Toksykologja chemicznych środków bojowych/Skorowidz
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Toksykologja chemicznych środków bojowych |
| Podtytuł | z 17 rysunkami oraz atlasem |
| Wydawca | Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy |
| Data wyd. | 1925 |
| Druk | Druk J. B. Kondeckiego |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Inne | Pobierz jako: EPUB  • PDF  • MOBI  Cały tekst |
| Indeks stron | |
Skorowidz zawiera nazwy chemicznych środków bojowych razem ze wzorami chemicznemi, wszystkiemi synonimami i oznaczeniami maskującemi (kamuflażowemi), które przytoczono też oddzielnie z podaniem zwykłych oznaczeń danego środka. W wypadku gdy dany środek omówiono w tekście, w skorowidzu podano odpowiednie strony książki. Kursywą oznaczono tę stronę, gdzie dany środek rozpatrzono dokładniej. Ponadto uwzględniono oznaczenia właściwości fizykochemicznych, cechy fizjologiczne i określenia co do sposobu użycia w celach bojowych. Wreszcie podano wskazówki tyczące się czasu i miejsca zastosowania poszczególnych środków.
O środkach nie omówionych zupełnie lub omówionych nie dość dokładnie, zasadnicze dane uwzględniono tylko w skorowidzu.
Na oznaczenia właściwości poszczególnych środków użyto następujących skrótów:
p. w. — temperatura wrzenia przy ciśnieniu 760 mm Hg (w razie specjalnych warunków — obniżonego ciśnienia — stopień jego podano w nawiasach);
d — ciężar gatunkowy (w stosunku do wody);
p. t. — punkt czyli temperatura topliwości;
d/p — ciężar gatunkowy w stosunku do powietrza.
Właściwości toksykologiczne oznaczono w następujący sposób:
D — oznacza środek używany jako duszący czyli wywołujący anatomiczne zmiany narządów oddechowych. (D) — środek uszkodzający płuca, lecz do tego celu nie używany.
Dr — oznacza środek drażniący czyli odruchowy. Rodzaj odruchu oznaczono — Dr. d. g. — drażniący górne drogi oddechowe; Dr. d. d. — drażniący dolne drogi i płuca; Dr. St. — sternit czyli środek wywołujący kichanie; Dr. L. — lakrymator czyli środek łzawiący; Dr. V. — womitator czyli środek powodujący wymioty.
T. s. — oznacza truciznę skórną. Podana liczba oznacza największe rozcieńczenie (w alkoholu etylowem), które jest jeszcze czynne w stosunku do człowieka (c) lub konia (k).
T. o. — oznacza truciznę o działaniu ogólnem.
G. w. — oznacza próg wrażliwości — najmniejsze stężenie czynne dla człowieka. G. n. — próg napastliwości — stężenie powodujące wyraźne objawy zatrucia, względnie odpowiedni odruch, zależny od właściwości trucizny. Gn. d. g. — granica napastliwości dla górnych dróg oddechowych. Gn. d. d. — granica napastliwości dla dolnych dróg oddechowych.
St. w. ś. — stężenie względnie śmiertelne, oznacza stężenie w gramach na sześcienny metr powodujące śmierć pewnej ilości zatrutych istot, niezależne od czasu ubiegłego od chwili zatrucia.
St. a. ś. — stężenie absolutnie śmiertelne oznacza takie stężenie, które wywołuje śmierć w ciągu pierwszych 24 godzin po zatruciu; d. let. (dosis letalis) — śmiertelna dawka.
Czas wprowadzenia danego środka dla celów bojowych oznaczono przez arabskie cyfry na oznaczenie roku i rzymskie podające miesiące.
Wszystkie środki wprowadzono pomiędzy 1914 i 1918 rokiem, dlatego na oznaczenie roku podano tylko dwie ostatnie cyfry. Państwa które używały danego środka oznaczono w następujący sposób:
N — Niemcy,
F — Francuzi,
A — Anglicy,
Am — Amerykanie,
W — Włosi,
R — Rosjanie.
Środki istotnie używane w większych ilościach podczas wojny światowej wyróżniono przez wydrukowanie nazwy tłustym drukiem. Przy nazwie podano oznaczenie sposobu zastosowania: F — fala gazowa lub P — (bomba).
Środki nie mające praktycznego znaczenia oznaczono przez druk petitem.
Co do nazw maskujących trzeba podkreślić, iż po pierwsze te nazwy oznaczają zwykle nie czyste substancje a produkty techniczne lub mieszaniny, których zasadniczym składnikiem jest dany związek, a po drugie, iż niemieckie nazwy oznaczają nietylko sam środek bojowy lecz również i cel zastosowania.
Służą one jako oznaczenia odpowiednich gatunków pocisków, których zawartość zmieniała się nawet stopniowo z biegiem wojny.
I tak przez zielony krzyż oznaczano pociski zawierające środki duszące (przeważnie Perstoff czyli superpalit); przez błękitny krzyż pociski ze środkami drażniącemi (przedewszystkiem sternitami); przez żółty krzyż ze środkami posiadającemi właściwości długotrwałego działania, więc zwykle napełnione iperytem z temi lub innemi domieszkami.
Chemiczne środki bojowe powstałe już po skończeniu wojny, ale posiadające takie właściwości, które tworzą z nich prawdopodobny oręż przyszłości, wyróżniono gwiazdką * umieszczoną przed nazwą.
Acetonitril CN3 CN. 257
Bezbarwny płyn z eterycznym zapachem, p. w. 81, 4°; p. t. — 41° St. w. ś. 6/M3
Aconitum 263. Tojad. Cały szereg gatunków tojadu, z których najlepiej znany jest błękitny tojad Aconitum Napellus. Spotyka się w górach środkowej Europy. Wszystkie te rośliny zawierają alkaloidy podobne do akonityny (Z Ac. Napellus) C34H47NO11, jednej z trucizn najmocniejszych ze znanych wogóle. Dawka bezwzględnie śmiertelna dla człowieka od 0,003, dla konia 0,004.
* Adamsyt P. francuska nazwa maskująca = chlorek fenilarsazyny = dwufenyloamino chloroarsyna Dr. St. 211, 220, 223.
Akonityna 263. Szereg bardzo do siebie podobnych alkaloidów z rozmaitych gatunków Aconitum, mianowicie: A. Napellus, A. Lycoctonum, A. ferox, A. chasmanthum, A. spicatum i A Fischeri. Są wszystkie one połączeniami zasadniczego ugrupowania C21H29NO5 lub C21H27NO4, z kilku ugrupowaniami metoksylowemi O, CH i organicznemi kwasami. Najczynniejszą trucizną jest pseudakonityna z Aconitum ferox (Azja środkowa).
Akroleina P. CH2:CH. COH.
93, 94. 125, 176, 178, 182, 198, 207, 209, 210. Aldehyd akrylowy. Papite (francuska nazwa maskująca).
P. w. 52°,4; d. 1,3; d/p 1,9. Rozpuszcza się w wodzie w stosunku 1:2. D.; Dr. d. g.; Dr. d. d.; Dr. L.; T. o.; G. w. 0,001/M3, G. n. 0,025/M3; St. w. ś. 0,25/M3 (królik). St. a. ś. 0,5/M3 (pies, królik, świnka morska) F. 16.X.
