(Prusy Wschodnie i Zachodnie, W. Księstwo Poznańskie, Szląsk).
I.
Gdy spojrzymy na mapę fizyczną Europy, to rzuci nam się w oczy zasadnicza różnica w ukształtowaniu wschodniej a zachodniej połowy tej części świata. Na zachodzie widzimy kraj z bogato rozwiniętą linią wybrzeży, wybitnie górzysty, przedzielony na dwie nierówne części kanałem La Manche, morzem Niemieckiem i Bałtykiem. Po stronie północnej tej mokrej granicy wznoszą się tylko wyżyny wysp wielkobrytańskich i szeroki łańcuch gór skandynawskich. Więcej urozmaicona jest część południowa. Środek jej zajmują potężne pasma Alp, a naokoło nich grupują się, związane z niemi organicznie, lub też tylko zewnętrznie, wyniosłości mniejsze i wypełniają wszystkie trzy półwyspy południowe oraz prawie całą Europę środkową.
