wyznania na obszarze byłego zaboru austrjackiego z superintendentem w Białej (woj. krakowskie). Ilość członków tych siedmiu organizacyj kościelnych protestanckich zmniejszyła się w ciągu 7 lat (1922—1929) o 176.000, co tłumaczy się bardzo licznemi wyjazdami Niemców-optantów z zachodnich województw Polski do Niemiec.
Organizacja wyznaniowa żydów w Polsce polega na gminach wyznaniowych, z których każda jest dla siebie zamkniętym i niezależnym organizmem, posiadającym nazewnątrz pełne prawa korporacyjne a nawewnątrz, t. j. pod względem wierzeń, nie podlegającym żadnej organizacji wyznaniowej wyższego stopnia.
Mahometan, czyli wyznawców islamu, jest w Polsce około 6.000, zorganizowanych w samoistny związek religijny (muftiat), który dzieli się na 19 parafij w północnych województwach.
W Polsce istnieje obecnie (1929) około 40 różnych sekt, przeważnie protestanckich, kilka rosyjskich i jedna żydowska (karaimi).
Wszystkie razem liczą około 80.000 wyznawców. Najliczniejszych wyznawców posiadają sekty: adwentystów, anglikanów, badaczy Pisma św., braci morawskich, czyli hernhutów, sztundystów, irwingjanów, karaimów, kwakrów, marjawitów, menonitów, niemieckich katolików i staroobrzędowców.
Stosunek liczbowy głównych grup wyznaniowych w Polsce, wedle spisu ludności, dokonanego z końcem r. 1921 i wedle obliczeń z r. 1929, uwidocznia tablica na str. 338.
Pontyfikalja, oznaki godności biskupiej: pastorał, infula, czyli mitra, krzyż noszony na piersiach, czyli pektorał (enkolpion), pierścień, rękawiczki i sandały. Poza czynnościami liturgicznemi mogą biskupi używać tylko krzyża i pierścienia.
Pontyfikalna msza, uroczysta msza św. z insygnjami celebransa i z asystą, odprawiana przez biskupa lub prałata, mającego prawo używania oznak biskupich (pontyfikaljów).
Pontyfikał rzymski (Pontificale Romanum), księga liturgiczna Kościoła katolickiego, zawierająca przepisy czynności rytualnych, modlitw i ceremonij, będących wyłącznem prawem biskupa diecezjalnego. Pierwszy pontyfikał, obowiązujący w całym Kościele, wydał pap. Klemens VIII w r. 1596. Na polecenie Urbana VIII został ten pontyfikał w r. 1644 zrewidowany a powiększone wydania pontyfikału zarządzili papieże Benedykt XIV w r. 1752 i Leon XIII w r. 1888.
Pop, z łać. papa — ojciec, duchowny Kościoła grecko-wschodniego.
Popielec, środa popielcowa, początek Wielkiego Postu (ob.). W dzień ten odbywa się przed mszą ceremonja poświęcenia popiołu z palm, poświęcanych w Palmową Niedzielę (ob.) poprzedniego roku. Następnie kapłan posypuje tym popiołem swoją głowę i głowy wiernych ze słowami: pamiętaj człowiecze, że proch jesteś i w proch się obrócisz“.
Popowcy, ob. Rosyjskie sekty.
Porcjunkula (łać. portiuncula, cząsteczka): 1) nazwa, nadana przez św. Franciszka z Assyżu małemu kościołowi, który otrzymał od benedyktynów pod Assyżem, sam odnowił i założył w nim swój zakon. 2) Nazwa odpustu w dzień 1 i 2 sierpnia, ogłoszonego przez papieża Honorjusza III (1216—1227). Odpust ten przywiązany jest do wszystkich kościołów franciszkańskich, oraz tych, które od papieża ten przywilej otrzymały.
Porównawcza historja religji, ob. Religjoznawstwo.
Portatyl (altare portatile), ołtarz przenośny. Jest to płyta kamienna, poświęcona przez biskupa i zawierająca w zagłębieniu cząstkę relikwij męczenników, czyli t. zw. grób ołtarzowy (ob. Ołtarz). Służy do odprawiania mszy św. poza kościołem, np. mszy polowej, w domu chorego i t. p., o ile na to przepisy kościelne zezwalają.
Port Royal, klasztor żeński pod Paryżem, głośny w ruchu umysłowym i kościelnym XVII wieku (ob. Jansenizm).
Portugalja, republika, liczy (w r. 1920) 15, 483.000 mieszkańców przeważnie religji katolickiej. Kilkakrotne rewolucje w Portugalji były powodem wstrząsów także i na polu religijnem a szczególnie rewolucja z r.
Strona:Stanisław Piekarski - Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów.pdf/344
Ta strona została przepisana.
PONTYFIKALJAPORTUGALJA
339
