III/Część „ierwsza/Rozdział 1
Wyprawa w „dalekie krajeKsię„ga III/Część „ierwsza/Rozdział 2
Wyprawa w „dalekie krajeKsię„ga III/Część „ierwsza/Rozdział 3
Wyprawa w „dalekie kraje/Księga II
Wyprawa w „dalekie krajeKsię„ga III/Część pierwsza
Wyprawa w „dalekie krajeKsię„ga III/Część p„ierwsza/Rozdział 1
Wyprawa w „dalekie krajeKsię„ga III/Część p„ierwsza/Rozdział 2
Wyprawa w „dalekie krajeKsię„ga III/Część druga
Wyprawa w „dalekie krajeKsię„ga III/Część„ierwsza/Rozdział 1
Wyprawa w „dalekie krajeKsię„ga III/Część„ierwsza/Rozdział 2
Wyprawa w „dalekie krajeKsię„ga III/Część„ierwsza/Rozdział 3
Wyprawa w „dalekie krajeKsię„ga III/Część trzecia
Wyprawa w „dalekie krajeKsię„ga III/Część „ierwsza/Rozdział 1
Wyprawa w „dalekie krajeKsię„ga III/Część „ierwsza/Rozdział 2
Wyprawa w „dalekie krajeKsię„ga III/Część czwarta
Wyprawa w „dalekie krajeKsię„ga III/Część „ierwsza/Rozdział 1
Wyprawa w „dalekie krajeKsię„ga III/Część „ierwsza/Rozdział 2
Wyprawa w „dalekie krajeKsię„ga III/Część „ierwsza/Rozdział 3
Wyprawa w „dalekie kraje/Księga III
Wyprawa w „dalekie krajeKsię„ga III/Część pierwsza
Wyprawa w „dalekie krajeKsię„ga III/Część p„ierwsza/Rozdział 1
Wyprawa w „dalekie krajeKsię„ga III/Część p„ierwsza/Rozdział 2
Wyprawa w „dalekie krajeKsię„ga III/Część p„ierwsza/Rozdział 3
Wyprawa w „dalekie krajeKsię„ga III/Część druga
Wyprawa w „dalekie krajeKsię„ga III/Część„ierwsza/Rozdział 1
Wyprawa w „dalekie krajeKsię„ga III/Część„ierwsza/Rozdział 2
Wyprawa w „dalekie krajeKsię„ga III/Część trzecia
Wyprawa w „dalekie krajeKsię„ga III/Część „ierwsza/Rozdział 1
Wyprawa w „dalekie krajeKsię„ga III/Część „ierwsza/Rozdział 2
Wyprawa w „dalekie krajeKsię„ga III/Część „ierwsza/Rozdział 3
Wyprawa w „dalekie krajeKsię„ga III/Część czwarta
Wyprawa w „dalekie krajeKsię„ga III/Część „ierwsza/Rozdział 1
Wyprawa w „dalekie krajeKsię„ga III/Część „ierwsza/Rozdział 2
Wyprawa w „dalekie krajeKsię„ga III/Część „ierwsza/Rozdział 3
Wyprawa w „dalekie krajeKsię„ga III/Część piąta
Wyprawa w „dalekie krajeKsię„ga III/Część„ierwsza/Rozdział 1
Wyprawa w „dalekie krajeKsię„ga III/Część„ierwsza/Rozdział 2

Jest to stosunkowo rzadka struktura.

Dość często można tę strukturę „spłaszczyć”, np. gdy rozdziały w częściach są numerowane po kolei.

Ze względu na ograniczenia eksportera nie można utworzyć podwójnie rozwijalnego menu. Możliwe są trzy rozwiązania.

