ograniczoną, testament ma tylko bardzo małoznaczący zakres, bez woli lub nawet wbrew woli ojca majątek jako całość lub w przeważnéj swéj części zawsze tylko na jednego spadkobiercę przechodzi. Tutaj zaliczyć téż trzeba wszelkie systemy, ograniczające uprawnienia spadkowe względami płci i wieku spadkobierców.
II. System równych działów, czyli przymusowego podziału (partage forcée—Zwangstheilung), gdzie wolność rozporządzania spadkodawcy jest na rzecz dzieci prawem koniecznego zachowku ograniczoną, dzieciom zaś bez różnicy wieku i płci równe prawo do spadku po rodzicach, a pominąwszy prawem oznaczone przypadki wydziedziczenia, nawet wbrew ich woli przysługuje.
III. System wolności testamentowéj, gdzie właściciel ma żadnemi przepisami nieskrępowaną wolność rozporządzania co najmniéj połową swego odziedziczonego czy zapracowanego mienia. Naczelną zasadą tego systemu rzymskie prawo XII tablic: „uti legassit… suae rei ita ius esto.”
Z trzech tych systemów pierwszy zastósowywano przez długie wieki niemal wyłącznie u nowszych ludów europejskich, także w poważniejszém prawodawstwie polskiem, a i dziś napotykamy go jeszcze w Hiszpanii, Szkocyi, Danii, Szwajcaryi, Niemczech, a nawet i we Francyi, gdzie tak za pierwszego jak i drugiego cesarstwa pomimo przeciwnéj tendencyi kodeksu cywilnego, liczne wielkie majoraty na rzecz wybitnych Bonapartystów potworzono.
Drugi napotykamy w późniejszém prawodawstwie rzymskiem, kodeksie francuzkim i wszystkich nowszych kodyfikacyach niemieckich, także i w pruskim „Landrechcie”.
Trzeci panował w pierwotném prawodawstwie rzymskiem, a dziś jest w użyciu u dwóch ludów, które najwyżéj doszły w rozwoju wolności obywatelskiéj a zarazem przodują w dziedzinie pracy wytwórczéj, mianowicie w Anglii i Stanach Zjednoczonych półn. Ameryki. W obu tych krajach uznano zasadę, że spadek nie jest sumą rzeczy, na które inne osoby, dzieci lub krewni właściciela mają prawo, lecz że jak całość istniał w ręku spadkodawcy, tak téż w braku osobnego rozporządzenia ab intestato na najbliższą mu osobę jako całość przejść powinien[1].
Jeżeli rozporządzanie dowolne swém mieniem za istotną część
- ↑ Miaskowski. Das Erbrecht und die Grundeigenthumsvertheilung im deutschen Reiche str. 224.
