Strona:Iza Moszczeńska - Wielkopolska w niewoli.pdf/23

pewnić stałą przewagę. Dość powiedzieć, że wybory były jawne, że jedni wyborcy mogli kontrolować drugich, jak głosują, a wszyscy podzieleni byli wedle majątku na trzy klasy w ten sposób, że nieraz kilku najbogatszych stanowiło jedną klasę, kilkudziesięciu zamożniejszych drugą, a setki najuboższych trzecią. Każda klasa miała równą ilość głosów. — Ministrowie nie odpowiadali przed sejmem, tylko przed królem. On ich powoływał na urząd i z urzędu składał.
 Nie wiele więc otrzymano z upragnionych swobód, ale—bądź co bądź—zaprowadzono wolność prasy, stowarzyszeń i zgromadzeń, z czego ostatecznie skorzystali i Polacy, by się nadal organizować i zrzeszać.
 W tym czasie założono tam włościańskie Kółka rolnicze, które znacznie się przyczyniły do podniesienia dobrobytu wśród ludu wiejskiego, gdyż uczyły go gospodarować umiejętnie, wspólnemi siłami zaopatrywać się w ulepszone narzędzia, maszyny i t. p. wreszcie tworzyć Kasy wzajemnej pomocy pożyczkowo-oszczędnościowe dla wyzwolenia się od lichwiarzy i zapewnienia sobie taniego kredytu na gospodarskie nakłady.