Strona:Stanisław Piekarski - Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów.pdf/428

wszystkich świąt chrześcijańskich. Kościół grecki odróżnia „Wielkanoc męki“ (Pascha staurosimon) od „Wielkanocy zmartwychwstania“ (Pascha anastasimon). W połowie II wieku powstał spór o dzień obchodzenia Wielkanocy. Chrześcijanie w Azji Mniejszej obchodzili w dniu 14 żydowskiego miesiąca Nizan święto paschy jako „Wielkanoc męki“ a 16 Nizan uroczystość Zmartwychwstania, bez względu na jaki dzień tygodnia święta te przypadały. W Rzymie zaś i w całym Kościele zachodnim święcono dzień Męki Chrystusa zawsze w piątek a w następującą po nim niedzielę święto Zmartwychwstania. Jeżeli dzień 14 Nizan nie wypadał na piątek, obchodzono dzień Męki Pańskiej w najbliższy piątek. Na tle zwyczaju Kościoła w Azji powstały sekty protopaschytów i kwatuordecymanów (tessares-kaidekatytów), którzy święto Wielkanocy obchodzili zawsze wedle zwyczaju żydowskiego 14 Nizan. Spór ten został załatwiony na soborze niceańskim (325 r.) na rzecz zwyczaju rzymskiego a mianowicie w ten sposób, że Wielkanoc ma być obchodzona w pierwszą niedzielę po pierwszej pełni wiosennej księżyca. Najwcześniejsza pełnia księżyca może przypadać na dzień 21 marca a więc najwcześniejszym terminem obchodzenia Wielkanocy może być dzień 22 marca. Najpóźniejsza zaś pierwsza wiosenna pełnia księżyca może przypadać na dzień 17 kwietnia a jeśli dzień ten jest niedzielą, Wielkanoc wypada o tydzień później, czyli dnia 25 kwietnia i to jest najpóźniejsza data obchodzenia Wielkanocy. Stosownie do różnicy kalendarzy juliańskiego i gregoriańskiego (ob. Kalendarz) data Wielkanocy i stosujące się do niej daty wszystkich świąt ruchomych, według obrządku łacińskiego, różne są od dat świąt, obchodzonych według obrządku greckiego, w którym te daty powtarzają się perjodycznie co pewien okres czasu (19 — 18 lat).

 Wielka Synagoga, ob. Synagoga wielka.

 Wielki Czwartek, ob. Czwartek Wielki.

 Wielki Piątek, ob. Piątek Wielki.

 Wielka Sobota, ob. Sobota Wielka.

 Wielki Tydzień, ostatni tydzień przed Wielkanocą w Kościele wschodnim „święty i wielki tydzień“. Od pierwszych czasów chrześcijaństwa obchodzono go, zachowując ścisły post a do końca XIV w. przerywano w nim wszelką pracę. W liturgice Kościoła katolickiego do każdego dnia Wielkiego Tygodnia odnoszą się osobne przepisy. Przypomnienie męki i śmierci Chrystusa Pana odbywa się przez czytanie pasyj, czyli ustępów ewangelji, zawierających opis Męki Pańskiej, a mianowicie w niedzielę Palmową według św. Mateusza, w Wielki Wtorek według św. Manka, w Wielką Środę według św. Łukasza, a w Wielki Piątek według św. Jana. We środę, czwartek i piątek Wielkiego Tygodnia odprawia się w kościołach katolickich Ciemna Jutrznia a od Wielkiego Czwartku do Soboty dzwony i dzwonki zastąpione są kołatkami.

 Wielobóstwo, ob. Politeizm.

 Wienneński sobór, XV sobór powszechny, odbył się w r. 1311 — 12 w Vienne we Francji, wydał dekret dogmatyczny o Wcieleniu, o chrzcie i jego skutkach, potępił błędy begwardów (ob.), zniósł zakon templarjuszów (ob.), powziął szereg postanowień co do zakonów żebrzących i wydał kilka kanonów dyscyplinarnych.

 Wigilancjusz, prezbiter w Barcelonie w V wieku, występował przeciwko czci męczenników. Zwalczał go jako heretyka św. Hieronim (ob. Święci).

 Wigilia (z łać. vigillare — czuwać), nazwa nabożeństw, odbywanych nocną porą w przeddzień świąt uroczystych. Szczególnie uroczysta pod względem liturgicznym i zwyczajowym jest wigilja Bożego Narodzenia i stąd cały dzień poprzedzający to święto nazywa się w Polsce dniem wigilijnym.

 Wikarjusz apostolski. Okręgami misyjnemi w krajach niewiernych, nie podniesionemi do rzędu diecezyj i zwanemi wikarjatami apostolskiemi, zarządzają mianowani przez Stolicę Apostolską wikarjusze apostolscy, posiadający na swem terytorjum te same prawa i obowiązki, co biskupi diecezjalni. Według schematyzmu kościelnego („Annuario pontificio“)