Słownik etymologiczny języka polskiego/Bóstwa
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Słownik etymologiczny języka polskiego |
| Wydawca | Krakowska Spółka Wydawnicza |
| Data wyd. | 1927 |
| Miejsce wyd. | Kraków |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Bóstwa. Gdy pogańskie u Słowian nad Bałtykiem i nad Odrą z źródeł niemieckich i duńskich z dziesiątego do dwunastego wieku znakomicie co do nazw, znaczenia, kultu, nam poświadczono, brak zupełny wszelkich o tem wiadomości u Czechów i Polan; staroczeski kronikarz już ich nie znał, a katalog Długosza, mimo swego bogactwa pozornego, najmniejszego nie ma znaczenia i należy go całkiem odrzucić. Prawdziwe nazwy bóstw pogańskich ocalały jedynie w imiennictwie osobowem i miejscowem, a więc Dadźbóg (‘słońce’) u szlachty polskiej do 17. wieku dotrwał; Swarog (‘ogień’) w Swarożynie (kaszubskim) i naszych Swaryszewach, Swarzędzach; Rgieł (‘zboże’?) we Rgielsku. Ślady innych całkiem niepewne, więc je pomijam. Tylko dla postaci niższych, dla bóstw ogniska, domowych, i dla »duchów« leśnych i polnych ocalały dawne nazwy (a poczęści i pojęcia): żywie, i ubożem zwane (‘zapiecne bóstwo’); boginki, południce i przypołudnice na polu i w lesie; jędza, nawodząca choroby. Dusze zmarłych dostawały się do nawi i stamtąd niepokoiły żyjących, co pominkami, kilkakrotnie do roku sprawianemi, ich zazdrość uśmierzali, — wyraz starym Czechom dobrze znany, u nas zapomniany. O świętach p. Kalendarz. — Stado Długoszowe dla obchodów uroczystych nie zasłużyło na większą wiarę, niż jego Olimp polski; on je zmyślił wedle: »chodzić stadem«.