• 3-0 tj. na stronie głównej są linki do wszystkich trzech poziomów (nierozwijalny spis treści)

Przykład: Żyd wieczny tułacz (Sue, 1929)

• 2-1 na stronie głównej są linki do pierwszych dwóch poziomów, trzeci poziom jest w linkowanych pod-podstronach

Przykład: Człowiek śmiechu • Latarnia czarnoxięzka^[20]

• 1-2 na stronie głównej są linki do następnego poziomu, drugi i trzeci poziom jest w linkowanych podstronach

Przykład: Nędznicy

Typ V

Nowele (Nowak, 1918)
 O pewnym księciu, co się bał wyruszyć na wojnę
 O księżniczce, co czekała na swego księcia
 O psie, co zagryzał koty
 O kocie, co spał całymi dniami
 O myszach, co harcowały kiedy chciały

Charakterystyczne jest tu to, że dany kawałek tekstu stanowi samodzielny utwór (jakąś umownie przyjmowaną całość). Na przykład cytując go możemy napisać w Janku Muzykancie Sienkiewicz opisał losy uzdolnionego chłopca. Albo też w Ciotce Danucie Jan Brzechwa proponuje zabawę językową ze zwrotem „robić na drutach”. Jest to utwór na tyle samodzielny, że rezygnujemy z podawania tytułu całego zbioru czy tomiku (np. Nowele, Poezje, Utwory wybrane). Pewnymi pytaniem naprowadzającymi jest, czy utwory będą kompletne, gdy zostaną wyjęte z tego zbioru, czy mogą być umieszczone w innej kolejności... Szerzej problem samodzielności utworu jest omawiany w poradniku Samodzielność części tekstu.

W przestrzeni głównej taki utwór nie powinien być więc podstroną i powinien mieć przypisaną kategorię autora (ew. także tłumacza). Oraz dobrze by miał kategorię określającą jaki to rodzaj literatury (nowela, opowiadania, reportaż itp.)

Jeszcze dobitniej jest to widoczne, gdy autorem każdego z utworów jest inna osoba. Wtedy znajduje to oczywiście swoje odzwierciedlenie w polu Autor=

Podobnie z odwołaniem do strony całości: „Cały tekst” sugeruje, że jest to pojedynczy utwór; dla zbiorów utworów powinno być więc nie tekst ale raczej: tomik / cykl / zbiór / antologia czy coś podobnego.

Przykłady: Historje manjaków • Czerwony ślub i inne opowiadania

W typie V i VI często się zdarza, że jedna z części nazywa się tak, jak cały zbiór. Zalecanym rozwiązaniem jest wtedy dodanie w nawiasie wyróżników odpowiednio np. (zbiór) i (autor, rok) oraz strony ujednoznaczniającej ("disambigu").

Nasze sprawy (zbiór)
 Niesamowita niespodzianka
 Głupi przypadek
 Wyszło jak zawsze
 Cztery krzesła i komoda
 Nasze sprawy (opowiadanie)


oraz strona ujednoznaczniająca:
{{disambig}}
* [[Nasze sprawy (zbiór)|Nasze sprawy]] – zbiór opowiadań [[Autor:Jan Kowalski|Jana Kowalskiego]]
* [[Nasze sprawy (Nowak, 1887)|Nasze sprawy]] – opowiadanie z powyższego zbioru

Rozwiązanie to jest obecnie zalecane, jako bardziej rozwojowe – pojawi się kiedyś inny tekst o tym samym tytule, unikniemy zmiany nazwy i braku spójności w nazewnictwie a także zgodne z praktyką wstawiania w charakterze wyróżnika przyrostka (autor, rok).

Przykłady: Kwiat Magnolji (zbiór) • Łzy Chrystusowe (zbiór)

Oraz typ V, gdzie opowiadania/nowele są poprzedzone przedmową; a więc mamy układ:

 Wszystkie drogi
 Wszystkie" drogi/Przedmowa
  Między młotem a kowadłem
  Jak wczoraj tak i jutro
  Wszystko dobre, co się dobrze kończy

lub taki:

 Wszystkie drogi
  Jan Kowalski i jego twórczość
  Między młotem a kowadłem
  Jak wczoraj tak i jutro

  Wszystko dobre, co się dobrze kończy

Przykład: Nowele obce • O człowieku, który chciał być królem (zbiór) • Morderstwo na Rue Morgue (zbiór)

Typ VI

Wśród zwierząt
 Zabawy z psem
 Zabawy" z psem/I
 Zabawy" z psem/II
 Zabawy" z psem/III
 O rudej wiewiórce
 O rudej" wiewiórce/I
 O rudej" wiewiórce/II
 O rudej" wiewiórce/III
 O rudej" wiewiórce/IV
 Zielona żaba
 Zielona" żaba/I
 Zielona" żaba/II

Mamy zatem zbiór samodzielnych utworów podzielonych głębiej na rozdziały.

