Strona:Stanisław Piekarski - Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów.pdf/93

wszystkich członków Kościoła, żywych i zmarłych. Dlatego Kościół katolicki odprawia egzekwje tylko za dusze zmarłych katolików. (Ob. Obcowanie świętych).

 Egzempcja, (= wyjęcie), w prawie kanonicznem przywilej, polegający na tem, że niektórzy duchowni świeccy lub zakonni są wyjęci z pod władzy bezpośredniego zwierzchnika duchownego a poddani pod władzę innego, zazwyczaj wyższego zwierzchnika. Tak np. mogą być niektórzy biskupi wyjęci z pod władzy arcybiskupa i poddani bezpośrednio papieżowi. Członkowie zakonów regularnych są wyjęci z pod jurysdykcji biskupa i podlegają papieżowi i swoim przełożonym zakonnym. Według art. VII konkordatu polskiego z r. 1925 są kapelani wojskowi wyjęci z pod władzy właściwego biskupa ordynarjusza, a poddani pod władzę biskupa polowego i posiadają prawa proboszczowskie wobec wojskowych i ich rodzin, wyjętych z pod jurysdykcji miejscowego proboszcza.

 Egzodus (Exodus), ob. Pentateuch.

 Egzogamja (exogamiia), znajdujący się w niektórych pierwotnych religjach zakaz zawierania małżeństwa między osobami, należącemi do tego samego pokolenia (ob. Totemizm). Zakaz ten, rozszerzony do osób spokrewnionych, wszedł z prawa zwyczajowego do prawa kanonicznego i państwowego.

 Egzomologesis w pierwotnym Kościele chrześcijańskim grecka nazwa spowiedzi.

 Egzorcysta, ob. Egzorcyzm.

 Egzorcyzm, w liturgice chrześcijańskiej uroczyste zaklęcie szatana i wypędzenie go w imię Boga. W III wieku ery chrześcijańskiej ustanowiono osobne święcenie niższe, dotychczas istniejące, kleryków — egzorcystów, którym jednak nie wolno egzorcyzmować bez zezwolenia biskupa. Najwięcej znany jest egzorcyzm, wchodzący w skład ceremonji chrztu. Luteranie zachowali egzorcyzm i bronili go przed zwolennikami wyznania helweckiego, a berliński ceremonjał protestancki (Berliner Dom = und Hofagende) z r. 1882 przepisuje formę egzorcyzmu przy chrzcie.

 Egzorta (exhorta, exordium) przemówienie duchownego, nie będące kazaniem, lecz raczej przemową okolicznościową, mającą na celu pouczenie i zbudowanie wiernych.

 Egzoteryzm, ob. Ezoteryzm.

 Einsiedeln, opactwo benedyktynów w Szwajcarji i miejsce odpustowe z kościołem, zwanym „Notre Dame des Ermites“, podlega bezpośrednio papieżowi i jest jedynym klasztorem konsystorjalnym, t. j. takim, którego opata prekonizuje papież na publicznym konsystorzu. Opat klasztoru w Einsiedeln wykonywa na terytorjum przyległem, liczącem około 17 tysięcy katolików, władzę duchowną, niezależną od biskupiej.

 Eisenach, miasto w Turyngji, jest od r. 1852 miejscem perjodycznych zjazdów niemieckich duchownych protestanckich. Na konferencje te, które od r. 1854 powtarzają się co dwa lata, wysyłają naczelne władze ewangelickich „kościołów krajowych“ w Niemczech swych delegatów, którzy mają za zadanie omawiać sprawy życia kościelnego i uzgadniać zachodzące między nimi kolizje, „nie uwłaczając samoistności poszczególnych kościołów krajowych“. Na tych konferencjach, na których bywa reprezentowanych 25 „kościołów krajowych“, wskutek różnorodności zapatrywań i wierzeń religijnych, panujących w każdym z nich, mogą być rozważane tylko kwest je kościelne o charakterze zewnętrznym, jak np. wydanie wspólnego śpiewnika, traktowanie sekt protestanckich, wizytacje pastorałów, rewizja tekstu tłumaczenia biblji, dokonanego przez Lutra, ujednostajnienie dnia obchodu święta reformacji, ustanowienie wspólnego święta pokuty i modlitwy i t. p. Różnice zasadnicze, zachodzące pomiędzy poszczególnemi „kościołami krajowemi“, omija się starannie.

 Eklektycyzm, metoda niektórych filozofów, polityków, artystów i t. p., którzy starają się wybrać z różnorodnych systemów czy sposobów swych poprzedników lub współczesnych pewne szczegóły, wedle ich mniemania najlepsze, czy też najwięcej zbliżone do prawdy, aby z tych szczegółów zbudować nowy system, nową doktrynę, czy też nowy sposób (manierę). W III wieku przed Chr. istniała