Strona:Stanisław Piekarski - Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów.pdf/440

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

skiej wojnie przeciwko królowi niewiernych, Ardżataspie. Wedle późniejszych wiadomości, miał Zoroaster umrzeć w 77 roku życia na ołtarzu w czasie drugiego napadu Ardżataspy. O nauce Zoroastra ob. Parsyzm.

Zwiastowania Najśw. Marji Panny zakony, ob. Anuncjaci i Anuncjatki.

Zwiastowanie Najśw. Marji Panny, tajemnica wiary Kościoła katolickiego, złączona z dogmatem o Wcieleniu Jezusa Chrystusa. Dla uczczenia tej tajemnicy istnieją, w Kościele katolickim dwie krótkie modlitwy, a mianowicie „Pozdrowienie Anielskie (ob. Ave Maria) i „Anioł Pański“ (ob.) oraz święto, obchodzone 25 marca, obecnie tylko święto kościelne.

Zwingli (Zwingle) Ulryk, obok Kalwina drugi założyciel Kościoła reformowanego (ob. Reformowany kościół). Urodzony w r. 1484 w Wildhaus (Toggenburg) w Szwajcarji, kształcił się w Bernie, Wiedniu i Bazylei, został księdzem a w r. 1506 proboszczem w Glarus. Powołany w r. 1516 na kaznodzieję w klasztorze i miejscu odpustowem Einsiedeln począł występować przeciwko pielgrzymkom i odpustom. W r. 1519 otrzymał stanowisko proboszcza przy głównym kościele w Zurichu (Am Grossen Münster) i rozpoczął działalność przeciwną nauce Kościoła katolickiego przez głoszenie kazań, w których zwalczał cześć świętych, cześć obrazów, odpusty, posty i władzę papieża. W r. 1522 ogłosił pismo przeciw postom i wystosował wraz z 10 zwolennikami do biskupa w Konstancji pismo z żądaniem zniesienia celibatu. Na urządzonej w r. 1523 przez Radę miasta Zurichu dyspucie wypowiedział swoich 67 tez (Schlussreden), które zyskały uznanie Rady miasta. Zwingli objął w Zurichu faktyczną dyktaturę, duchowną i świecką. Za jego wpływem usunięto z kościołów wszelkie dzieła sztuki, obrazy i rzeźby, organy i dzwony, zakazano publicznych pielgrzymek, ostatniego namaszczenia i święta Bożego Ciała a w r. 1525 skasowano odprawianie mszy św., w miejsce której Zwingli wprowadził nabożeństwo, „Wieczerzy Pańskiej“. W tezach swoich zgadzał się z Lutrem co do wyłącznego autorytetu biblji, co do swobodnego badania zasad wiary, co do zbawienia przez samą tylko wiarę i zaprzeczania mocy sakramentów. Nie chciał jednak uznać tezy Lutra o rzeczywistej obecności Chrystusa w Sakramencie Ołtarza. Reformy Zwinglego wywołały w Szwajcarji wojnę domową między kantonami, które przyjęły jego naukę (Zürich, Bern i St. Gallen), a kantonami katolickiemi. W bitwie pod Kappel w r. 1531 katolicy zwyciężyli a Zwingli poległ.


Ż


Żegnanie się, znak krzyża, czyniony zapomocą palców prawej ręki, od pierwszych wieków chrześcijaństwa znak przynależności do religji chrześcijańskiej jako wyraz czci dla ukrzyżowanego Chrystusa i wezwanie pomocy Bożej w sprawach życia. Zdaje się, że pierwotnie czyniono znak krzyża wielkim palcem prawej ręki na czole lub na piersiach. Zwyczaj ten stwierdza pisarz chrześcijański Tertuljan ok. r. 208. Obecnie w obrządkach wschodnich czyni się znak krzyża, dotykając palcami prawej ręki kolejno czoła, piersi, prawego a potem lewego ramienia, w Kościele zachodnim zaś od VIII w. żegnający się dotyka czoła, piersi, potem lewego a wkońcu prawego ramienia. Tę różnicę podawali schizmatycy jako jedną z przyczyn schizmy. Oprócz powyższej formy żegnania się jest jeszcze w Kościele znana forma czynienia małego znaku krzyża wielkim palcem prawej ręki na czole, ustach i piersiach. Przy obrzędach liturgicznych konsekracji lub błogosławienia osób lub rzeczy czyni się znak krzyża w powietrzu nad osobą lub przedmiotem błogosławionym. W protestantyzmie Luter zatrzymał znak krzyża, potem zniesiono go częściowo i znowu przywrócono przy konsekracji, chrzcie i przy błogosławieństwie końcowem. Kalwin i Zwingli znieśli go zupełnie.

Żydowini, sekta rosyjska, powstała