Aldehyd akrylowy p. Akroleina.
Aldehyd krotonowy CH3.CH: CH.COH 182, 198.
Płyn rozpuszczalny w wodzie o żrącym zapachu; p. w. 104°. Proponowany w r. 1916 we Francji.
Aldehyd mrówczany H.COH. 182, 198.
Formaldehyd. 40% rozczyn w wodzie nazywa się formolem czyli formaliną.
Gaz, p. w. -27°. Dr. d. g.; Dr. L. G. n. 0,025/M3. Do celów wojennych nie używany.
Amoniak NH 182, 184.
Bezbarwny gaz łatwo rozpuszczający się w wodzie w stosunku 1305: 1 (w t°0°); d/p (0°) 0,596 d. płynnego NH3. 0,639; p. w. -33,5; p. t. -77. St. w. ś. 200/M3; G. n. 0,5/M3. NB chloraminy.
Anczar — 20.
Drzewo z flory Indyj wschodnich, którego sok zawiera najmocniejszą z trucizn sercowych antiarinę. Soku tego używali Malajczycy do zatrucia strzał.
Aphonite francuska nazwa maskująca = bezwodnik kwasu siarkawego SO2.
Aquinite F.P. francuska nazwa maskująca = chloropikryna C(NO2)Cl3.
Arseniak = arsenowodor Ash3. 46, 94, 243, 251.
Bezbarwny gaz d/p 2, 8; p.w. -55; p.t. -113, 5. Wyraźnie pachnie czosnkiem w znikomych rozcieńczeniach. St. w. s. 0,07/M3. St. a. ś. 1,5/M3 (psy), 0,2/M3 (koty), 0,5/M3 (króliki), 0,1/M3 (świnka morska) T. o. Jako środek bojowy nie używany.
Arsyny pochodne arsenowodoru o wzorach: AsH2R; AsHR’2; As’R3. Związki metylowe i etylowe są gazami o właściwościach AsH3, lecz mniej trujące. 251.
Atropa belladona. Wilcza jagoda. Europejska roślina dość pospolita w lasach górskich. 263
Atropina C17H23NO3. 263. Czynny składnik całego szeregu jadowitych roślin z rodziny Solanaceae. Białe, przezroczyste kryształy; p. t. 115°. Jadowitość waha się znacznie, zależnie od gatunku użytych zwierząt. Dawka bezwzględnie śmiertelna dla człowieka 0,002 na kg.
B. Stoff. P. Niemieckie oznaczenie maskujące dla bromoacetonu CH2Br CO. CH3.
B. n. Stoff P. Niemieckie oznaczenie maskujące dla bromoetylometyloketonu CH2Br CH2CO.CH3.
Bertolite F francuska nazwa maskująca dla chloru Cl2.
Bezwodnik kwasu siarkawego F SO2. 188, 206. Aphonite (fran. nazwa maskująca).
Bezbarwny gaz, d/p 2.264; p. w. 8°; p. t. -72,1; d. płynnego SO2 1,46. St. w. ś. 2/M3. Składnik gazu Claytonowskiego D. N. 14.
Bezwodnik kwasu siarkowego. SO3 183, 185, 205. Krystaliczne ciało p. t. 14°,8; p. w. 46°; d (16°) 1,94; d (0°) 2,01; d/p. 2,77. Rozczyn w H2SO4 jest oleum. Amerykański dym bojowy.
Blaukreuz P (oznaczenie maskujące niemieckie). Mieszanina chloroarsynów z rozczynnikami i substancjami wybuchowemi (D) Dr. St.
Blaukreuz 1. P. Mieszanina dwufenylochloroarsyny z trotylem lub mieszaniną 55% dwufenylochloroarsyny z 45% etylokarbazolu. Blaukreuz 2 — sama dwufenylochloroarsyna.
Blotite nieużywana nazwa maskująca francuska dla bromoacetonu (martonite).
Bretonite francuska nazwa maskująca dla chlorojodoacetonu CH2 Cl CO CH2 I.
Brom Br2. Ciemnoczerwony płyn z żrącym zapachem, dający gęstą parę na powietrzu. p. w. 63°; p. t. -7°,3; d (0°) 3,18; d/p 5,5. St. a. ś. 10/M3 (pies). D. Dr. d. g. Zastosowany jako domieszka do chloru w falach gazowych 15 — 16 N.
Bromek benzylu P. C6 H5 CH2 Br 125, 176, 209, 212, 230.
Cyklite (oznaczenie maskujące francuskie). Benzylbromid, p. w. 198° — 201°; p. t. -3,9, d/p 6; d 1,43. D, Dr. L.; G. w. 0,0025/M3; G. n. 0.005/M3.
Typowy środek łzawiący, służący jako jednostka porównawcza. 15 III N.
Bromek cyjanu P CNBr 215.
Kampellite — maskujące oznaczenie austrjackie.
Krystaliczne bardzo lotne ciao, p. t. 52°; p. w. 61°,3; d. 2,01; St.a. ś. 1/M3 (królik, pies), 0,75/M3 (świnka morska); G. n. 0,075/M3. D. Dr T. o.; T. s. 17 XII. i 18 VI. Aus.
Bromek kakodylu — Dwumetylobromoarsyna 220.
Bromek ksylilu P. C6 H4 CH3 CH2B (orto)
102, 125, 209, 214.
Xylilbromid. T — Stoff (maskująca nazwa niemiecka), p. w. 215°; p. t. 21°. Krystaliczne ciało. Dr. L; G. w. 0,0018/M3; Gn. 0,1/M3. St. a. ś. 4/M3. 15 I N.
Bromoaceton P. CH3CO.CH2Br.
125, 176, 207, 209, 210.
B. Stoff (oznaczenie maskujące niemieckie) Blotite (oznaczenie maskujące francuskie) Martonite (oznaczenie maskujące francuskie dla mieszaniny 80% bromoacetonu i 20% chloroacetonu), p. w. 186,51,7 p. t. -54; d/p 4,7; G. w. 0,00061/M3; G. n. 0,04/M3; St. a. ś. 0,5/M3 (królik). D. Dr. d. g. D. L. 15 VII N. 16 F.
Bromocyjanek benzylu P. C6 H5 CHCNBr.
125, 209, 214.
Brombenzylcyjanid. Cyjanek bromobenzylu. Nitril kwasu fenylobromoctowego. Kamit (oznaczenie maskujące francuskie i amerykańskie). Płyn, w niskiej t° krystaliczne ciało. Posiada przyjemny zapach. Najmocniejszy z lakrymatorów. (D) Dr. L. p. w. 231°,7; p. t. 29°; d 1,54
G. w. 0,00035/M3; Gn. 0,007/M3; St.w. ś. > 2/M3 16. F 18 Am.
Bromoetylometyloketon P CH3. CO. CHBr CH3 176, 178.
Bn Stoff (niemieckie oznaczenie maskujące) Homomartonite (francuskie oznaczenie maskujące) D.; Dr. L.; p. w. 133; d/p 5,2. Płyn nierozpuszczalny w wodzie. G. n. 0,2/M3. St. w. ś. 0,25/M3 (pies, królik); St. a. ś. 1/M3 (pies, królik) 15.VIII N.
Bromofosgen COBr2 182.