Przykłady: Ostatnie dni świata (zbiór) • Małżeństwo. Być albo nie być. Tułacze

W tytule zbioru (Wśród zwierząt) czasem znajdziemy redakcyjne dodatki wikiźródeł (np. zbiór, nowele).
Często jest tak, że któraś z części nie ma rozdziałów i wtedy hierarchia jest w tej części prostsza nieco.
Znowu jest tu istotne, że dana część jest samodzielna lub nawet mogła być napisana przez innego autora.
Bywa również, że mamy w tekście wstęp lub zakończenie dotyczące całego zbioru.
Wyglądałoby to wtedy w ten sposób:

Wśród zwierząt (zbiór)
Wśród zwie"rząt (zbiór)/Wstęp
 Zabawy z psem
 Zabawy" z psem/I
 Zabawy" z psem/II
 Zabawy" z psem/III
 O rudej wiewiórce
 Zielona żaba
 Zielona" żaba/I
 Zielona" żaba/II

Przykłady: Liote (nowele) • Czerwony kogut (zbiór) • Nowele (Czechow)^[21] • Wywczasy Młynowskie • Wybór dramatów

Typ VII

Zbiór samodzielnych utworów podzielonych na części i rozdziały (akty i sceny).

 Śmieszne komedie
 ŚmiePierwsze koty za płoty
 ŚmiePierwsze ko"ty za płot/Osoby
 ŚmiePierwsze ko"ty za płot/Akt I
 ŚmiePierwsze ko"ty za płot/Ak"t I/Scena I
 ŚmiePierwsze ko"ty za płot/Ak"t I/Scena II
 ŚmiePierwsze ko"ty za płot/Ak"t I/Scena III
 ŚmiePierwsze ko"ty za płot/Akt II
 ŚmiePierwsze ko"ty za płot/Ak"t I/Scena I
 ŚmiePierwsze ko"ty za płot/Ak"t I/Scena II
 ŚmiePierwsze ko"ty za płot/Akt III
 ŚmiePierwsze ko"ty za płot/Ak"t I/Scena I
 ŚmiePierwsze ko"ty za płot/Ak"t I/Scena II
 ŚmiePierwsze ko"ty za płot/Ak"t I/Scena III
 ŚmiePierwsze ko"ty za płot/Akt IV
 ŚmiePierwsze ko"ty za płot/Ak"t I/Scena I
 ŚmiePierwsze ko"ty za płot/Ak"t I/Scena II
 ŚmiePierwsze ko"ty za płot/Ak"t I/Scena III
 ŚmiePierwsze ko"ty za płot/Ak"t I/Scena IV
 ŚmieDo trzech razy sztuka
 ŚmieDo trzech"razy sztu/Osoby
 ŚmieDo trzech"razy sztu/Akt I
 ŚmieDo trzech"razy sztu/Ak"t I/Scena I
 ŚmieDo trzech"razy sztu/Ak"t I/Scena II
 ŚmieDo trzech"razy sztu/Akt II
 ŚmieDo trzech"razy sztu/Ak"t I/Scena I
 ŚmieDo trzech"razy sztu/Ak"t I/Scena II
 ŚmieDo trzech"razy sztu/Ak"t I/Scena III
 ŚmieKto się śmieje ostatni
 ŚmieKto się śmie"je ostatni/Osoby
 ŚmieKto się śmie"je ostatni/Akt I
 ŚmieKto się śmie"je ostatni/Ak"t I/Scena I
 ŚmieKto się śmie"je ostatni/Ak"t I/Scena II
 ŚmieKto się śmie"je ostatni/Akt II
 ŚmieKto się śmie"je ostatni/Ak"t I/Scena I
 ŚmieKto się śmie"je ostatni/Ak"t I/Scena II
 ŚmieKto się śmie"je ostatni/Ak"t I/Scena III
 ŚmieKto się śmie"je ostatni/Akt III
 ŚmieKto się śmie"je ostatni/Ak"t I/Scena I
 ŚmieKto się śmie"je ostatni/Ak"t I/Scena II
 ŚmieKto się śmie"je ostatni/Ak"t I/Scena III

Jak poprzednio, może się zdarzyć, że w którymś z utworów układ jest prostszy.

