Obecne ustroje prezbiterjalne i synodalne mylnie uważa się za dalszy ciąg urządzeń ustrojowych staro-kalwińskich. Prezbiterstwa za czasów Kalwina były to oligarchiczne korporacje, same się uzupełniające drogą kooptacji, obecnie zaś są wyrazem dążenia do demokratyzacji rządów kościelnych według zasad konstytucyjnych. Nadzieje jednak, przywiązywane ze strony liberalnej do ustroju synodalnego, nie ziściły się. Przeciwnie, ortodoksja protestancka za jego pośrednictwem a przy pomocy zobojętniałego dla spraw kościelnych mieszczaństwa ugruntowała w zarządach kościelnych panowanie partyjnictwa, równie dalekie od arystokratyzmu Kalwina jak od zamierzonej przez liberałów demokratyzacji.
Synoptyczne ewangelje, ob. Ewangelje kanoniczne.
Syrja i Libanon, statystyka wyznań, ob. Azja.
Szaktas, ob. Hinduizm.
Szałapuci, sekta rosyjska, odłam chłystów (ob. Rosyjskie sekty).
Szałasów święto, ob. Kuczki.
Szamanizm, religja plemion mongolskich, turko-tatarskich, zamieszkujących Azję północną: Tunguzów, Jakutów, Burjatów a częściowo i Mandżurów. Plemiona te czczą zwalczające się potęgi ciemności i światła, niebo i ziemię, duchy miejscowe i dusze przodków. W najwyższem niebie rezyduje Tengere Kaira-Khan, bóstwo, kierujące losami wszechświata. W szesnastem niebie mieszkają inne bóstwa niebieskie czyli Tengere. W siódmem niebie mieszka słońce-matka a w szóstem księżyc-ojciec. W trzynastem niebie mieszka sześć bóstw Kudai, z któremi razem przebywają tam dusze przodków, będące pośrednikami między ludźmi i bogami. Ziemią rządzi 17 bóstw dobroczynnych, zwanych Khan (książęta). Podziemie, podzielone na dziewięć okręgów, zamieszkują bóstwa szkodliwe, których wodzem jest Erlik-Khan, straszliwy wróg ludzkości, na cześć którego składają ofiary przebłagalne. Każdemu człowiekowi towarzyszą ciągle w życiu i poza grobem dwa duchy: dobry i zły.
Nazwa szamanizmu pochodzi od szamanów, wróżbitów, czarodziei i zaklinaczy duchów. Wprawdzie każdy człowiek może się porozumiewać z bóstwami ziemskiemi, ale tylko szamani mogą składać ofiary bóstwom niebieskim i podziemnym i sprowadzać dusze zmarłych do podziemia. Urząd szamana jest dziedziczny i wiąże się z dziedziczną epilepsją, której ataki, uważane za stan ekstatyczny szamana, stanowią formę jego funkcyj. Zmarli przodkowie szamana ułatwiają mu odwiedzanie świata niebieskiego i podziemnego. Zaklinając je, szaman uderza w bęben magiczny. Na ofiarę najwyższemu bóstwu niebieskiemu zabijają konia, okrytego białą oponą, dla ducha podziemi, Erlika-Khana, konia w oponie czarnej. Do szamana należy także oczyszczenie chaty po zaszłym w niej wypadku śmierci. W tym celu szaman wykonywa szereg ceremonij, mających pochwycić duszę zmarłego i sprowadzić ją do podziemia.
(Por. Chantepie de la Saussaye: Handbuch der Religionsgeschichte. Tübingen, 1905).
Szamasz, babiloński bóg słońca, ob. Assyrja i Babilonja.
Szarytki, ob. Siostry Miłosierdzia.
Szatan, ob. Djabeł.
Szaty liturgiczne. Wyróżnienie osób, oddających się stale kultowi religijnemu, przez odmienny ubiór należy do właściwości wszystkich religij. Długie, powłóczyste szaty, przeważnie białe, były zazwyczaj, jak świadczą zabytki starożytności Wschodu i Zachodu, nawet u ludów napół cywilizowanych odznakami kapłanów, zwłaszcza w czasie wykonywania przez nich czynności obrzędowych. Ubiór kapłański u Izraelitów podlegał szczegółowym przepisom liturgicznym a strój arcykapłana odznaczał się bogactwem ozdób. W chrześcijaństwie już w IV w. szaty duchowieństwa różniły się od szat osób świeckich ale zupełna odrębność stroju kapłańskiego da się stwierdzić dopiero w VI w. W Kościele katolickim do IV w. używano szat liturgicznych wyłącznie białej barwy, później wprowadzono barwę czerwoną, w XII w. zieloną i czarną a następnie fioletową. Tych pięć barw liturgicznych zmienia się często w ciągu roku kościelnego, stosownie do jego okresów (ob. Rok kościelny). Barwa
Strona:Stanisław Piekarski - Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów.pdf/402
Ta strona została przepisana.
SYNOPTYCZNE EWANGELJESZATY LITURGICZNE
397