D; Dr. d. g. Środek mniej czynny niż fosgen. W celach bojowych nie używany;
p. w. 64°; d. 2,45; G. w. 1,3M/3; G. n. 2/M3 (działa na dolne drogi oddechowe). St. a. ś.> 2/M3 (pies).
Bromooctan etylu CH2Br.COOC2H5 214. Mało napastliwy środek łzawiący. F. (policyjny).
Bromopikryna C (NO2) Br3. Trojbromonitrometan.
Stałe krystaliczne ciało z p. t. 10°,26, wyżej tej temperatury płyn z p. w. 127° (18 mm Hg) i d 2,8. Posiada wyraźny żrący zapach. D.; Dr. d. g; Dr. d. d; G. w. 0,03/M3; G. n. 1/M3. St. a. ś.
1/M3 (świnka morska), 4/M3 (królik). Wyraźny obrzęk płuc podobny do wywołanego fosgenem. Jako środek bojowy nieużywany.
Butylmerkaptan C4 H9 SH 215.
Bezbarwny płyn d. 0,858; p. w. 97°. Posiada okropny zapach i jest najmocniej pachnącą ze wszystkich znanych substancyj. Zapach ten daje się zauważyć w rozcieńczeniach 6.10-6. Jest czynnym składnikiem wydzielin gruczołów śmierdźla (Mephitis mefitica). Napastliwość jego jest bardzo nieznaczna.
Cantharite, maskujące oznaczenie francuskie surowego produktu powstającego przy działaniu chlorków siarki na etylen. Produkt ten składa się przeważnie z siarczka dwuchloroetylowego (iperytu). F 18.
Cedenite P. (maskujące oznaczenie francuskie) 125, 209, 230 = chlorek nitrobenzylu (orto z domieszką para) NO2 C6H4CH2Cl z domieszką 10 — 15%% chlorku dwunitro benzylu (NO2)2 C6H3CH2Cl. Fr 16 IX.
Chlor. F. g. Cl2. 79, 93, 94, 96, 102, 108, 116, 172, 176, 178, 182, 184, 200, 211. Bertolite — oznaczenie maskujące francuskie.
Zielonożółty gaz; d/p 2,45. Prężność pary 0° = 3,7 atmosfer; 22° = 7 atmosfer; 100° = 41,7 atmosfer; p. w. -33,5; p. t. -102°. Krytyczna temperatura 147°; d. płynnego chloru w t° 0° 1,46. G. w. 0,003/M3 G.n. 0,150/M3. St. w. ś. 2,5/M3. St. a. ś. 6 — 10/M3. 15 IV. N. Czysty chlor w postaci fal. W roku 1916 używano mieszanin chloru z bromem i fosgenem (N), chloropikryną (N, An), siarkowodorem (An) i superpalitem (N).
Chloroaminy. F.
NH2Cl; NHCl2; NCl3.
Połączenia chloru z suchym amoniakiem (w obecności wody powstaje chlorek amonu NH4Cl). Używane (F) celem podniesienia czynności fal chlorowych i do wytworzenia dymu z NH4Cl, powstającego w wilgotnem powietrzu.
Chlorek antymonu p. Trójchlorek antymonu SbCl3. 205.
Chlorek arsenu p. Trójchlorek arsenu AsCl3. 172, (205) 210.
Chlorek benzylu P C6H5CH2Cl. 209. 212.
Bezbarwny płyn o mocnym drażniącym zapachu. D.; Dr. d. g.; Dr. L.; p. w. 179°; p. t. -43°,2; d. 1,11 F 16. Używany jako lakrymator narówni z bromkiem benzylu.
Chlorek chromilu Cr O2Cl2. 182. 207.
Ciemnoczerwony płyn, łatwo podlegający hydrolizie. Niezły dym bojowy. D. Dr.; p. w. 117°; d. 1,9; G. n. 0,08 — 0,1/M3; St. w. ś. 4/M3. 16 V Fr.
Chlorek cyjanu. Chlorocyjan P CNCl. 215.
Mauginite — francuskie oznaczenie maskujące. Lotny bezbarwny płyn, p. w. 12°,7; p. t. -6°; d (0°) 1,22; d/p 2,19. Łatwo się polymeryzuje, dając krystaliczny (CNCl)3; G. n.> 0,05/M3; St. a. ś. 0,3/M3, 16 VII F. Aus.
Chlorek cyny = Czterochlorek cyny Sn Cl4. 182 204.
Opacite francuskie oznaczenie maskujące.
Bezbarwny, dymiący na powietrzu płyn. Jeden z najlepszych dymów bojowych. Mało napastliwy aż do stężenia 0,2/M3; p. w. 114°; p. t. -33; d. 2,23; d/p 9,2. 15 F. N. An. R.
Chlorek dwuanizydyny P Ni Stoff (CH3O) (NH2) C6H3. H3C6 (NH2) (CH3O). 2HCl. 207. 218.
Proszek o wyraźnych drażniących własnościach. Pierwszy z szeregu chemiczny środek bojowy D. Dr. St. 14 N. G. n. 2/M3.
Chlorek dwufenyloarsyny = dwufenylochloroarsyna.
Chlorek dwumetyloarsyny = dwumetylochloroarsyna = chlorek kakodylu.
Chlorek fenyloarsazyny = dwufenyloaminochloroarsyna = adamsyt. NH (C6H4)2 As Cl.
Chlorek fenylokarbyloaminy P C6H5NCCl2 feniloimidofosgen.
Żółty płyn z zapachem cebuli, p. w. 210°; d 1,30. G. n. 0,2/M3; St. w. ś. 0,5/M3; St. a. ś. 6/M3. Wywołuje poważne anatomiczne uszkodzenia płuc. 18 N.; Dr. d. g.; T. s.; Dr. L.
Chlorek kakodylu = dwumetylochloroarsyna 219.
Chlorek krzemu = czterochlorek krzemu SiCl4 182. 205.
Chlorek pyrosulfurylu S2O5Cl2. 183.
Bezbarwny płyn, p. w. 151°; d. 1,844. D.
Chlorek siarki S2Cl2 182, 183.
Ciemnożółty oleisty płyn nieco dymiący na powietrzu i drażniący oczy, p. w. 138°; p. t. -80; d. 1,71. Przy dalszem chlorowaniu powstaje w temperaturze 0° : SCl2 i w temperaturze -25° -30° : SCl4, ciemno czerwonobronzowe płyny, przy podniesieniu temperatury rozkładające się na S2Cl2 i chlor. Mieszaniny chlorków siarki używano we Francji pod nazwą maskującą Vulkanite. Działanie jej nie różni się od działania chloru. Jako środek bojowy mało skuteczny.
Chlorek sulfurylu SO2Cl2 182, 206.
Bezbarwny płyn, p. w. 69°; d. 1,67; d/p 4,7 D. Dym bojowy, St. w. ś.> 2/M3 15. F.
Chlorek tytanu TiCl4 = czterochlorek tytanu 282, 285. Fumigerite (francuskie oznaczenie maskujące). Dym bojowy.
* Chloroacetofenon ClCH2CO.C6H5, 123, 209, 212, 217.
Grandite (francuskie oznaczenie maskujące). Krystaliczne ciało o drażniącym zapachu;
p. t. 59°; p. w. 245°. G. w. 0,00062/M3; G. n. 0,00124/M3. Mało trujący.