Bardzo rzadki typ, ponieważ tak głębokiego podziału wymagają zazwyczaj dłuższe teksty a takie nie trafiają do zbiorów.

Przykład: Teatr Gabryeli Zapolskiej

Zapewne w tym wypadku możliwa by była rezygnacja z podziału aktów na sceny („spłaszczenie”) w Żabusi, jednak redaktor doszedł do wniosku, być może ze względu na to, że sceny są dość długie, że taki podział lepiej odzwierciedla strukturę utworu.

Ze względu na ograniczenia eksportera mamy tu układ 1-2, tj. na stronie głównej mamy linki do dwóch utworów znajdujących się w zbiorze, dwa utwory zawierają linki (pierwszy dwupoziomowy, drugi jednopoziomowy).^[22]

Typ VIII

Układ Zbiór – Samodzielne Cykle – Samodzielne utwory:

 Utwory poetyckie (Kowalski, 1923)
 Utwory poet Pod skałą
 Utwory poet Pod ska Polana
 Utwory poet Pod ska Wysoki dąb
 Utwory poet Pod ska Wierzba
 Utwory poet Pod ska Zachód słońca
 Utwory poet Pieśni ślepego grajka
 Utwory poet Pod ska Oj, da dana, da dana
 Utwory poet Pod ska Heleno moja, Heleno
 Utwory poet Pod ska Kwiecie wiosenny
 Utwory poet Słońce wysoko na niebie
 Utwory poet Pod ska W dzień deszczowy
 Utwory poet Pod ska Tęcza kolorowa
 Utwory poet Pod ska Jaskółki latają wysoko

Charakterystyczne jest tutaj, że uznajemy, że zarówno cykl, jak i pojedynczy utwór mają swoją samodzielność, a jednocześnie poziom pośredni (cykle) nie jest tylko wyróżnikiem logicznym i nie chcemy go pomijać.

Przykłady: Pieśni (Oppman)^[23] • Pieśni Heinego^[24]

Typ IX

 Rozprawy o poetach
 Rozprawy"o poetach/I. Adam Mickiewicz
 Rozprawy o poetach/Adam MiPierwsze wiersze
 Rozprawy o poetach/Adam MiOkres paryski
 Rozprawy o poetach/Adam MiOda do młodości — oryginalna czy plagiat?
 Rozprawy o poetach/Adam MiPan Tadeusz poematem kryptokatastroficznym
 Rozprawy"o poetach/II. Adam Naruszewicz
 Rozprawy o poetach/Adam NaruszewDydaktyka w odach poety
 Rozprawy o poetach/Adam NaruszewPostać królowej Jadwigi
 Rozprawy"o poetach/III. Juliusz Słowacki
 Rozprawy o poetach/Juliusz SłowacGrabiec jako archetypiczny władca Polski
 Rozprawy o poetach/Juliusz SłowacOkres krzemieniecki

Jeśli przyjmiemy, że zbiór rozpraw jest ułożony przez kogoś (autora lub redaktora) i podzielony na części układ ten jest logiczny i uzasadniony, to tytuły działów są niesamodzielnymi częściami zbioru, w nie są ujęte samodzielne teksty.

Należy zwrócić uwagę, że podstrony strony głównej są przy eksporcie uwzględniane i nie muszą być ujmowane w szablon {{summary}} (patrz poradnik: Mechanizm działania eksportera ).

Przykład: Szkice i opowiadania historyczno-literackie^[25]

Typ X

W przypadku słowników, leksykonów mamy stosunkowo specyficzną sytuację. Z jednej strony mamy dużą liczbę haseł. Hasła nie są samodzielne, zawsze na przykład cytując napiszemy patrz Radom w Leksykonie miast polskich. Z drugiej strony umieszczenie spisu wszystkich haseł na jednej stronie jest nieporęczne. Można tu zachować oryginalny podział na tomy leksykonu lub, jeszcze lepiej, na stronie głównej tekstu dać linki do pierwszych liter haseł a poszczególne hasła w hierarchii poniżej.
Nie można jednak przyjąć, że hasło Radom jest częścią jakiegoś wirtualnego tomu lub części R, dlatego powinien być podstroną leksykonu.

