Strona:PL Balzac-Jaszczur.djvu/083

 — Jeżeli pana dobrze rozumiem, to znaczy że jestem głupcem?
 — Przeciwnie, to dlatego że mnie pan nie rozumie.
 — Oświata, ładna zabawka! P. Heinefettermach oblicza ilość drukowanych tomów przeszło na miljard, a życie człowieka nie pozwala przeczytać ani stu pięćdziesięciu tysięcy. Zatem wytłómaczcie mi, co znaczy słowo oświata? Dla jednych, oświata znaczy znać imiona konia Aleksandra, doga Berecilla, pana des Accords, a nie znać imienia człowieka, któremu zawdzięczamy spław drzewa albo porcelanę. Dla drugich, być oświeconym, to umieć spalić testament i żyć jak uczciwy człowiek, kochany, szanowany, zamiast ukraść zegarek jako recydywista, z pięcioma obciążającemi okolicznościami, i dać głowę na placu de la Grève, jak człowiek znienawidzony i shańbiony.
 — Czy Natan zostanie?
 — Och, jego współpracownicy mają dużo talentu.
 — A Canalis?
 — To wielki człowiek, nie mówmy o nim.
 — Jesteście pijani.
 — Bezpośredniem następstwem konstytucji jest spłaszczenie inteligencji. Sztuki, nauki, pomniki, wszystko pożera przerażające uczucie egoizmu, trąd naszej epoki. Waszych trzystu mieszczuchów, obsiadających ławki parlamentu, będzie myślało jedynie o sadzeniu topoli. Despotyzm robi nielegalnie wielkie rzeczy, wolność nie zadaje sobie nawet trudu robienia legalnie bardzo małych.