Chloroaceton P ClCH2CO.CH3. 21, 102, 125, 207, 209, 212, 216.
Tonite (francuskie oznaczenie maskujące);
p. w. 119°; d/p 3,7; d. 1,16; G. w. 0,02/M3. G. n. 0,4/M3;St w. ś. 4/M3; St. a. ś. 10/M3. D. Dr. L. 15 III N.
Chlorobezwodnik kwasu siarkowego SO2Cl2 = chlorek sulfurylu. 182, 206.
Chlorojodoaceton CH2I CO. CH2Cl. Bretonnite (francuskie oznaczenie maskujące) Dr. L.
Chloromrówczan chlorometylu P ClCO2CH2Cl. 11, 18, 93, 176, 178, 182, 190, 191, 196, 207, 210, 211. Palite (oznaczenie francuskie) K Stoff. C Stoff (oznaczenie niemieckie). Bezbarwny płyn o mocnym zapachu, innym niż fosgen, d. 1,236; p. w. 71,4; d/p 4,5. G. n. 0,06/M3. St. a. ś. 1/M3 (pies) D. Dr. g. d. 15 VIII N.
Chloromrówczan metylu Cl CO2CH3. 210. G. n. 0,005/M3 Dr. d. g. St. w. ś.> 4/M3.
Chloromrówczan trójchlorometylu P Cl.CO2CCl3 94. 102, 182, 210.
Difosgen. Dwufosgen. Superpalit. Surpalite (maskujące oznaczenie francuskie). Perstoff, Grünkreuzstoff (maskujące oznaczenie niemieckie).
Bezbarwny płyn, p. w. 128; d/p 6,9. G. n. 0,25/M3; St. w. ś. 0,5/M3; St. a. ś. 4/M3 (pies, królik) 16 V N.
Chloronitrobenzyl P NO2C6H4CH2Cl. Dr. L. T. s. 125. 209. Cedenite (francuskie oznaczenie maskujące).
Krystaliczne ciało z p. t. 49°; Dr. T. s. G. w. 0,0018/M3 Gn. 0,0036/M3 Wywołuje natychmiast oparzenie skóry. F. 16.
Chloropikryna F. P. C (NO2)Cl3
11, 93, 94, 96, 109, 115, 125, 136, 171, 172, 182, 196, 199, 207.
Nitrochloroform, nitrotrójchlorometan. Aquinite (maskujące oznaczenie francuskie). Vomiting gaz (oznaczenie angielskie). Klop (oznaczenie niemieckie) Grünkreuz (oznaczenie niemieckie pocisków).
Bezbarwny lotny płyn o mocnym drażniącym zapachu; p. w. 113°; p. t. -69°; d 1,692; d/p 5,7. G. w. 0,019/M3; G. n. 0,06/M3. St. w. ś. 0,25/M3; St. a. ś. 0,5/M3 (pies) D. Dr. L. Dr. V. 16 XII. W, 17. F, A, Am, N.
Chlorosiarczan chlorometylu ClSO2.OCH2Cl. Survaillantite (oznaczenie francuskie). Środek duszący, mniej czynny niż chlorosiarczan metylu.
Chlorosiarczan etylu P ClSO2OC2H3 176, 178, 182.
Sulvinite (oznaczenie maskujące francuskie).
Dymiący w powietrzu ciężki płyn; p. w. 154°; d. 1,263. St. w. ś. 6/M3 (królik); D. Dr. L. F. 15.
Chlorosiarczan metylu P Cl.SO2.OCH3 94, 96, 182.
Vaillantite (maskujące oznaczenie francuskie). Bezbarwny płyn o ostrym zapachu, p. w. 132°; d/p 4,5; G. n. 0,04/M3; St. w. ś. 2/M3 St. a. ś. 4/M3 (królik) 15 VII N.
Chlorosiarczan trójchlorometylu Cl. SO2 OCCl3.
Stałe ciało z p. t. 135°, którego napastliwość jest bardzo znaczna stosownie do wielkiej lotności. Jest związkiem bardzo trwałym w obecności pary wodnej.
Chlorosiarczek węgla CSCl2 = tiofosgen.
Chlorowinylodwuchloroarsyna 234 C2H2Cl As Cl2 = luizyt.
Clairsite P. (francuskie oznaczenie maskujące). Produkt chlorowania 1 części CS2 1,5 częściami chloru, zawierający mieszaninę tiofosgenu CSCl2, trójchlorometylomerkaptanu CCl SH, perchlorometylomerkaptanu CCl3SCl, czterochlorku węgla CCl4, chlorków siarki i innych domieszek. 15. F.
Clark — niemieckie oznaczenie maskujące dla dwufenylochloroarsyny (C6H5)2 Cl. As.
Clark I niemiecka nazwa maskująca dla mieszaniny dwufenylo chloroarsyny i dwuchlorofenyloarsyny.
Clastite — francuskie oznaczenie maskujące dla N2O5, bezwodnika kwasu azotowego (środek wybuchowy), który przy rozkładzie staje się źródłem tlenków azotu.
Collongite — francuskie oznaczenie maskujące dla fosgenu COCl2
Curcasoil — olej kurkasowy. Tłuszcz z nasion amerykańskiej rośliny Jatropha Curcas, posiadający mocno drażniące właściwości, podobne do oleju krotonowego. 229.
Cyjanek dwufenyloarsyny = dwufenylocyanoarsyna. (C6H5)2CNAs 220.
Cyjanek kakodylu = dwumetylocyjanoarsina. As (CH3)2. CN 210, 219, 220.
Stałe krystaliczne ciało, p. t. 33°; p. w. 140°.
Cyklite francuskie oznaczenie maskujące dla bromku benzylu C6H5CH2Br.
Czemeryca 217. Proszek z suszonego korzenia rośliny Helleborus niger. Starożytny środek do wywoływania kichania.
Czterochlorek krzemu SiCl4. (dym bojowy) 182 (205). Bezbarwny płyn, p. w. 59°,3; p. t. -89; d 1,52. Dość słaby obojętny dym maskujący. Używano go jako domieszki do lakrymatorów w granatach ręcznych. Posiada swoisty drażniący zapach.
Czterochlorek siarczku węgla P. CSCl4=CCl3.SCl. Perchlorometylomerkaptan. Tetrachlorkohlenstoff; p. w. 149°, d/p 6,5. Ciemnobronzowy płyn. D. Dr. d. g. 15. R. F. Mało skuteczny środek.
Czterochlorek tytanu TiCl4 (dym bojowy) 182, 205. Fumigerite (francuska nazwa maskująca). Bezbarwny płyn, mocno załamujący światło, dymiący na powietrzu; p. w. 136,4. Jest dość obojętny. Mniej dodatni jako dym w porównaniu do SnCl4 i SiCl4 (Fries) Am. F.
Czterochlorek węgla CCl4. Bezbarwny ciężki płyn o woni podobnej do chloroformu; p. w. 76,5; d 1,631.; p. t. -24. Używany jako rozczynnik dla pewnych środków bojowych (iperytu).
Datura Stramonium. Dziedzierzawa. 263. Pospolity chwast o dużych białych kwiatach i iglastych owocach. Inne niemniej jadowite gatunki Datura są rozpowszechnionemi kwiatami ogrodowemi.
