postęp, jest ograniczyć się na możliwém.”[1] Jakkolwiek na pozór zdaje się to łatwém, własne doświadczenie przekonać nas może, iż wszystkim naszym przedsiębiorstwom jakby zbywało na tym koniecznym udania się warunku, który rzeczywiście jest skutkiem wyższéj oświaty, to jest swobodnego narodowego rozwoju, przez ciągłe wojny i zaburzenia, a wreszcie przez podział kraju przerwanego. Jak poezja czyli wzniesienie się wieszcza nad poziom téj ziemi, może być nadobną przerwą codziennego życia, tak towarzystwo, które jedynie poetyczne obrałoby cele, nie nosiłoby dojrzałości cechy. Przechodząc myślą nasze wspólne zakłady i zastanawiając się nad przyczynami ich nieudania, zaraz spotrzeżemy, iż Owczarnia Zarodowa powiatu Szamotulskiego, dla tego się nie powiodła, iż do korzyści, które przynosić miały owoce, dołączono poezją, to jest, że nawet Owcę potrafiono zidealizować, gdyż szukano w niéj jedynie piękności[2] — pojęcia naszym zwyczajnym zmysłom mniéj przystępnego — z pominięciem innych daleko ważniejszych warunków, wełny i mięsa, którebyśmy za pomocą wagi ocenić byli zdołali. Bazar miał nas nauczyć Spółki; pierwsza udana miała nas do innych zachęcić associacji; trzeba się więc było starać, aby wydawał grube intraty; lecz i tu jeszcze złudzenie (illuzja) swoją musiały odegrać rolę, skoro do możliwego skutku, nieprzezwyciężone, bo religijno-narodowe postawićby miało przeszkody. Dla wysokich schodów nieprzystępny Hotel, aby chętnie mógł być uczęszczany: złudzenie. Odkryte i na wszystkie wiatry wystawione galerje, pod 52.° szerokości północnéj, dla włoskiego obliczone nieba: poezja. Bazar intratny z próżnemi kramami: illuzja. Polska rękodzielnicza: marzenie. Polska bez żydów: poezja.
Akcjonarjusze Bazaru i współobywatele! skreśliliśmy to pisemko w dobréj wierze, bez obłudy i bez osobistych
