Strona:Opis ziem zamieszkanych przez Polaków 1.djvu/79

 Ku temu labiryntowi gór biegnie od wschodu, od Uralu i Kaukazu, lekko tylko miejscami sfałdowana, olbrzymia nizina, obejmująca większą połowę kontynentu. Wypełnia ona Rosyę europejską na całej długości od oceanu Lodowatego do morza Czarnego, i na całej szerokości, od Uralu do Karpat. Spotkawszy się z tym łańcuchem gór, okrąża go i łączy się na południu z doliną Wołoską, na północy zaś wrzyna się znacznie ścieśnioną i zwężającą się coraz więcej smugą między północne stoki gór środkowoeuropejskich a morze Bałtyckie, przeskakuje Wisłę, Odrę i Elbę. Tu dopiero traci swój charakter rozległej równiny. Za rzeką Saale, Harz, a za nim wzgórza Wezery zastępują jej drogę. Wciśnięta między góry a morze Niemieckie, zwężona nagle o połowę, ciągnie się ona zaledwie kilkanaście mil już tylko szerokim pasem wzdłuż wybrzeża, skręca z niem ku południowi i łączy się tam z niziną Renu.
 Tą Wielką Niziną Europejską, czyli, jak zwano ją dawniej powszechnie, Sarmacką, przybyły w czasie, nie dającym oznaczyć się dokładnie, z Azyi do Europy ludy słowiańskie, rozproszywszy się po niej zajęły ją do wieku VI po N. Chr., na północy mniej więcej do 57° szerokości geograficznej, a na zachodzie aż do wspomnianego załamania się niziny za Elbą i Saalą. Niektóre szczepy, południowo-słowiańskie, przedostały się przez nizinę Wołoską w głąb kraju górzystego i rozlały się po półwyspie Bałkańskim oraz południowej części ziem, tworzących dziś monarchię austryacko-węgierską. Reszta rozdzieliła się w ten sposób, że szczepy wschodnio-słowiańskie obrały sobie za siedzibę szeroką część Wielkiej Niziny Europejskiej, przyczem linia graniczna znajdowała się około 42° długości geogr. (Ferro). Z szczepów zachodnio-słowiańskich, część mniejsza wyruszyła, zapewne Bramą Morawską, ku południowi i zajęła północne kraje dzisiejszej Austryi, część większa zaś objęła w posiadanie wąski pas niziny, pomiędzy stokami gór a Bałtykiem, nie wypierając jednak Litwinów, którzy poprzednio już osiedlili się na północno-wschodniem wybrzeżu tego morza. Wszystkie te szczepy należały do rodziny ludów polskich, a przynajmniej były z niemi bardzo blisko spokrewnione, o ile wnosić można ze zwyczajów i języka niewytępionych dotąd resztek.