Deissite francuskie oznaczenie maskujące dla siarczku węgla CS2.
Duguesnite (francuska nazwa maskująca) mieszanina pięciochlorku fosforu PCl5, chlorotlenku fosforu POCl i czterochlorku cyny SnCl4. Napastliwy dym bojowy.
Dwuanizydyna p. chlorek dwuanizydyny.
Dwubromek benzylu 214.
Dwubromek ksylilu 214.
Dwubromoetyloarsyna P. C2H5As.Br2. 210 Grünkreuz B (w ostatnich czasach wojny Gelbkreuz 1) (oznaczenie niemieckie). Oleisty płyn;
p. w. 192°. Dr. St. N 18. Posiada mniej drażniące właściwości niż dwuchloroetyloarsyna i dlatego mało używana.
Dwuchlorek fenyloarsyny p. dwuchlorofenyloarsyna C6H5AsCl2 46. 219. 220.
Dwuchlorek siarki SCl2 p. Chlorek siarki.
Dwuchloroaceton (sym.) CH3Cl.COCH2Cl. 229 Płyn, p. w. 120 — 123° d 1,402 G. w. 0,08/M3 = 0,7 w porównaniu z bromkiem benzylu. T. s. Dr. L.
Dwuchloroetyloarsyna P. C2H5AsCl2 210, 219, 220.
Gelbkreuz 1, Grünkreuz 3 (oznaczenie maskujące niemieckie).
Płyn pachnący czosnkiem. Dr. St.; T. s.; p. w. 156°; d 1,68; G. w. 0,0015/M3; G. n. 0,07/M3; St. w. ś. 0,25/M3; St. a. ś. 1/M3. N IV 18.
Dwuchlorofenyloarsyna P. C6H5Cl2As 46, 219, 220 Sternite (francuskie) Clarke 1. Blaukreuz 1 (oznaczenie maskujące niemieckie). Bezbarwny płyn p. w. 252°, d 1,64, G. n. 0,01/M3; T. s. Używana jako rozczynnik dla stałych dwufenylochloroarsyny lub dwufenylocyjanoarsyny przy napełnianiu pocisków. N IX 17.
Dwuchlorometyloarsyna CH3AsCl2. Bezbarwny płyn; p. w. 134°. T. s.; Dr. St. 17 F.
Dwuchlorowinylochloroarsyna (ClCH2:CH2)2 AsCl = luizyt b 234.
*Dwufenyloaminochloroarsyna P.
| NH< | C6H4 C6H4 |
>AsCl. 220, 223. |
Adamsyt (francuska nazwa maskująca) = chlorek fenyloarsazyny. W czystym stanie bladożółte krystaliczne ciało z p. t. 194°. Preparat techniczny jest zielonawym proszkiem z p. t. 190 — 192° G. w. 0,0001/M3. G.n. 0,0004/M3 St. w. ś. 0,0004/M3. Dr. St.; Dr. d. g.; F. Am. 18.
Dwufenylochloroarsyna P. (C6H5)2 ClAs 211, 219, 220. Blaukreuzstoff. Clarke. Sternit (nazwy maskujące). Stałe krystaliczne ciało p. w. 333°; p. t. 38° — 44°; d 1,4; G. n. 0,0025/M3. Dr. St.; T. s. 18 VI N.
Dwufenylocyjanoarsyna P. (C6H5)2 CN As. 219. 220. Blaukreuz 1 (niemieckie oznaczenia maskujące). Sternite (oznaczenie francuskie). Stałe krystaliczne ciało p. w. 346°; p. t. 31°,45; p. w. 255°; d 1,45; G. w. 0,000001/M3 G. n. 0,00025/M3. Najmocniejszy z używanych w czasie wojny środków drażniących. N VI 18. Dr. St.; Dr. d. g.
Dwufosgen = superpalit, chloromrówczan trójchlorometylu.
Dwumetylochloroarsyna As(CH3)2Cl 219 chlorek dwumetyloarsyny. Chlorek kakodylu. Płyn z p. w. 133°. St. a. ś. 2/M3. G. n. 0,5/M3.
Dwumetylocyjanoarsyna As(CH3)2CN 220 cyjanek kakodylu. Stałe ciało; p. w. 140°. p. t. 33°. Łatwo się sublimuje. St. a. ś. 4/M3. Na oczy nie działa. T. s.
Dymy bojowe 182, 197, 204.
Efelite francuska nazwa maskująca dla trójfluorku arsenu AsF3. Bezbarwny dymiący na powietrzu płyn; p. w. 63°; p. t. -8,3; d 2,7; d/p 4,57; St. a. ś. 4/M3. Dym bojowy. Dr. L.; T. o. 16 F.
Eter dwubromometylowy sym. P. 224 (CH2Br)2 O; p. w. 154°. Lotny płyn drażniący oczy, o zapachu chloroformu, F. 18. N. 18.
Eter dwuchlorometylowy sym. P. (CH3Cl)2 O. 224. Tlenek dwuchlorometylu. p. w. 105°. St. w. ś.>1/M3 F III 18
Etylokarbazol
| C6H4 C6H4 |
>NC2H5 |
68, 69, 70, 224.
Stałe ciało p. t. 67 — 68° p. w. (15 mm Hg) 191°. G. n. 0,2/M3. St. w. ś. 2/M3; Dr. d. g. Dr. V. T. o. (dawka śmiertelna przy wstrzykiwaniu podskórnem 0,1 na kg (pies)). Jeden ze składników niemieckiej mieszaniny Blaukreuz N. 18 N.
Excoecaria Agallocha. 263. Bardzo mało znana afrykańska roślina. Według wskazówek Lewina daje przy spalaniu trujący narkotyczny dym.
Fenyloimidofosgen = chlorek fenilokarbylaminy C6H5N:CCl2.
Ferrokarbonil Fe (CO)5 = pięciokarbonilek żelazny. 243, 244, 250.
Fluorek arsenu AsFl3 p. Efelite.
Forestite oznaczenie maskujące francuskie dla kwasu pruskiego HCN.
Fosfor. P. Biały fosfor. State krystaliczne ciało, łatwo zapalające się na powietrzu. Dym bojowy, p. t. 44,2; p. w. 287,3; d. 1,83. T. o. Śmiertelna dawka 0,01 na kg.
Fosgen F (z Cl2). P. COCl2.
Chlorobezwodnik kwasu węglowego. Collongite francuska nazwa maskująca. Grünkreuz nazwa maskująca niemiecka.
11, 16, 18, 79, 94, 96, 102, 108, 178, 182, 191, 195, 207, 210, 211.
Gaz, d/p 3,4; p. w. 8°,2; p. t. -75° d (w stanie płynu w. t. 8°) 1,432. Woda go hydrolizuje. Rozpuszczalny w toluolu. Łatwo absorbowany przez węgiel i pumeks (1,0 pumeksu pochłania 1,3 COCl2) z których zatem powoli paruje. D. Dr. d. d. Dr. L. G. w. 0,0044/M3 G. n. 0,015/M3; St. w. ś. 0,05/M3; St. a. ś. 2,5/M3 16 II F 16 XI N.
Fraissite mieszanina 50% jodku benzylu, 12,5% chlorku benzylu i 37,5% alkoholu F.
Fumige ite francuskie oznaczenie maskujące dla czterochlorku tytanu Ti Cl4.
