protestanckich, jak Calixtus (ob.), do pogodzenia protestantyzmu z nauką Kościoła katolickiego a spory, prowadzone z tego powodu od r. 1645 noszą nazwę sporu synkretystycznego. Spór ten odżył następnie w walkach ortodoksji luterańskiej przeciwko pietystom, którzy przyjęli wiele teoryj synkretystycznych (ob. Pietyzm). Wreszcie niektórzy racjonaliści dopatrują się synkretyzmu w religji żydowskiej i chrześcijańskiej i pomijając różnice istotne a podnosząc podobieństwa formalne, uważają je za mieszaninę pojęć helenistycznych, budyjskich, babilońskich, perskich i t. d.
Synod (z greck. synodos), w Kościele katolickim zebranie duchowieństwa w celu narady nad sprawami kościelnemi. Synody powszechne, plenarne i prowincjonalne, nazywa kodeks prawa kanonicznego soborami (concilia) (ob. Sobór) a nazwę synodu zachowuje tylko dla zebrań kleru diecezji pod przewodnictwem biskupa. Synod diecezjalny winien być zwołany przynajmniej raz na 10 lat a uczestniczą w nim wikarjusz generalny, kanonicy katedralni, rektor seminarjum duchownego, dziekani parafjalni, delegaci kapituł kolegjackich, proboszczowie miasta, w którem się synod odbywa, przynajmniej jeden proboszcz z każdego dekanatu, wybrany przez księży tegoż dekanatu, opaci i inni przełożeni klasztorni. Przedmiot obrad na synodzie zależy od biskupa, który ma się starać, aby uczestnikom synodu przed rozpoczęciem obrad dano schemat dekretów. Jedynym prawodawcą na synodzie jest biskup w zakresie swojej władzy, a wszyscy inni uczestnicy synodu mają tylko głos doradczy. Tylko sam biskup podpisuje uchwały synodu, które obowiązują od chwili ogłoszenia ich przez biskupa. Do zakresu działania synodu należy także aprobowanie (zatwierdzanie) przedstawionych mu przez biskupa egzaminatorów synodalnych (ob.).
O synodach w protestantyzmie ob. Synodalny i prezbiterjalny ustrój.
Synod świątobliwy, najwyższa cerkiewna władza rosyjska, ustanowiona przez Piotra W. po zniesieniu patrjarchatu moskiewskiego w r. 1700 a rozwiązana równocześnie ze wznowieniem patrjarchatu w r. 1918. Synod ten składał się z 7 członków, mianowanych przez cara z pośród metropolitów i najstarszych biskupów, zaprzysięganych według formuły, w której nazwano cara najwyższym sędzią duchownego kolegjum, t. j. synodu. Zarządzenia synodu wydawano w formie ukazów, zatwierdzonych przez cara, i umieszczano jako akt prawodawczy w „Zbiorze praw“ (Swod zakonow). Przy synodzie istniał od r. 1722 urząd oberprokuratora, który miał być „oczami panującego i stróżem spraw państwowych“. Władza oberprokuratorów, zależnych bezpośrednio od cara, wzrosła zwłaszcza po r. 1824, gdy po zwinięciu ministerstwa spraw duchownych i oświaty zarząd cerkwi otrzymał nazwę dykasterji wyznania prawosławnego a oberprokurator stał się w zastępstwie cara „dozorcą prawowierności i wszelkiej przystojności kościelnej“.
Synodalny i prezbiterjalny ustrój, urządzenie protestanckich związków religijnych, polegające na tem, że rządy kościelne sprawują prezbiterstwa (ob. Prezbiterjum, 3) a w wyższych instancjach synody okręgowe, diecezjalne, prowincjonalne i krajowe (generalne), składające się z duchownych i świeckich. W synodach okręgowych zasiadają wszyscy pastorowie okręgu oraz świeccy delegaci prezbiterstw, w synodach wyższego stopnia zaś pewna liczba duchownych oraz świeccy delegaci, których wybierają synody niższorzędne lub prezbiterstwa. Synod krajowy (generalny) reprezentuje „kościół krajowy“ i przysługuje mu władza prawodawcza. W niektórych krajach posiada wydział, który bierze udział w administracji, sprawowanej przez organa administracyjne, jak naczelna rada kościelna, konsystorz naczelny, krajowy lub prowincjonalny. Postanowienia co do zakresu działania i składu prezbiterstw i synodów są w poszczególnych „kościołach krajowych“ odmienne, przyczem w wyznaniu augsburskiem przeważa rola konsystorzy, w wyznaniu reformowanem zaś najwyższą władzą kościelną jest synod.
Strona:Stanisław Piekarski - Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów.pdf/401
Ta strona została przepisana.
SYNODSYNODALNY I PREZBITERJALNY USTRÓJ
396
