Słownik etymologiczny języka polskiego/pół

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
<<< Dane tekstu >>>
Autor Aleksander Brückner
Tytuł Słownik etymologiczny języka polskiego
Wydawca Krakowska Spółka Wydawnicza
Data wyd. 1927
Miejsce wyd. Kraków
Źródło Skany na Commons
Indeks stron

pół, połowa, przepołowić; południe; północ; społu, pospołu; spólny, dziś i wspólny, ale tylko spólnik; spółka, społeczny, społem; pospolity, pospolitować się, pospólstwo; południca i przypołudnica, o ‘demonie południowym’ (może tylko z psałterza pochodzi); połudzienny obok południowy; połowica (i o ‘żonie’); połowień w biblji, ‘obolus’ (»halerz« u Leopolity), czeskie raczej, naśladuje niem. helbelinc (od halb, ‘połowa’). W drukach 16. i 17. wieku, Łazarzowych i i., a również w rękopisach, pół- we złożeniach stale się przez u pisze: »w pułmilu«; »do pułnocka«; »pułszkarłacie«, »w pułboru«. W dawnych złożeniach przeważa połu: połuwłoczek, połuśledzie (na roli), połuważek (w biblji), połumierze (wszystko w 15. wieku), połunocny; poł- był pniem na -u. U innych Słowian tak samo. W cerk. poł i ‘brzeg’ oznacza: ob on poł, ‘po tamtej stronie, na tamtym brzegu’, i ‘rodzaj’ (jak i dziś w rus.): mążĭsk i żenĭsk poł. P. poła.