Gelbkreuzstoff P = iperyt.
Gelbkreuz a) 80 — 90% iperytu 20 — 10% czterochlorku węgla CCl4 lub chlorku benzolu C6H8Cl; b) 77,5 iperytu i 22,5 mieszaniny eteru dwuchlorometylowego i czterochlorku węgla.
Gelbkreuz I. Rozczyn 2 — 47% etylodwuchloroarsyny w eterze dwuchlorometylowym.
Grandite francuskie oznaczenie maskujące dla chloroacetofenonu C6 H5 CO CH2 Cl.
Grünkreuz P. W początku wojny a) Perstoff (superpalit) z bromoetylometyloketonem, b) czysty bromoetylometyloketon, c) chlorek fenylokarbiloaminy (fenyloimidofosgen). W końcu wojny etylo dwuchloroarsyna 37%, etylo dwubromoarsyna 45%, eter dwuchlorometylowy 18%.
Grünkreuz 1. Perstoff 30 — 70%, chloropikryna 30 — 70%.
Grünkreuz 2. Fosgen 60% Perstoff 28%, dwufenylochloroarsyna 12% razem z odpowiednim ładunkiem trotylu.
Grünkreuzstoff czyli Perstoff = superpalit = chloromrówczan trojchlorometylu.
Helleborus niger 263 patrz Weratryna.
Homomartonite oznaczenie francuskie maskujące dla technicznego bromowanego metyloetyloketonu, zawierającego domieszkę produktów chlorowania.
Hyoscyamus muticus. Bielun algierski. 263.
Hyoscyamus niger. Bielun, pospolity chwast 263.
Jod I2 182.
Krystaliczne ciało o metalicznym błysku. Pary fioletowe. Barwi skórę na bronzowo, p. t. 114,°2; p. w. 184,°4) d. 4,66.; d/p 8,72. Pary drażnią oczy i śluzówkę nosa.
Jodek benzylu P. C6H5CH2J.
Żółty płyn lub (w czystem stanie) stałe ciało; p. t. 24°. Dr. L. G. n. 0,0015/M3 15 F.
Jodek cyjanu, jodocyjan CNI. Ciało stałe, łatwo się sublimujące; p. t. 146°; St. a. ś. 2/M3 215.
Jodoaceton CH3COCH2I. Płyn o drażniącym zapachu p. w. (7 mm. Hg) 58 — 59°; d. 2,17; St.
a. ś. 0,5/M3 Dr. L. 15 F.
Jodooctan etylu C2H5CO2CH2.I G. n. 0,0095/M3.
Mało używany środek 15. F Dr. L. 214.
Imidodwufenylochloroarsyna = adamsyt.
Iperyt. P. S(CH2CH2Cl)2.
6, 18, 26, 96, 98, 172, 230, 231.
Siarczek dwuchlorodwuetylu. Tiodiglykolchlorid. Dichloretylsulfid. Yperite (francuska nazwa maskująca). Senfgas. Gelbkreuzstoff (oznaczenia niemieckie) Mustard gaz, Lost. (oznaczenia angielskie).
Bezbarwny oleisty płyn. W nieoczyszczonym stanie (produkt techniczny) gęsty żółty lub bronzowy olej o nieprzyjemnym zapachu podobnym do chrzanu; p. w. 215 — 217; p. t. 14°; d/p 5,5. Maksymalna zawartość w powietrzu (w temperaturze 15°) 0,655/M3; d. 1,27. G. w. 0,00005/M3 (skóra i oczy). G. n. d. g. 2/M3 G. n. d.d. 3/M3 St. w. ś. 1/M3; St. a. ś. 2/M3. (Stężenia wyżej od 0,655/M3 osiągano przy pomocy rozpylania rozczynów). T. s.; T. o. wywołuje anatomiczne uszkodzenia oczu, skóry, dostępnych sluzówek, jelit i oskrzeli. VII 17 N.; VI 18 F; IX 18 An.
Jumellite (CH2Cl (CH2)3 )2 S.
Środek mniej czynny niż iperyt.
Izosiarkocyjanki 230.
Izosiarkocyjanek allylu NCS. C3H5 230.
Zwykły olejek gorczyczny.
Płyn z p. w. 143°; d. 1,015. 11 F. (do ręcznych granatów policyjnych) Dr. L.
Kakodyl As (CH3)2’ — Dość trwałe ugrupowanie występujące jako część składowa wielu połączeń organicznych arsenu. Połączenie dwóch takich ugrupowań (As (CH3)2)2 nazywamy właśnie kakodylem. Jest to oleisty płyn, zapalający się na powietrzu; p. w. 170° p. t. -6°.
Kamite P francuskie oznaczenie maskujące dla bromocyjanku benzylu C6H5CH.CNBr. F. Am 16.
125, 209, 215, 216.
Kampelit P (Kampellite) — mieszanina 25% CNBr, 25% CH2Br CO.CH3 i 50% C6H6 (bromku cyjanu, bromoacetonu i benzolu) Aust 18. VII. 216.
Karbonilki kobaltu. Co(CO)3 i Co (CO)4. Stałe krystaliczne ciała pomarańczowego (Co(CO)4) lub czarnego koloru (Co(CO)3) p. t. (Co(CO)4) 51°. Toksykologicznie niezbadane.
Karbonilek niklu. Ni (CO)4 243, 249, 250. Bezbarwny mocno załamujący światło płyn; p. w. 43; p. t. -25; d. 1,32.
Karbonilki żelaza, 243, 249, 250. Fe(CO)4; Fe(CO)5; Fe2(CO)9. Fe(CO)5 jest to żółty płyn o p. w. 102°,7 i d. 1,49. Przy ogrzewaniu rozkłada się na Fe(CO)4 i CO. (140°), przy działaniu promieni słońca tworzą się czerwone kryształy Fe2(CO)9. H2SO4 rozkłada pięciukarbonilek żelaza według równania Fe(CO)5 + H2SO4 = FeSO4 + H2O + 5CO. Powstaniem karbonilków żelaza tłumaczono przepuszczalność nagrzanych części żelaznych pieców dla czadu. Działanie toksyczne jest mało zbadane.
Kantarydyna. C10H12O4. 20, 229.
Czynny składnik ciała pewnych chrabąszczów (Fam. Meloidae), używanych w stanie proszku jako pryszczydło. Najpospolitszym z nich jest majka Lytta vesikatoria. T. s. T. o (zapalenie nerek).
Kapsycyna. Czynny składnik pieprzu czerwonego T. s.; Dr. d. g. 229.
Karbiloaminy = izocyjanki.
Kardol. C21H30O2. Oleisty płyn o właściwościach żrących otrzymany z łupin nasion roślin Anacardium orientale i Semecarpus anacardium (Ameryka południowa, Afryka, Indje zachodnie). T. s. o właściwościach żrących i drażniących. 229.
Kurare. Skomplikowana mieszanina trucizn roślinnych (przeważnie z rozmaitych Strychnos) używana przez tubylców Ameryki podzwrotnikowej jako trucizna do strzał.
K Stoff = palit: chloromrówczan chlorometylu.
Kwas chlorosulfonowy HO.SO2Cl. 182. Bezbarwny płyn; p. w. 153°; d. 1,776; D. St. a. ś.>6/M3. Dym bojowy N. F. 16.
