na działania ludzkie mające charakter celowy. Zachowania wiążą się z relacją typu: bodziec — reakcja, natomiast inicjatorem działania jest podmiot[1]. W definicjach przestrzeni społecznej istotną rolę odgrywają dwa aspekty: wytwarzanie przestrzeni i jej symbolika. W polskiej literaturze przedmiotu Bohdan Jałowiecki definiował przestrzeń społeczną jako miejsce (obszar) wytworzone przez daną grupę społeczną, któremu wyznaczyła ona funkcje i nadała znaczenie[2], a Aleksander Wallis postrzegał przestrzeń społeczną jako ukształtowany i użytkowany przez zbiorowość ludzką obszar, z którym wiąże ona system wiedzy, wyobrażeń, wartości i reguł zachowania; dzięki niemu identyfikuje się najpełniej z tym obszarem[3]. W literaturze światowej za użyteczną uznaje się konceptualizację przestrzeni społecznej Henri'ego Lefebvre, który zwracał uwagę na sam proces wytwarzania przestrzeni i jej udział w reprodukcji stosunków społecznych oraz na doświadczanie przestrzeni przez jej użytkowników. Lefebreve wyróżnił trzy przenikające się warstwy przestrzeni społecznej: 1) przestrzeń działań, praktyk społecznych, czyli przestrzeń fizyczną, ukształtowaną przez człowieka, pośredniczącą w relacjach międzyludzkich, reprodukującą struktury społeczne; 2) przestrzeń przedstawioną, będącą produktem przestrzennych zdolności ujmowania rzeczywistości przez ludzki umysł (a zatem jest to koncepcja uzasadniająca określone kształtowanie przestrzeni fizycznej); 3) przestrzeń interpretowaną, przestrzeń żyjącą, doświadczaną przez użytkowników[4].
Pisząc o związkach pomiędzy człowiekiem i jego działalnością społeczną a przestrzenią, zwraca się jednocześnie uwagę, że przyjmując koncepcję społecznego wytwarzania przestrzeni, nie powinno się zapominać o roli prawidłowości natury przyrodniczej w wytwarzaniu struktur przestrzennych; nawet jeżeli porządek przestrzenny jest składnikiem lub przejawem porządku społecznego, to prawidłowości, które go tworzą, mają zarówno charakter społeczny, jak i przyrodniczy[5]. Dlatego też trzeba postrzegać człowieka i jego otoczenie we wzajemnych relacjach i obustronnym warunkowaniu się.
Za jedną z form przestrzeni społecznej, tj. wytworzonej przez człowieka i wyposażonej w znaczenia, symbole i wartości, można uznać przestrzeń polityczną czy też, inaczej mówiąc, taką, w której zachodzą działania polityczne. Polityka jako działalność społeczna człowieka jest silnie osadzona w prze-
- ↑ A. Lisowski, Koncepcje przestrzeni w geografii człowieka, s. 49.
- ↑ B. Jałowiecki, M. Szczepański, Miasto i przestrzeń w perspektywie socjologicznej, Warszawa 2002, s. 303.
- ↑ A. Wallis, Socjologia przestrzeni, Warszawa 1990, s. 26.
- ↑ A. Lisowski, Koncepcja przestrzeni w geografii człowieka, s. 141.
- ↑ Ibidem, s. 145.
