niądzmi-dobrami); wiano było więc kałymem (tatarska nazwa ‘ceny narzeczonej’). Przechód znaczenia, od wienić, ‘kupować’, na wiano niewątpliwy, ale w łacinie i grec., nie w słowiańskiem, wesn- w wēn- przechodzi, więc dla wiano, wienić, należałoby wychodzić od wē- (zamiast czy obok wes- ?). Kobieta była przedmiotem najpierwotniejszego kupna.
Wiar, nazwa rzeki, skrócona z Wjahor, Wjahra (nad Wjagrom, latopis hipacki pod r. 1152), ruska, z *węg-r, ‘kręty’, równego co do litery lit. wingrus, ‘kręcący się’, od pnia weng-, wang- (niem. wanken, ‘chwiać się’), powtarzającego się w naszem wąkronić, przywąkronić się (w 16. wieku, ‘przybłąkać się’), jeśli g w k odmieniono (?). W lit. licznie zastąpione, u Słowian słabe resztki, por. (pod wiek) nazwę rzeki Wkra = lit. wikrus.
wiara, wierny, wierność; wierzyć z licznemi złożeniami: do- (niedowiarek), po-, zawierzyć; sprzeniewierzać się; wierzytelny; wiernik; wiarołomca; wiarogodny; wiarka; wiarus (nowe słowo). Prasłowo; cerk. wěra, wěrowati, ‘wierzyć’, wěrĭn; brak zupełnie w lit.; łac. vērus, ‘prawdziwy’; niem. wahr (staroniem. wāra, ‘prawda’, ‘łaska’, por. Warężyn). Pierwotne znaczenie wiary, nie owo późniejsze (‘fides’), lecz jak w niem. i łac. ‘prawdziwy’, ocalało i u nas w czwartym przypadku: wierę (»na mą wierę«), w ogólnem do 17. wieku potwierdzaniu prawdziwości, prawdy, co pierwotne ie zachowało; od tego wierę czasownik wiarać, wiarować się, ‘zaklinać, że się mówi prawdę’.
wiardunk, w 14. wieku wierdunk, ‘czwarta część grzywny’, z niem. Vierdung (łac. ferto); »siedm wierdunk« (nie: wierdunków) r. 1405.
wiatr, wietrzny, wietrznik; przewietrzać; powietrze; »chorągiew powietrzna«, r. 1500, a z tego powietrznik, ‘flaga’; wiatrak. Prasłowo; cerk. wětr, itd.; na Litwie rodzaju żeńskiego: wētra, ‘burza’; od wē- (p. wiać) przyrostkiem -tro-. Ale wietrunek i wiatrunek, »znaki albo wietrunki kruszców«, z niem. Witterung, przeniesione na ciało (»wietrunek z ciała wychodzi«), a potem i na »wiatry«, w 16. wieku.
wiąz, albo ‘brzost’, ‘ilm’ (od wiązania, do którego się jego łyko szczególniej nadaje); więzy, więzić, więzień, więzienny; wiązać, wiązanka, obowiązek (zamiast *obiązek, por. obochód i obchód), obwiąsło (zamiast *obiąsło); liczne złożenia, z na- (nawiązka, termin sądowy, o ‘karze pieniężnej’), po-, przy- (przywiązanie), roz-, z- (związek, związkowy; zwięźle), za- (zawięziel w 16. wieku, z czego pożyczone prus. zawinzlis, pisane saninslis!); więznąć (»uwiązł w błocie«). I u nas niegdyś wiązać, jak do dziś rus. wjazat’, o ‘robocie na drutach, plecieniu’: »Helena wiązała (‘działa’) oponę«, u Kochanowskiego; »wiązać książki«, ‘oprawiać’; »wiązać pasem imiennika« (w dzień jego imienia; on winien się okupić), »sąsiedzi wiązaniem winszowanie zową (w dzień imienin)«, Potocki. Z nazwą drzewa wiąz łączą lit. nazwę ‘brzostu’: winkszna (k wsunięte); z wiązaniem, ‘dzianiem’, lit. nazwę ‘łapci’: wyża, wyżti. Tu w- nie przydechowe, lecz pienne, więc cerk. itd. ąz (p. wązki, wąza) postradało je, albo mieniano je na g-, p. gążew, por. (w)ąs-: gąsienica. Przytaczają w takim razie słusznie prus. winzus, ‘szyja’,