Kwas pruski HCN 24, 93, 94, 97, 102, 124, 176, 207, 243. Formonitryl. Forestite (francuska nazwa maskująca). Vincennite P (mieszanina HCN, AsCl3 XV i CHCl3 (chloroform). Bezbarwny płyn, w stężonym stanie posiada właściwości drażniące i pachnie pluskwami, w rozcieńczeniu posiada zapach gorzkich migdałów;
p. w. 26°; p. t. -15; d. 0,69; d/p 0,94; St. a. ś. 0,1/M3, 16. VII. F. 16. Aus. An. R.
Kwas siarkawy (siarczyny) SO2. 182, 183.
Aphonite (oznaczenie maskujące francuskie). Bezbarwny gaz, d/p 2,265; p. w. -10,1; d. (płyn. SO2 w temperaturze -8°) 1,76. p. t. -72,°01, kryt. temp. +157°. Rozpuszcza się w wodzie w stosunku 80.000:1. St. w. ś. 400/M3 (Kobert) St. a. ś. 800/M3 G. w. 0,02/M3 G. n. 0,06/M3 (Lehman). Jako gaz bojowy nieużyteczny.
Lakrymite francuskie oznaczenie maskujące dla tiofosgenu CSCl2.
Lakrymatory — środki łzawiące 213.
Loszczydło gargańskie 223 (Thapsia garganica). Roślina południowo-europejska o żrących właściwościach. F.
* Luizyt Cl.CHCH.AsCl2. 6, 26, 30, 219, 238, 239. Chlorowinylodwuchloroarsyna.
Bezbarwny lub żółtawy płyn o wysokim punkcie wrzenia; p. w. (przy 26 mm Hg.) 93°C. W temperaturze 3 — 4°C zastyga na masę krystaliczną. Maksymalne stężenie pary w temperaturze 15° = 4/M3. Techniczny produkt (bronzowy oleisty płyn) jest to mieszanina trzech chlorowinyloarsyn i chlorku arsenu. T. o.; T. s.; Dr. d. d. 1918. Am. W wojnie światowej nie był używany.
Mauginite P. — mieszanina 70% chlorocyjanu i 30% chlorku arsenu CNCl + AsCl3 F. 1918. 216.
Marsite francuskie oznaczenie maskujące dla chlorku arsenu AsCl3.
Martonite mieszanina chloroacetonu i bromoacetonu. Francuskie oznaczenie maskujące 173, 209, 212.
Metylodwuchloroarsyna = dwuchlorometyloarsyna AsCH3Cl2. 219.
Metylodwubromoarsyna AsCH3Br2 dwubromometyloarsyna 219.
Mieszanina Bergera do świec dymowych 182, 196.
Mydłoka. 218. Kora czylijskiego drzewa Quilaja saponaria, zawierająca obfitą ilość pewnej saponiny — kwasu kwilajowego; T. o.; T. s.
Nikelcarbonyl p. Karbonilek niklu.
Nikotyna, C10 H14 N2. 262. Bezbarwny płyn, który przybiera na powietrzu ciemne zabarwienie d15° 1,011; p. w. 242°. Czynny składnik tytoniu, który zawiera 0,5 — 2,8% nikotyny. Jadowitość: d. let. 0,01 na kg.
Nitrochloroform = chloropikryna.
Olej krotonowy. Olej tłuszczowy z nasion rośliny Croton tiglium. Jeden z najsilniejszych środków drażniących. T. o.; T. s. 229.
Olejki gorczyczne. 216, 229.
Oleum. 70% rozczyn bezwodnika kwasu siarczanego SO3 w kwasie siarczanym H2SO4. W temperaturze pokojowej stałe ciało, przy ogrzewaniu tworzy się oleisty płyn dymiący na powietrzu. Używany jako dym bojowy (Am).
Opacite francuskie oznaczenie maskujące dla czterochlorku cyny Sn Cl4.
Opjum — wysuszony sok z główek maku (Papaver somniferum). Ciemno bronzowa masa o charakterystycznem zapachu. Zawiera oprócz innych domieszek około 10 — 15% alkaloidów, z których najobfitszym jest morfina. C17H19NO3. + H2O. Najwięcej trujący z alkaloidów opjum jest tebaina (trucizna wywołująca skurcze podobne do skurczów spowodowanych przez użycie strychniny).
Palite francuskie oznaczenie maskujące dla chloromrówczanu chlorometylu. ClCO2CH2Cl.
Papite francuskie oznaczenie maskujące dla akroleiny CH2CH.COH.
Perchlorometylomerkaptan = czterochlorek siarczku węgla CSCl4.
Perstoff = superpalit: niemieckie oznaczenie maskujące dla chloromrówczanu trojchlorometylu Cl. CO2 C Cl3.
Pieprz czerwony. Owoce rośliny Capsicum annuum, zawierające bardzo drażniącą substancję kapsicynę. Dr. St. (przenika przez pochłaniacze masek) T. s. Am. 218.
Pieprz kajeński. Owoce rośliny Capsicum crassum, z Ameryki podzwrotnikowej. Jeszcze więcej drażniący niż europejski pieprz czerwony. 218.
Rationite francuskie oznaczenie maskujące dla siarczanu metylu (CH3)2 SO4.
Rodanki = siarkocyjanki.
Sabadilla. Nasiona rośliny Veratrum sabadilla, zawierające alkaloid weratrynę, środek o własnościach bardzo drażniących. 217.
Saponiny. Szereg trujących substancyj, pozbawionych azotu, zawartych w wielu roślinach. Wywołują one hemolizę i wyraźne miejscowe zapalenia. Odpowiednich roślin używano zamiast mydła. T. o. Dr. St. 18. 218.
Scopolia atropoides. Lulecznica 263. Roślina zachodnio europejska.
Siarczan etylu SO4 (C2H5)2 94, 96, 182, 184, p. w. 208°; p. t. -24; d. 1,84. Dr. d. g.; D.; T. s.
Siarczan metylu SO4 (CH3) 94, 96, 182, 184. Rationite francuskie oznaczenie maskujące, C — Stoff — oznaczenie niemieckie. p. w. 188°; p. t. -27°. d 1,33. St. w. ś. 0,5/M3 St. a. ś. 1/M3 (świnka morska) Dr. d. g.; T. s. Bezbarwny płyn pozbawiony zapachu.
Siarczek allylu. S. (CH2:CHCH2)2 216. Czynny składnik olejku eterycznego zwyczajnej cebuli (Alium cepa). Płyn o p. w. 138°; d. 0,888.
Siarczek allylo-propylu. (CH2:CH. CH2)S2CH2CH2CH2 216. Czynny składnik eterycznego olejku czosnku (Alium satiwum). Płyn p. w. 69°.
Siarczek winylu (CH2:CH)2 S. 216. Czynny składnik olejka eterycznego niedźwiedziej cebuli (Alium ursinum). Płyn p. w. 101°; d 0,912.
Śmierdzące płyny drażniące, wywołujące łzawienie; dla celów bojowych nieużyteczne.
Siarczek dwuchlorodwuetylu = iperyt 230.
Siarczek dwuchlorodwumetylu (ClCH2)2S. 231.
