Strona:Józef Milewski - W sprawie utrzymania ziemi w naszem ręku.pdf/12

wszelkie koszta produkcyi, to znaczy, że brutto-dochów każdéj wsi powinien przy umiejętném gospodarzeniu być tak wielkim, aby wystarczył:
 1) na oprocentowaniu tkwiącego we wsi kapitału, względnie na opłacenie dzierzawy;
 2) na zapłatę wszelkiéj przy wytwarzaniu i dostawianiu na targ podjętéj pracy, w któréj pozycyi uwzględnić trzeba całoroczne utrzymanie robotników wiejskich, którzy nawet w czasach, gdzie w gospodarstwie nie pracują, żyć tj. utrzymanymi być muszą;
 3) na zwrot wszystkich szczegółowo zrobionych nakładów, jako to podatków, zasiewów, nawozów sztucznych;
 4) na oprocentowanie i amortyzacyą wydanego na zużywające się środki produkcyi, jako to machiny, zaprzęgi, narzędzia itp. nakłady;
 Prócz tego powinien brutto dochód zawierać jeszcze 5) pewien zysk przedsiębiorczy czyli dochód czysty, co za oprocentowanie i amortyzacyą użytego przy produkcyi kapitału intelligencyi, uważać należy. Gdzie nie ma tego zysku przedsiębiorczego, tam ustaje chęć, gdzie nie ma pierwszych czterech, tam ustaje możność dalszéj produkcyi. Skoro bowiem cena targowa nie pokrywa wprost zrobionych nakładów i kosztów, tam pociąga produkcya za sobą straty, a tych długo ponosić nikt nie jest w stanie. W pierwszym i drugim roku ratują się jeszcze rolnicy kredytem osobistym, ten gdy się przedłuża, przez przyrosłe procenta zwiększa się i drożeje, zmienia się z czasem w dług hipoteczny, czyli zmniejsza majątek tj. własność dziedzica, a zwiększając ciężary, utrudnia, późniéj uniemożliwia dalszą produkcyą, dalsze utrzymanie się przy wsi. Wieś zaś, na któréj produkcya się nie opłaca tj. gdzie uzyskane wytwory nie pokrywają swą ceną kosztów produkcyi, nie ma żadnéj wartości, przestaje być kapitałem. Wartość wsi mianowicie polega wyłącznie na tém, że przez umiejętną produkcyą otrzymuje się z niéj pewien zysk, t. j., że wytwory więcéj przynoszą, niż kosztują. Właśnie ta różnica pomiędzy ceną targową a kosztami produkcyi wykazuje wartość wsi; gdzie kapitały po 5 prc. przynoszą, gdzie zobowiązania hipoteczne po 5 od sta oprocentowywać trzeba, tam jest wieś 20 razy tyle wartą, ile wynosi owa różnica ceny i kosztów, przedstawiająca procent kapitału. Gdy ta różnica rośnie, rośnie i wartość wsi a zmniejsza się w razie przeciwnym tak, że gdy owéj różnicy nie ma, gdzie ko-