nem, a po wypędzeniu Medyceuszów z Florencji założył tam republikę demokratyczno-teokratyczną, ogłaszając Chrystusa królem, a lud florencki Jego namiestnikiem. Przytem pozostał wierny nauce Kościoła katolickiego i bohaterem życia ascetycznego. Reformę rozpoczął od własnego zakonu. Wyłączył klasztor, którego był przeorem, z prowincji lombardzkiej i przeprowadził w nim najściślejsze przestrzeganie reguły zakonnej. Jego zatarg z papieżem Aleksandrem VI nie powstał na tle dogmatycznem, lecz politycznem i był spowodowany przez to, że Florencja pod jego wpływem skłaniała się ku Francji i wzbraniała się przystąpić do ligi, utworzonej przez papieża, cesarza niemieckiego, Medjolan, Wenecję i Aragonję. Wezwany przez papieża do tłumaczenia się, nie stawił się w Rzymie, za co został zasuspendowany, a gdy nie przestawał prawić kazań, w których nie oszczędzał Aleksandra VI z powodu jego występnego życia, został obłożony interdyktem. Równocześnie wzrosła opozycja arystokracji florenckiej przeciw republikańskim reformom Savonaroli i spowodowała nieprzychylną dla niego zmianę usposobienia ludu. W r. 1448 został wraz z dwoma dominikanami uwięziony, stawiony przed sąd i wraz z nimi skazany na śmierć przez powieszenie, a po wykonaniu wyroku ciało jego spalono i popioły wrzucono do Arna. W nowożytnych Włoszech sławiony jako bohater narodowy, Savonarola nie był reformatorem w rodzaju Lutra, gdyż do końca życia pozostał wierny nauce Kościoła i swojej regule zakonnej, a żądanie reformy kościelnej odnosił tylko do obyczajności kleru i kurji rzymskiej.
Sądny dzień, ob. Dzień pojednania.
Sądy boże, ob. Ordalja.
Scala santa („święte schody“), schody o 28 stopniach w kaplicy św. Wawrzyńca w Rzymie, zwanej Sancta Sanctorum obok bazyliki lateraneńskiej. Według pobożnej tradycji, sięgającej XII wieku, są to schody z pałacu Pilata, po których wiedziono Chrystusa na sąd w dniu męki. Sprowadziła je do Rzymu św. Helena a papież Sykstus V (1585 — 1590) przeznaczył dla nich kaplicę św. Wawrzyńca, będącą prywatną kaplicą papieży w dawnym pałacu lateraneńskim. Są pokryte osłoną z desek a wierni wstępują na nie na klęczkach.
Scalzetti „bosi“ (Ordo religiosus de poenitentia), zakon pokutny, założony przez Hiszpana Jana Varella Losada (1723—1769), zatwierdzony przez Piusa VI w r. 1784. Zachowują ścisłe ubóstwo i bardzo ostrą regułę. Mają 6 klasztorów we Włoszech.
Sceptycyzm (grec. skepsis badanie), kierunek filozoficzny, oznaczający powątpiewanie lub zaprzeczanie możliwości prawdziwego poznania i sądu. Głównemi argumentami sceptycyzmu były zawsze: zależność poznania zmysłowego od okoliczności przypadkowych, wadliwość tworzenia pojęć i wnioskowania, niedostateczność znamion prawdy, sprzeczności różnorodnych systemów i t. p. Sceptycyzm odgrywał daleko większą rolę w filozofji starożytnej, niż w nowożytnej. Głównymi przedstawicielami jego byli w starożytności Pyrrhon (ok. 365—275 przed Chr.), twórca szkoły sceptyków, Enesidemos i Sextus Empiricus (ok. r. 200 po Chr.), u których sceptycyzm przechodzi w pozytywizm (ob.). W filozofji nowożytnej niema szkoły sceptyków, nie brak jednak zwolenników sceptycyzmu. Byli nimi w XVI w. Montaigne (1533—1592) i Charron (1541—1603), w XVII Bayle (1647—1706) i Huet (1630 — 1721). Charron i Huet powoływali się na niewystarczalność umiejętnego poznania i stwierdzali przez to niezbędność wiary religijnej. Teologja katolicka potępia sceptycyzm, uznając za niedopuszczalne zwątpienie o możności poznania prawdy rozumem, którym Bóg obdarzył człowieka, jako władzą umysłu, przeznaczoną do poznania prawdy.
Schizma (mylnie z niemiecka wymawiane „szyzma“), odszczepieństwo, zerwanie jedności z Kościołem katolickim, czyto pod względem ustrojowym przez uchylenie się z pod władzy papieża, czyto pod względem dogmatycznym, przez odrzucenie jednego lub więcej artykułów wiary. Zazwyczaj łączyły się oba rodzaje schizmy i stawały się początkiem herezji (ob.). Schizmą wyłącznie ustrojową była tak zwana wielka schizma za-
Strona:Stanisław Piekarski - Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów.pdf/375
Ta strona została przepisana.
SĄDNY DZIEŃSCHIZMA
370