Siarczek węgla CS2. 172, 176, 207. 243. Deissite (nazwa maskująca francuska). Bezbarwny płyn; p. w. 46,2; p. t. -110; d. 1,262. G. n. 0,01/M3. T. o. Tworzy z powietrzem mieszaniny wybuchowe i łatwo pali się, dając CO2 i SO2. Używany jako rozczynnik dla innych środków bojowych, p. czterochlorek siarczku węgla i tiofosgen.
Siarkotlenek węgla COS. Bezbarwny gaz, d/p. 2,1; d (płynnego COS) 0,83 (stałego 1,2) p. w. -50°; p. t. -138°. T. o. St. w. ś. >4/M3. Drażniących właściwości nie posiada. Jako środek bojowy nieużywany.
Siarkoetery 216.
Siarkowodór F. H2S 11, 24, 94, 96, 172, 176, 207, 243.
Bezbarwny gaz cuchnący o p. w. 61,°7; p. t. 83° d/p. 1,19; d (-60°) -0,96 St. a. ś. 2/M3. T. o. 16 An. (fale razem z chlorem).
Sternite nazwa francuska mieszanina — As Cl3, C6H5AsCl2, (C6H5)2 As Cl i (C6H5)3 As. (trójchlorku arsenu, fenylodwuchloroarsyny, dwufenylochloroarsyny i trójfenyloarsyny). Później nazwy sternit używano jako ogólnego oznaczenia środków wywołujących kichanie. 172.
Strofant. Trucizna do strzał używana przez tubylców podzwrotnikowej Afryki, otrzymana z nasion Strophanthus Combe. Zawiera alkaloid strofantinę jedną z najmocniejszych trucizn sercowych. 20.
Sulvinite P. mieszanina chlorosiarczanu etylu, chlorku sulfurylu i chlorku pyrosulfurylu F 16. 18, 143, 183.
Superpalit (surpalite) nazwa francuska dla chloromrówczanu trójchlorometylu.
Survaillantite (francuskie oznaczenie maskujące) = chlorosulfonian chlorku metylu. ClSO2 OCH2Cl. Jest mniej napastliwy niż vaillantite ClSO2OCH3. Jako środek bojowy nie używany.
Tabaka. Proszek z liści tytoniu 217.
Tiofenol. C6H5SH. T. s. 230.
Tiofosgen P. CSCl2 176, 182, 207, 212, 215. Lakrimite oznaczenie maskujące francuskie (p.
Claircite) chlorosiarczek węgla.
Czerwony płyn dymiący na powietrzu o nieprzyjemnym drażniącym zapachu, p. w. 75°; d. 1,508. St. w. ś. 4/M3; St. a. ś. 6/M3 F 16.
Tiowęglan sodu. Siarkowęglan sodu Na2CS3. 261. Biały proszek o wstrętnym zapachu.
Tlenki azotowe NO; N2O3; NO2; N2O4 11, 14, 178, 182, 197, 202. Składniki gazów wybuchowych p. Clastite.
Tlenek dwubromometylu = eter dwubromometylowy.
Tlenek dwufenyloarsyny ((C6H5)2As)2O 210, 220. Krystaliczne ciało; p. t. 91 — 92°.
Tlenek etyloarsyny C2H5AsO 210, 220. Bezbarwny oleisty płyn; p. w. (10 mm Hg) 158°.
Tlenek fenyloarsyny C6H5As O. 220. Krystaliczne, przyjemnie pachnące ciało, p. t. 120°.
Tlenek metyloarsyny CH3AsO 210, 219. Bezbarwne krystaliczne ciało; p. t. 95°.
Tlenek kakodylu As(CH3)2O As (CH3)2 = tlenek dwumetyloarsyny 210, 219. Oleisty płyn o okropnym zapachu, p. w. 120°; p. t. -25° d15 1,462.
Tlenek węgla CO. Czad 11, 24, 25, 243. Bezbarwny gaz pozbawiony zupełnie zapachu, d/p 0,967; p. w. -190°. (kryt. temp -197°); p. t. -207. St. a. s. 2 — 3/M3 St. w. ś. 0,6/M3 (dla człowieka). Główny trujący składnik gazów wybuchowych.
Tonite francuskie oznaczenie maskujące dla chloroacetonu.
T. Stoff niemieckie oznaczenie maskujące dla bromku ksylylu.
Trojchlorek antymonu Sb Cl3, 205. Masło antymonowe. Butyrum antimonii. Krystaliczna biała masa; p. t. 73°2; p. w. 223°; d 3,064. Rozkłada się w wilgotnem powietrzu według wzoru Sb Cl2 + H2O = SbOCl + 2HCl i posiada żrące właściwości.
Trójchlorek arsenu AsCl3, 172, 205, 210. Marsite (francuskie oznaczenie maskujące). Bezbarwny płyn dymiący na powietrzu; p. w. 130°2; p. t. -18°; d (20°) 2,167; d/p 6,3; St. w. ś. 0,2/M3; St. a. ś. 6/M3; G. n. 0,1/M3. Używany jako dym bojowy, a przedewszystkiem jako domieszka do innych środków bojowych, zapobiegająca ich rozkładowi (patrz Vincennite).
Trójchlorek fosforu PCl3, 205.
Bezbarwny płyn dymiący na powietrzu o drażniącym, wywołującym łzawienie zapachu; p. w. 76°; p. t. -115°; d (20°) 1,577. Z wodą, względnie wilgocią powietrza, daje kwas fosforawy PH2O2. Dość słaby i mało używany dym bojowy.
Trójchlorhydryna CH2Cl.CHCl.CH2Cl 229.
Według Koberta posiada wyraźne żrące właściwości; według danych francuskich autorów jest ich zupełnie pozbawiona.
Trójchlorometylomerkaptan CCl3SH. Produkt chlorowania siarczku węgla.
Trójchlorowinyloarsyna (CHCl:CH)3 As = Luizytc. 234.
Trójfeniloarsyna (C6H5)3 As 46. Bezbarwne krystaliczne ciało; p. t. 58°; p. w. 360°.
Trużyn wymiotowy 217.
Korzeń amerykańskiej rośliny Cephaelis Ipecacuanha, zawierający alkaloid emetynę, który wywołuje oporne wymioty i drażni wszystkie slużówki.
Vaillantite P. francuskie oznaczenie maskujące dla chlorosiarczanu metylu ClSO2OCH3 16 F.
Vincennite P. francuskie oznaczenie maskujące — mieszanina 50% kwasu pruskiego, 30% chlorku arsenu AsCl3, 15% czterochlorku cyny SnCl4 i 5% chloroformu CHCl3. Anglicy używali mieszaniny 55% HCN, 20% AsCl3 i 25% CHCl3. Domieszki zapobiegają rozkładowi HCN. 16 F. A.
Vomiting gaz = chloropikryna C(NO2)Cl3 (oznaczenie angielskie).
Vulkanite = dwuchlorek siarki SCl2.
Węglany metylowe CO(OR)2 189.
Szereg pochodnych kwasu węglowego i chlorowanych rodników alkoholowych. Zwykła domieszka palitów i superpalitów.
Weratryna. C37H53NO11. 217. T. o.; T. s.
Alkaloid czemerycy i sabadylly. Wywołuje silne miejscowe podrażnienia i działa trująco w znikomych dawkach.
Womitatory = Womitory — środki wywołujące wymioty.
