Strona:Stanisław Piekarski - Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów.pdf/389

STABAT MATERSTAROKATOLICY

384

---

jemnicy wszystkiego, co im wiadomo przez spowiedź. Za złamanie tajemnicy spowiedzi ustanawia prawo kościelne najsurowsze kary.
 Kościół grecko-wschodni jest co do nauki o sakramencie pokuty i obowiązku spowiedzi zgodny z Kościołem katolickim. Z pomiędzy sekt wschodnich niektóre, jak monofizyci (ob.), praktykują spowiedź, inne (nestorjanie) ją odrzucają, raskolnicy (ob. Rosyjskie sekty) odrzucają rozgrzeszenie kapłańskie, maronici zaś i armeńczycy (nieunici) uznają potrzebę spowiedzi tylko co do grzechów zabójstwa, cudzołóstwa i kradzieży. Wyznania protestanckie odrzucają spowiedź uszną. Co do konieczności spowiedzi prywatnej i ogólnej istnieją między protestantami różnice zapatrywań już od czasów Lutra, zwłaszcza co do przyznania kaznodziejom (pastorom) t. zw. władzy kluczy (ob. Klucze św. Piotra. 2) a praktyka w tym względzie pozostała dotychczas różna. Od połowy XVIII wieku w przeważnej części luterańskich „kościołów krajowych“ przyjęła się praktyka, że pastor wygłasza ogólną formułę wyznania grzechów, zebrani odpowiednim ruchem wyrażają przyznanie się do winy, poczem znowu pastor wygłasza ogólną absolucję. Z końcem XIX w. poczęto wprowadzać w niektórych zborach spowiedź prywatną. Wyznanie reformowane (kalwińskie) odrzuca wszelką spowiedź, uważając „władzę kluczy“ jako władzę prawienia kazań i utrzymywania karności kościelnej. Anglikański kościół episkopalny uznaje tylko spowiedź i absolucję ogólną w czasie nabożeństwa niedzielnego. Szkocki kościół prezbiterjalny odrzuca wszelką spowiedź i absolucję.

 Stabat Mater („Stała Matka Boleściwa“), pieśń kościelna (sekwencja) ku czci Matki Boskiej Bolesnej, skomponowana w rymowanych tercynach łacińskich, pochodzi z XIII lub XIV w. Co do jej autora istnieje kilka hipotez. Przeważnie uchodzi za autora franciszkanin, Jacopone da Todi (zm. w r. 1306), wedle innych przypuszczeń św. Bonawentura (zm. 1274) lub też Jan Peckham (zm. 1292). Z pomiędzy licznych kompozycyj muzycznych do słów „Stabat Mater“ najsłynniejsze są Palestriny, Pergolese, Haydna i Rossiniego.

 Stany Zjednoczone Ameryki Północnej, Statystyka wyznań, ob. Ameryka.

 Starokatolicy. Uchwały soboru watykańskiego z r. 1870, zawierające postanowienie dogmatyczne o nieomylności (ob.) i o powszechnem biskupstwie papieża, wywołały protest ze strony profesorów uniwersytetu monachijskiego, którzy pod wodzą Jana Döllingera (1799—1890) ogłosili w sierpniu 1870 r. zbiorową deklarację, że tych uchwał nie przyjmują. Do deklaracji Döllingera przyłączyli się niektórzy profesorowie z Bonn, Monasteru, Wrocławia i Pragi. Zwolenników tego protestu nazwano starokatolikami. Przy czynnej pomocy rządów niemieckich, zwłaszcza W Prusach, które zapewniły starokatolikom wspólne używanie kościołów katolickich (ob. Simultaneum) i współwłasność katolickiego majątku kościelnego, ruch starokatolicki, zaznaczający dobitnie swój niemiecki nacjonalizm, zyskiwał szybko zwolenników, którzy zorganizowali się w związek religijny, nazwany w Niemczech i w Austrji „kościołem starokatolickim“ a w Szwajcarji „chrześcijanami katolikami“. W celu zyskania poparcia innych wyznań protestanckich i schizmatyckich starokatolicy, którzy pierwotnie odrzucali tylko dogmat o nieomylności papieskiej, poczęli odstępować i od innych wierzeń i zasad ustrojowych Kościoła katolickiego. Na synodzie w Konstancji w r. 1873 wprowadzili ustrój synodalny, znieśli spowiedź uszną i obowiązek postu, ograniczyli liczbę świąt, na konferencjach pojednawczych z protestantami (1874—1875) wyrzekli się nauki katolickiej o równorzędności tradycji z Pismem św. jako źródła wiary, nauki o odpustach, dogmatów o Przeistoczeniu (ob. Transsubstancjacja) i o Niepokalanem Poczęciu N. M. P. (ob.). Wobec kościoła anglikańskiego i powstałych z niego sekt episkopalnych uznali apostolskie następstwo ich biskupów a wobec schizmatyków słuszność ich poglądu w sprawie t. zw. Filioque (ob.). Na synodzie w r. 1878 wprowadzili małżeństwo księży a na kongre-