Strona:Józef Milewski - W sprawie utrzymania ziemi w naszem ręku.pdf/11

wytwór, niż ten co tylko sprzedać chce, tak samo jak ten co kupić musi drożéj zapłaci, niż ten, co tylko kupić chce.
 Prócz podaży i popytu wpływa na ceny i normuje je nakład na wytworzenie i dostawienie na targ danego wytworu uczyniony, który to fakt ciążeniem wysokości ceny do kosztów produkcyi nazywamy. Jeżeli bowiem wytworca jaki za swój wytwór na pewnym targu znacznie więcéj żąda, aniżeli wytwór ten na innym targu wraz z kosztami sprowadzenia ztamtąd kosztuje, lub téż znacznie więcéj żąda, niż warte są czas, praca i nakład na wytworzenie owéj rzeczy poświęcone, natenczas nie znajdzie on odbiorców, gdyż każdy poszukujący będzie wolał wytwór pożądany z drugiego targu sobie zakupić, albo sam do wyprodukowania się zabierze, i z czasem brak popytu na wytwór zmusi za drogo żądającego wytwórcę do sprzedania swéj rzeczy po kosztami produkcyi unormowanéj cenie. Koszta te, tak samo w produkcyi przemysłowéj, jak rolniczéj, mogą być dla różnych osób różne; wyprodukowanie np. centnara pszenicy na ziemi łatwéj do uprawy, urodzajnéj i blizkiéj targu lub łatwych i tanich środków komunikacyjnych, lądowych czy wodnych, znacznie mniéj kosztuje, niż wyprodukowanie tego centnara na spieczystéj, jałowéj i odległéj ziemi. Jak długo zatém wytwór jaki skuteczny popyt na targu znajduje, tak długo normuje się cena jego podług najwyższych kosztów jego produkcyi, każdy bowiem wytworca stara się za swe wytwory najwyższą, ile można otrzymać cenę; jak długo więc stoją na targu i znajdują zbyt drożéj wyprodukowane wytwory, tak długo ktoś taniéj umiejący produkować z większym zyskiem pracuje, na którym to objawie polega różna wartość ziemi oraz owa niegdyś tak obszernie traktowana kwestya renty gruntowéj.
 W miarę zmniejszającego się kredytu lub rosnącéj podaży taniéj wyprodukowanego wytworu, spadają ceny, zmuszając tém samem ludzi nie umiejących czy niemogących równie tanio wytwarzać, do zaniechania swéj produkcyi. Celem bowiem każdéj pracy wytwórczéj jest osiągnięcie zysku, co najmniéj przete osiągnięcie ceny, któraby zawierała w sobie zwrot poczynionych nakładów i zapłatę podjętéj pracy. Nieprzynosząca tego produkcya musi niebawem zostać zaniechaną, musi ustać zupełnie, gdyż nikt ze stratą pracować długo ani nie zechce, ani nie może.
 Jeżeli przeto rolnictwo nie ma popaść w bankructwo i zaniechanie, winno ono za owe wytwory otrzymywać cenę pokrywającą