Leksykon miast polskich
Leksykon mia"st polskich/A
Leksykon miast polskichLeksykon miast polskich/Aleksandrów Kujawski
Leksykon miast polskichLeksykon mia"st polskich/Aleksandrów Łódzki
Leksykon miast polskichLeksykon mia"st polskich/Aleksandrów Kujawski
Leksykon miast polskichLeksykon mia"st polskich/Alwernia
Leksykon miast polskichLeksykon mia"st polskich/Andrychów
Leksykon miast polskichLeksykon mia"st polskich/Annopol
Leksykon miast polskichLeksykon mia"st polskich/Augustów
Leksykon mia"st polskich/B
Leksykon miast polskichLeksykon mia"st polskich/Babimost
Leksykon miast polskichLeksykon miast polskichBa⋮
Leksykon miast polskichLeksykon mia"st polskich/Bytów
Leksykon mia"st polskich/C
Leksykon miast polskich/⋮
Leksykon mia"st polskich/R
Leksykon miast polskichLeksykon mia"st polskich/Rabka Zdrój
Leksykon miast polskichLeksykon miast polskichBa⋮
Leksykon miast polskichLeksykon mia"st polskich/Radom
Leksykon miast polskichLeksykon miast polskichBa⋮
Leksykon miast polskichLeksykon mia"st polskich/Rzgów
Leksykon mia"st polskich/S
Leksykon miast polskich/⋮
Leksykon mia"st polskich/Ż
Leksykon miast polskichLeksykon mia"st polskich/Żabno
Leksykon miast polskichLeksykon miast polskichBa⋮
Leksykon miast polskichLeksykon mia"st polskich/Żywiec

Przykład: Słownik etymologiczny języka polskiego

Typ mieszany

W trakcie omawiania poszczególnych typów, prezentowane były z reguły możliwie „czyste” przykłady. W praktyce czasem, na szczęście rzadko, musimy budować strukturę tekstu w sposób indywidualnie dopasowany do potrzeb.

Przykład: Antologia bajki polskiej

Tekst składa się ze wstępu, rozdziałów z krótkim omówieniem twórczości autora i głębiej (niezależnymi) tekstami danego autora, na końcu zaś mamy dodatek z życiorysami pisarzy.

Na początku motywacja, co do tego, jak traktować poszczególne części tekstu. 1. Wstęp jest niewątpliwie częścią książki, jak zwykle w takich wypadkach mamy więc strukturę:

Antologia bajki polskiej

Antologia bajki polskiej/Słowo wstępne

2. Krótkie omówienia poszczególnych autorów są z pewnością stworzone na potrzeby antologii i są swoistym wstępem do niezależnych utworów omawianych autorów, mamy więc:

Antologia bajki polskiej

Antologia bajki polskiej/Biernat z Lublina

MMMMMMMMMMMMMMMMMMMMW nadzieję wiela mała nie opuszczaj

MMMMMMMMMMMMMMMMMMMMZłemu nie czyń dobrze

MMMMMMMMMMMMMMMMMMMMRad tego niechaj, czego mieć nie możesz

MMMMMMMMMMMMMMMMMMMMKto lecie proznuje, zimie poczuje

MMMMMMMMMMMMMMMMMMMMW nierówniu towarzystwa niemasz

Antologia bajki polskiej/Mikołaj Rej

MMMMMMMMMMMMMMMMMMMMNa niepewne jednanie

MMMMMMMMMMMMMMMMMMMMChłopa co do pana nie puszczono

MMMMMMMMMMMMMMMMMMMMCo miedźwiedzia skórę szacowali

⋮

3. Na końcu mamy dodatek Krótkie życiorysy polskich bajkopisarzów. Jest on stworzony na potrzeby tej antologii, w szczególności wymienia autorów, których teksty były użyte, zatem należy uznać, że jest częścią Antologii. Poniżej w hierarchii mamy owe biogramy autorów. Daje to nam strukturę:

Antologia bajki polskiej

Antologia bajki polskiej/Krótkie życiorysy polskich bajkopisarzów

Antologia bajki polskiej/Krótkie życiorysy polskich bajkopisarzów/Biernat z Lublina

Antologia bajki polskiej/Krótkie ży„ciorysy polskich bajkopisarzów/Mikołaj Rej

⋮

W pierwszym wypadku mamy typ II (co powyżej często było wskazywane, jednak przy klasyfikacji pomijane); istotniejsze jest, że w części drugiej mamy typ IX, w części trzeciej typ III. Istotne jest tutaj tylko to, że należy rozpoznać typ danej części tekstu i właściwie go potraktować. Cała reszta, przy znajomości warsztatu, ułoży się sama.

