Strona:Uwagi nad językiem Cyprjana Norwida.djvu/53

nad-grzechowy blask (= łaska) (Nieskończony); «nie dotknąć struny inaczej tylko z nad-szczęścia, tylko z nad-rozpaczy» (Próby).

 § 10. Norwid tworzy odpowiedniki do wszystkich pojęć pozytywnych przez zaprzeczenie danego pojęcia. To zaś, co jest określone przez zaprzeczenie czegoś istniejącego, dla Norwida również istnieje; powstaje tedy pewnego rodzaju paradoksalne nadawanie cech bytu nieistniejącemu. Maluje się w tem dualizm poglądu Norwida na świat, poglądu, układanego według popularnego rozróżnienia: dobro — zło, piękno — brzydota, prawda — fałsz.
 Do tworzenia nazw dla tych pojęć negatywnych służą Norwidowi dwa prefiksy: nie i bez, np.: bez-interes pilny (Ostatnia z bajek); bez-celnie (=bez celu) i bez-szczerze (Milczenie); bez-istność (Pieśń od ziemi naszej); uczuciowość bez-materjalna; do bez-tęsknoty i do bez-myślenia (Moja piosnka); bez-formularzy, z-bez-postępowić (Niewola); słońce nagie bez-obłokiem, czczość bez-zmysłowa, pobojowisko bez-plastyczne, robota bez-narzędziowa, owładnął ją woli bez-kierunek, zostawała pod bez-woli czarem (Quidam); powietrze bez-boże (Źródło); bez-wybitny ton (Stygmat); bez-tory świata (Pieśni społ.); dojść do pewnej bez-silności, bez-personalizmu, do bez-stronności (Rzecz o wolności słowa); nie-cząstkowość (Milczenie); strzeż się nie ludzi złych, ale nie-ludzi (Próby); bez nie-cnoty blasku (Do***).

 § 11. Czynności i stany, trwające w czasie, przedstawiają się Norwidowi również przestrzennie. Stąd ogromna czułość na wszelkie odcienie tempa, stopnia, kierunku, faz stawania się. Ma Norwid do dyspozycji cały szereg przedrostków, które, doczepione do wyrazów w formie pierwiastkowej, uwydatniają różne odcienie pojęciowe, np.: do-kwit, pojawisko (Milczenie); nakłon chmur (Krakus IV); wyszczerby (Bogarodzica); wy-