Strona:Stanisław Piekarski - Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów.pdf/411

TOMIŚCITOWARZYSTWA BIBLIJNE

406

---

brzeża Indyj Wschodnich, zwani także chrześcijanami malabarskimi. Przyjęli chrześcijaństwo, wedle podania, od św. Tomasza apostoła, potem przystąpili do sekty Nestorjusza (ob. Nestorjanizm) i należeli do niej do końca XVI w. W r. 1599 część ich połączyła się z Kościołem katolickim (ob. Unici), reszta przystąpiła do sekty monofizytów i podlega własnemu metropolicie, który od r. 1817 pozostaje pod wpływem misyj anglikańskich. Chrześcijanie Tomaszowi, będący katolikami, posiadają osobny obrządek syryjsko-malabarski i stanowią prowincję Ernakulam, podzieloną w r. 1924 na cztery diecezje. Jest ich przeszło 440.000.

 Tomiści, szkoła filozoficzno-teologiczna, ob. Tomasz św. z Akwinu.

 Tonsura (łać. tonsura, corona clericalis), wygolenie krążka na wierzchu głowy lub całej głowy z pozostawieniem paska włosów dookoła głowy, symbol pokory i przypomnienie korony cierniowej Chrystusa. Według prawa kanonicznego, przyjęcie tonsury jest wstępem do stanu duchownego i do święceń, ceremonją postrzyżyn, przez którą laik staje się klerykiem. Odróżniają dwojaki rodzaj tonsury. Tonsura św. Pawła polega na ogoleniu całej głowy i pochodzi od św. Pawła, który, według Dziejów Apostolskich (XVIII. 18; XXI. 24), poddał się zwyczajem żydowskim takiej pokucie. Tonsura św. Piotra polega na wystrzyżeniu włosów w formie krążka na wierzchu głowy i jest w użyciu u kleryków. Tonsura weszła w użycie przez zwyczaj zakonników VI w. i stała się od tego czasu znakiem przejścia do stanu duchownego.

 Tora (thorah), ob. Pentateuch.

 Tosefta (hebr. „dodatek“, „uzupełnienie“), żydowska księga religijna, równorzędna z miszną (ob. Talmud), zawierająca zbiór orzeczeń rabinów, zwanych tannaitami („przedstawicielami tradycji“) w II wieku po nar. Chr.

 Totemizm, zjawisko socjologiczne, dostrzegane u ludów pierwotnych Australji, Polinezji i u Indjan Ameryki Północnej, polegające na tworzeniu się grup społecznych (szczepów, klanów) na podstawie wspólnego znaku (totem), wyróżniającego członków pewnej grupy od innych. Znak ten pochodzi najczęściej ze świata zwierzęcego (wilk, jaguar, sowa, wąż) a wyjątkowo ze świata roślinnego lub mineralnego. Zwierzę, będące oznaką pewnego szczepu, uchodzi w oczach jego członków za święte, nie wolno go zabijać ani nawet bronić się przed jego napaścią. U niektórych plemion uchodzi ono za praojca plemienia. Skutkiem tej wiary we wspólne pochodzenie od zwierzęcia, stanowiącego „totem“, jest egzogamja czyli zakaz zawierania małżeństw między członkami tej samej grupy totemistycznej. Wiara ta wyraża się w ceremonjach wtajemniczania członków grupy i w kulcie zwierzęcia lub rośliny, stanowiącej „totem“. Stąd powstała teorja, przypisująca totemizmowi znaczenie zjawiska religijnego i dopatrująca się go we wszystkich religjach, w których są używane oznaki i symbole z wyobrażeniem zwierzęcia lub rośliny. Teorja ta została w ostatnich czasach porzucona. Przyjęto jako pewnik, że „totem“ ma charakter heraldyczny i jest wynikiem raczej instynktów socjalnych, niż religijnych.
 (G. E. Frazer: Totemism and Exogamy, London 1909; A. Le. Roy: La religion de primilifs, Paris 1909; Ks. Antoni Szlagowski: Totemizm a religja izraelska, Warszawa 1908: Janina Klawe: Totemizm a pierwotne zjawiska religijne w Polsce, Warszawa 1920).

 Towarzystwa biblijne, stowarzyszenia anglikańskie i protestanckie, mające za zadanie tłumaczyć biblję na wszystkie języki i rozprzedawać ją za nieznaczną cenę lub rozdawać za darmo, co uważają za propagandę religji chrześcijańskiej. Już w r. 1698 założono w Anglji „Stowarzyszenie do krzewienia wiary chrześcijańskiej“, wydające biblję, a w r. 1780 stowarzyszenie biblijne, które miało dostarczać biblij dla wojska i marynarki angielskiej. W r. 1804 pastor Tomasz Charles założył w Londynie „Brytyjskie i Zagraniczne Towarzystwo Biblijne“, rozciągające swą działalność na całą kulę ziemską. Posiada centralny komitet w Londynie i około 8000 towarzystw lokalnych. Drukuje biblję w 500 językach i dialek-