Strona:Stanisław Piekarski - Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów.pdf/377

SCIENTYŚCISEKULARYZACJA

372

---

bezdusznego formalizmu i dialektycznych sporów o kwestje podrzędne.

 Scientyści, sekta, ob. Wiedza chrześcijańska, 2.

 Scotula, ob. Bugja.

 Sekreta, modlitwa odmawiana w czasie mszy św. po ofertorjum (ob. Ofiarowanie), głosem przyciszonym, w odróżnieniu od innych modlitw, odmawianych głośno lub śpiewanych. Mieści w sobie prośbę do Boga o przyjęcie i uświęcenie złożonej ofiary i o zesłanie łask na obecnych.

 Sekretarjat brewjów, ob. Kurja rzymska.

 Sekretarjat Stanu, ob. Kurja rzymska.

 Sekta, związek wyznaniowy, powstały drogą negacji lub protestu przeciwko wierzeniom dotychczas wyznawanej religji i jej zewnętrznemu ustrojowi. Jeżeli kościołem nazwiemy związek wyznaniowy, mający ustaloną organizację, czyli społeczeństwo religijne o właściwym sobie, funkcjonującym ustroju, to sektą możemy nazwać tylko takie zgromadzenie ludzi, których łączy wprawdzie jakaś idea religijna, lub negacja pewnej idei religijnej, ale dla których łącznik ten nie ma właściwości organizacyjnych, czyli nie tworzy z nich „kościoła“ w powyższem znaczeniu. Takie określenie jednak byłoby nieścisłe, gdyż istnieją sekty, mające organizację a będące mimo tego sektami w pełnem znaczeniu tego słowa (np. heruhuci).
 Jeżeli zaś pośród związków wyznaniowych chrześcijańskich kościołem nazwiemy tylko Kościół powszechny, czyli katolicki, to sektą musimy nazwać wszelki związek wyznaniowy, zaprzeczający wierzeniom tego Kościoła. Z tem znaczeniem sekty połączona jest jej właściwość, zwana „nieskończonością sekty“, polegająca na tem, że każda sekta rozpada się zczasem, nawet niebawem po powstaniu, na nowe sekty, te zaś dzielą się dalej na nieskończony szereg różnic wyznaniowych. Początek powstania sekty bywa rozmaity. Nie można uważać za główną przyczynę powstawania sekt pędu odśrodkowego, indywidualizmu w przekonaniach religijnych, objawiającego się jako reakcja przeciwko pędowi dośrodkowemu, dążącemu ku wiązaniu się autorytetem religijnym dotychczasowego wyznania, gdyż u większości sekt pojawia się właśnie w początkach ich istnienia brak wolności indywidualnej wierzeń i despotyzm, wywierany przez założycieli sekty. Przyczyny powstawania sekt bywają nietylko natury religijnej, lecz częstokroć politycznej i ekonomicznej. Poza ideowemi pobudkami ich twórców kryją się najczęściej pobudki osobiste, niezadowolenie z życia, chęć zrzucenia z siebie przyjętych zobowiązań, ambicje reformatorskie, żądza władzy lub żądza zysku. Indywidualność założyciela w stosunku do środowiska stanowi o powodzeniu sekty, o jej sile pociągającej i szybkości, z jaką się szerzy, o jej trwałości oraz większej lub mniejszej zdolności dzielenia się na dalsze sekty.

 Sekularyzacja (zeświecczenie): 1) w znaczeniu prawa kościelnego: udzielone przez papieża zwolnienie stałe lub czasowe osoby zakonnej od reguły zakonu lub zgromadzenia. 2) W znaczeniu historycznem jest to przeprowadzone jednostronnie przez władze państwowe, ze stanowiska kościelnego bezprawne, wywłaszczenie posiadłości kościelnej i obrócenie jej na cele świeckie. W średniowieczu dokonywano sekularyzacji w ten sposób, że panujący nadawał swoim wiernym stronnikom pomiędzy rycerstwem biskupstwa i opactwa a raczej dobra do nich należące. Sekularyzację na wielką skalę spowodowała w krajach protestanckich reformacja. Wprawdzie Luter, Melanchton i inni reformatorzy chcieli użyć zagarniętych dóbr Kościoła katolickiego w pierwszym rzędzie na organizację swojego wyznania, a tylko ewentualny nadmiar pozostawić książętom świeckim na cele państwowe, ale panujący, którzy w swych krajach wprowadzili protestantyzm, popierali go właśnie w celu zagarnięcia dóbr kościelnych i przyjęli odwrotną zasadę, a mianowicie większość tych dóbr, w szczególności wszystkie dobra kapitulne i klasztorne, zagarnęli dla siebie lub rozdali między swoich popleczników a tylko okruchy dostały się w ręce protestanckiego duchowieństwa. Sekularyzacja, dokonana z koń-