strzeni. Granice, które oddzielają poszczególne społeczności, państwa będące zjawiskiem terytorialnym, mapa polityczna świata — są to wszystko wytwory ludzkiej działalności o charakterze politycznym, które obiektywizują się w przestrzeni geograficznej. Związki polityki i geografii są bardzo istotne, gdyż nauki polityczne (badające zjawiska polityczne) skupiają uwagę przede wszystkim na makrospołecznym porządku, traktowanym jako zinstytucjonalizowany i sformalizowany system, za którego pomocą pewne jednostki i grupy władze zdobywają, utrzymują i sprawują nad innymi. Centralne miejsce w tym porządku zajmuje państwo, a zjawiska polityki są tak ściśle związane z funkcjonowaniem władzy państwowej, że w dawniejszych pracach poświęconych owym kwestiom wszystkie badania zagadnień politycznych bywały utożsamiane z badaniem kraju i aparatu władzy; w dziejach cywilizacji europejskiej i jej myśli społecznej państwo było uważane przez długie wieki za podstawową formę życia zbiorowego[1].
Jest ono organizacją terytorialną, co oznacza, że rozpatruje się je przede wszystkim przez pryzmat kryterium przestrzennego. Podstawowy warunek istnienia państwa to posiadanie własnego terytorium. Jest to obszar geograficzny lub przestrzenna sfera ludzkiej działalności, na której rozciąga się suwerenne zwierzchnictwo państwowe. Terytorium stanowi obszar podległy suwerennej władzy państwowej; składa się z przestrzeni lądowej, morskiej i powietrznej. Podstawowym warunkiem istnienia kraju jest posiadanie własnego terytorium, na którym rozciąga się suwerenne zwierzchnictwo państwowe. Terytorium państwa stanowi też często ważny czynnik konsolidujący społeczeństwa. Wytwarza się bowiem stosunek uczuciowo-emocjonalny u ludzi zamieszkujących dane terytorium, którzy traktują państwo jako swoją ziemię, ojczyznę. W tym przypadku terytorium jest czymś więcej niż tylko przestrzennym zasięgiem władzy państwowej; jest składnikiem świadomości społecznej czy narodowej. Przestrzeń geograficzno-przyrodnicza (terytorium) stanowi nie tylko pewny atrybut państwa, konieczny do jego zaistnienia, a także — jako rzeczywistość symboliczna, pojmowana emocjonalnie jako ojczyzna, dom rodzinny — element silnie spajający wspólnotę tworzącą zbiorowość polityczną.
Znaczenie otoczenia geograficznego dla działalności człowieka (w tym także działalności politycznej) powoduje, iż dużą wagę w analizach politologicznych przypisuje się geografii, która jako nauka o ludzkiej przestrzeni jest niezwykle istotnym czynnikiem postaw, zachowań oraz aktywności człowieka[2]. Polityka jako forma aktywności społecznej człowieka jest związana z określoną prze-
