wezwani; z głosem doradczym zaś po dwóch delegatów z każdej kapituły katedralnej i wyżsi przełożeni zakonów i kongregacyj mniszych, mieszkający w obrębie prowincji. Przedmiotem obrad i uchwał soboru prowincjonalnego są środki ku wzmożeniu wiary i obyczajności, usuwanie nadużyć, łagodzenie sporów i ujednostajnienie karności.
Akta i statuty soborów plenarnych i prowincjonalnych muszą być przed ogłoszeniem odesłane do Stolicy Apostolskiej do zbadania przez kongregację soborową.
Socyn Faust (Fausto Sozini), teolog włoski, twórca sekty socynjanów w Polsce, ur. w Siennie w r. 1539, przybył do Polski w r. 1579, mieszkał przeważnie w Krakowie i umarł w Lusławicach w r. 1604. Z polskiego arjanizmu (ob. Arjanizm w Polsce) utworzył na podstawie idei reformatorskich swego stryja, Leljusza Socyna, sektę socynjanów (ob.).
Socyn Leljusz (Lelio Sozini), teolog włoski, mieszkał w Wenecji a następnie w Zürichu, gdzie zapoznał się z protestantyzmem i jego głosicielami, Kalwinem i Melanchtonem. W r. 1551 przybył do Krakowa, polecony przez Melanchtona Zygmuntowi Augustowi. Od r. 1559 zamieszkał zpowrotem w Zürichu i tam umarł 1562 r. W pismach swoich wypowiadał wątpliwości co do głównych zasad wiary w kierunku antytrynitarskim (ob. Antytrynitarze), starał się jednak pogodzić swoje poglądy z zapatrywaniami protestantyzmu. Jego doktryna, przyjęta przez jego bratanka Fausta Socyna, stała się podstawą utworzenia w Polsce sekty socynjanów (ob.).
Socynjanie (nowi arjanie), sekta zwolenników Fausta Socyna (ob.), dogmatycznie ujęte wyznanie antytrynitarjuszów (ob.) czyli unitarjuszów (ob.), zorganizowane w Polsce ok. r. 1600 w związek wyznaniowy, najsilniejszy ze związków, objętych ogólną nazwą arjanizmu w Polsce (ob.). Doktryna socynjańska, określona w t. zw. katechizmie rakowskim (zjazd w Rakowie, od którego nazywano socynjanów rakowianami), skłania się mimo pozorów supernaturalizmu do skrajnego racjonalizmu. Prawdy wiary, nienaruszane nawet przez ówczesny protestantyzm, Trójcy św. i o grzechu pierworodnym, socynjanie uważają za sprzeczne z rozumem i z Pismem św. Zaprzeczają również bóstwu Chrystusa a chrzest i komunję uważają za użyteczne ale zupełnie nie konieczne ceremonje. Przeczą zmartwychwstaniu ciała uznają tylko zmartwychwstanie duchowe dobrych a zniweczenie złych na sądzie ostatecznym. Doktrynę socynjańską potępił papież Pius IV w konstytucji „Cum quorundam“ z r. 1555.
Najbujniejszy okres socynjanizmu w Polsce, który szerzył się głównie między drobną szlachtą na Podgórzu karpackiem, Kujawach, Podlasiu i Litwie, przypada na pierwszą połowę XVII w. W r. 1625 było w Polsce 42 zbory socynjańskie, w r. 1655 było ich już tylko 29. Zwalczani zarówno przez katolików jak i protestantów, nie zostali dopuszczeni do ugody toruńskiej z r. 1645 (ob. Colloquium charitativum) a sejm warszawski z r. 1658 zakazał pod karą śmierci przechodzenia na socynjanizm, dotychczasowym zaś jego wyznawcom wyznaczył dwuletni termin do wyzbycia się majętności i wyjazdu z kraju. Wskutek tego część socynjanów przeszła na katolicyzm, luteranizm lub kalwinizm a część opuściła kraj i przeniosła się do Siedmiogrodu, na Śląsk, do Niemiec, Holandji i Anglji, gdzie przybrali nazwę unitarjuszów (ob.).
Sodalicje marjańskie (kongregacje marjańskie), stowarzyszenie religijne, mające za cel szczególną cześć Matki Bożej i uświątobliwienia życia. Założycielem pierwszej sodalicji rzymskiej, zwanej Prima Primaria, był jezuita ks. Jan Leunis, belgijczyk, nauczyciel w rzymskiem gimnazjum jezuickiem w r. 1563. Sodalicji tej nadał papież Grzegorz XIII bullą „Omnipotentis Dei“ z r. 1584 prawa kongregacji, kanonicznie erygowanej, i podniósł ją do godności macierzy wszystkich kongregacyj marjańskich. W r. 1587 generał jezuitów, Klaudjusz Aquaviva, wydał statut kongregacyj, mając na oku jedynie kongregacje młodzieży szkolnej, wśród której powstała Prima Pri-
Strona:Stanisław Piekarski - Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów.pdf/386
Ta strona została przepisana.
SOCYN FAUSTSODALICJE MARJAŃSKIE
381
