czasz«, r. 1561; ogólna na Zachodzie słowiańskim pożyczka z niem. Tramm, czes. trám (por. ang. tramway, ‘kolej na szynach’).
translaps, wyraz prawny o »przepadłym roku« (‘terminie’), w 17. wieku i poza sądem ogólne, np.: »mógłbym te bajki puścić w translaps«, r. 1611, »w translaps ojczyznę puściwszy«, r. 1654; z łac. translapsus, ‘przepełzły’ (rok).
trapacować, trapecować, ‘trapić’, w 17. wieku: »żona trapecuje Joba«; z włos. strapazzo, strapazzare (niemiec. Strapaze, strapazieren), o ‘męce’; u nas po narzeczach urosły z tego tarapaty (p.)?
trapić, strapienie, utrapienie, utrapiony; czes. trápiti, tak samo u Słowieńców i Serbów; od trap- (por. rus. torop, toropit’, ‘nukać kogo, aby spieszył’), z torp- (w polskiem -ra- zamiast -ro-, jak nieraz; por. władać, a p. utropiony), do terp-, ˘rp-, w cierpieć (p.).
trata, tracić, utratny; strata, stracić, straceniec (»huf straceńczy«, z niemiec. verlorener Hauf); zatracony; utracjusz (niby z łacińska). Prasłowiańskie; cerk. tratiti; dorobione do trawić (p.), jak stata (staciwa) do stawić; inni łączą to, jako prasłowo, z lit. truotas, ‘osła’, trotinti, ‘droczyć’, goc. thrōthian, ‘ćwiczyć’, grec. atartātai, ‘szkodzi’.
tratować, p. tret.
tratwa, późne, dawniej tylko trafta, pisane i trawta (por. tafta i tawta), ‘flis’, z niem. Trift od treiben; a jest i niem. traft, ale to chyba z polskiego, bo używają go w Prusiech(?).
trawa; trawić, potrawa; trawny r. 1500, dziś wytrawny; niestrawny; trawnik, trawiasty; znaczenie ‘trawy’, acz już prasłowiańskie (cerk. trjawa itd.), niepierwotne: pokarm to dla bydła, gdy strawa ludzka; więc trawa od truć (p.), jak sława od słuć. Czasownik trawić znaczy i ‘wydawać’: trawili się, ‘mieli wydatki’; wkońcu i ‘szczuć’: »niedźwiedzia psy (t. j. psami) trawiono«, stąd owo trawny r. 1500 o ‘podstępnym kłótniku’; rus. trawit’.
trąba, trąbka; trąbny, biblja; trąbić (trąbić mówią i o ‘wychylaniu kieliszków’); trębacz, trębacki; prasłowiańska pożyczka z niem. dawnego trumba, stąd i włos. tromba, trombone, trombetta, a z tego znowu niem. Trompete (u różnych Słowian trumpeta). Pierwotne znaczenie w niem.: ‘bęben’, nie ‘trąba’.
trącić, trącać; natręt, natrętny; wstręt, wstrętny, itd.; trącić i o ‘zapachu’, a przetrącić o ‘wypiciu i jedzeniu’; czes. troutiti, cerk. trąt, ‘ciżba, tłum, warta’. Na Litwie nie trent-, trant-, lecz trenkiu, ‘trącam’, tranksmas, ‘ścisk’, trinkēti, ‘dudnić’; niem. dringen i drängen, ‘naciskać’.
trąd, trędowaty; trędowina, ‘czerwoność twarzy’; dziś ‘lepra’, u innych Słowian o byle ‘chorobie’, np. o ‘puchlinie wodnej’ (cerk.), o ‘kolce’, a w pożyczkach węg. torongy, ‘wrzód’, rumuń. trīnd, ‘mozoł’, trinżi, ‘hemoroidy’. Jest to postać oboczna do trud (p.).
trele i tryle, trelować, »plęsy i trele«, »skrzypce gędzą(!) trele«, »codzienne trele«; i przenośnie: »po długich trelach« (‘ceremonjach’); taka sama włoszczyzna jak wycwerki i gorgi: trillo, trillare, jak ricercare i gorgia, o ‘ruladach’; niem. Triller. Zupełnie co innego trel, trelować, ‘ciągnąć (holować) statek po trelu, t.j. ścieżce, i trelą, t.j. liną’, z niemieckiego. Ale trlikać, o ‘śpiewie ptasząt’, r. 1500, czes. trlikati,
