Strona:Julian Jaraczewski - Bazar w Poznaniu.pdf/12

nas, abyśmy utworzyli Instytut rolniczy, na który powtarzamy, chciał cały swój majątek ofiarować. O okoliczności tak dla niego chlubnéj, nie mogli zapomnieć zebrani na sesją Członkowie Dyrekcji i Komitetu rolniczo-przemysłowego.
 Jeżeli więc czynność tegoż z sercem człowieka, poddamy pod krytykę, to jedynie aby wskazać, że gdzie on się mógł pomylić, zdrowe ekonomiczne pomijając zasady, my doświadczeniem nauczeni, powinnością naszą, dobrem publiczném i dobrze zrozumianym interesem naszym przejęci, winniśmy to, co w pomyśle jego mogło być niepraktycznego sprostować, aby z szlachetnego natchnienia błogie naszym następcom przekazać skutki.
 Dr. Marcinkowski w kwestyi, którą mamy przed sobą, jest twórcą dwóch myśli; jednéj przez Spółkę wywołać do życia i czynu wspólnego rozproszone lub uśpione siły; drugiéj przez założenie Instytutu rolniczego a nawet własnego Banku, rozpościerać i upowszechniać środki, za pomocą których narody bogatemi się stają, a tém samém do pomyślności krajowéj się przyłożyć.
 Obie te myśli są płodne i użyteczne. Asocjacja czyli Spółka łączy bezwładne pojedyńcze siły do czynu; poddając wykonawców przedsięwzięcia ogólnéj kontroli, tworzy oględnych i praktycznych ludzi; sile pojedyńczego człowieka niedostępne zamiary przez dołożenie się innych urzeczywistnia i za pomocą połączonych tych sił, tak jak w Anglji i Ameryce, najniepodobniejsze przedsięwzięcia wykonywa. Olbrzymie ona téż częstokroć wywiera skutki i śmiało twierdzić można, iż bez łączenia się pojedyńczych i rozproszonych sił w jednę myśl przedsiębiorczą, żaden naród nie wyniesie się wysoko. Liczne tego w Europie nawet spostrzegamy przykłady, uważając szczep jak anglo-saksoński, który wyższy zmysł czyli dar Asocjacji posiada, w porównaniu z innemi szczepami, w których takowy nie istnieje, w potęgę, bogactwa i znaczenie wyrosł. Między tak różnemi rozmaitych ludów pojęciami często odległość całego wieku leży, gdy pierwsze przez pełną życia czyność, za pomocą skupienia rozproszonych sił, przywodzą do skutku