1. Nawet wtedy można dodać jakieś rozróżnienie (np. I, II).
2. struktura tekstu została spłaszczona, ponieważ rozdziały są bardzo krótkie
3. Pole pochodzenie w {{Dane tekstu}} używa się, gdy mamy do czynienia z publikacją typu zbiór opowiadań, antologia, seria wydawnicza itp. bądź przy rozdziale istotnie różnym od pozostałych (np. przedmowa tłumacza, dodatek, nie będący treścią utworu itp.).
4. Zalecanym tytułem byłby raczej Obrona Sokratesa (Platon, 1885)
5. Struktura tekstu została również spłaszczona, ponieważ rozdziały są bardzo krótkie.
   Zalecanym tytułem byłby raczej Pieśń o Rolandzie (Bédier, 1932)
6. Po właściwym, niepodzielnym tekście, następuje dodatkowo "Objaśnienie"
7. Rozdziały, numeracja słowna.
8. podział na odczyty
9. Poemat podzielony na Pieśni, przedmowa innego autora
10. Poemat podzielony na Pieśni, przedmowa innego autora
11. Podział na kazania ze wstępem innego autora
12. Podział na listy
13. Podział na części
14. Podział na księgi.
    Zalecanym tytułem byłby raczej Rozmyślania (Marek Aureliusz, 1937).
15. Podział na sceny, brak podziału na akty.
16. Podział na Osoby i Akty częściej praktykowany.
    Zalecanym tytułem byłby tu raczej Otello (Shakespeare, 1925).
17. Osoby na stronie głównej, podział na Akty – również możliwy choć zdaje się rzadziej stosowany.
    Zalecanym tytułem byłby tu raczej Wesele (Wyspiański, 1901).
18. Częściej w dramatach mamy schemat II, tj. tylko podział na akty, bez podziały na sceny, zależy to zapewne od liczby i długości scen oraz osobistych preferencji redaktora Wikiźródeł.
19. Zalecanym tytułem byłby raczej Dante (Jellenta, 1922).
20. W tym wypadku posłużono się trikiem, linki do dwóch pierwszych poziomów są na stronie głównej, widoczny jest jedynie poziom bezpośrednio niżej. Realizowane jest to przy pomocy parametru |widoczny=nie w szablonie {{Summary}}.
21. Zalecanym tytułem byłby raczej Nowele (Czechow, 1905).
22. Możliwy jest też teoretycznie inny układ (3-0 lub 2-1), ale wydaje się mniej naturalny.
23. Zalecanym tytułem byłby raczej Pieśni (Oppman, 1894).
24. Tutaj dodatkowo Przedmowa jako niesamodzielna część tekstu.
25. Na stronie tytułowej są widoczne wszystkie tytuły (oba poziomy), jednak spis treści jest piętrowy. Osiągnięto ten efekt przez nieujmowanie spisu treści w szablon {{summary}}. Części tekstu głównego (np. Rozprawy o poetach/Adam Mickiewicz są eksportowane ponieważ początek nazwy strony jest zbieżny z nazwą strony głównej tekstu, na drugim poziomie zastosowano szablon {{summary}}.

Części tekstu • Klasyfikacja tekstów ze względu na strukturę • Nawigacja w przeglądarce między częściami tekstu • Samodzielność części tekstu • Mechanizm działania eksportera • Odnośniki wewnętrzne w tekście • Graficzno‑wizualne wyróżnienia części tekstu • Transkluzja przy pomocy tagu pages • Formatowanie bloków tekstu • Metryka dokumentu • Budowa strony w przestrzeni głównej • Strony całości • Tytuły tekstów, nazwy stron • Tworzenie stron powyżej limitu transkluzji