lewskich (ob. Biblja). Żydzi i chrześcijanie zaliczają Paralipomena do rzędu ksiąg świętych.
Paramenta (aparaty kościelne), dawniej wszystkie przybory, sprzęty i szaty liturgiczne, używane w kościołach katolickich przy obrzędach religijnych. Obecnie nazwa ta obejmuje wyłącznie tkaniny, szaty liturgiczne, jak ornaty, stuły, komże, infuły, sandały, rękawiczki, paljusze i t. p. (ob. Szaty liturgiczne).
Parascha, wyjątek z Pentateuchu (ob.), odczytywany w synagogach żydowskich w sabat. Paraschą nazywają żydzi księgę Jozuego, Sędziów, dwie księgi królewskie, Izajasza, Jeremjasza, Jezechjela i 12 proroków mniejszych“.
Paraskewa (z greck. paraskené = przygotowanie, przysposobienie), w ewangelji piątek, jako dzień przygotowania do święta sabatu, w języku kościelnym Wielki Piątek, dzień śmierci Chrystusa.
Parsyzm (mazdeizm), religja Zoroastra, zawarta w świętej księdze staroperskiej, zwanej Awesta. Zaroaster był reformatorem pierwotnej religji Iranu, t. j. kraju Arjów (obecnie Persja i Afganistan), z którego w czasach przedhistorycznych część zamieszkujących go Arjów wywędrowała do Indyj, przynosząc ze sobą religję Wedy (ob. Wedyzm). Stąd pierwotny parsyzm ma wiele punktów stycznych z wedyzmem, np. wspólne bóstwa (Indra, Waruna, Mitra, Aszwiny) i wspólną cześć dla świętego napoju Soma (u Irańczyków Haoma). Główna różnica między temi religjami polega na znaczeniu nazw: asyra (irańskie ahura) i dewas, co odpowiada mniej więcej różnicy greckiego theos i dajmon. Nazwą „ahura“ oznacza religja Zoroastra najwyższe bóstwo (Ahura-Mazda), nazwą „dewas“ zaś bóstwa złe, demony. Przeciwnie u Indów nazywają się dobre duchy „dewas“, a złe „asura“. Podczas gdy w Indjach pojęcie „asura“ rozwijało się w kierunku bóstw złych, które ustępują bóstwom dobrym „dewas“, Zoroaster zerwał z obyczajem krwawych ofiar, składanych bogom, przedstawił bogi te jako złe demony (dewas), a wywyższył pojęcie Ahury, jako najwyższego bóstwa. Mówi o niem albo w liczbie mnogiej, oznaczając tą nazwą wszystkie siły boskie, albo też dodaje wyraz mazda („mędrzec“) i przez Ahura-Mazdę (Ormazd) rozumie jedynie bóstwo, stwórcę świata. Duchem, który kieruje działaniem Ormazda, jest święty duch (spenta), pragnący zawsze dobra. Przeciwnikiem jego jest Aryman, duch zła. Wedle Zoroastra obydwa te duchy istnieją od początku świata i przebywały pierwotnie razem przy najwyższem bóstwie jako dwie dusze dwoistego Ahura Mazdy. Lecz zczasem jego lepszy duch wygnał i przeklął ducha złego, który od tego czasu prowadzi żywot odrębny, w piekle i w ciemnościach, w „państwie kłamstwa“. On uwiódł niektóre duchy z otoczenia Ormazda i nakłonił ludzi, aby zamiast czcić Ormazda, czcili demony i składali im krwawe ofiary. Ormazd rządzi światem przez ducha prawdy (asza) i przez prawo, którego jest dawcą. Prawda jest jego stałą towarzyszką i wraz z „dobrą wolą“ (wohu-mano) i czterema innemi duchami stanowi grupę nieśmiertelnych świętych (amesza-spenta), będących jakby ministrami Ormazda. Duch zły, Aryman, działa przez kłamstwo (drudż, drauga), które, według hymnów Awesty, stanowi główny pierwiastek zła. Kłamstwo wraz z innemi duchami, jak „zła wola“ (akemmano), gniew (asmodi), pycha (taromaiti) i innemi demonami (dews), tworzy otoczenie Arymana, który wraz ze swym dworem wpada w państwo Ormazda i sieje zło i zniszczenie, a mianowicie: śmierć, złych władców, męczenie ludzi i zwierząt, choroby, wszelkie plagi i najgorszą ze wszystkich chorób, niewiarę. Duchy złe pod wodzą Arymana prowadzą bezustanną walkę o człowieka, którego Ormazd obdarował życiem i wolną wolą, a po śmierci żąda od niego rachunku. Człowiek przez całe życie bierze udział w tej walce. Przez życie czyste i prawdziwą wiarę wzmacnia panującą nad światem siłę dobra i zobowiązuje tem Ormazda do nagrody. Przez złą wiarę i złe czyny wzmacnia siły Arymana, który mu zato przygotowuje piekło. Po śmierci dusze złych i dobrych idą przed sąd (aka), zwany „mostem sę-
Strona:Stanisław Piekarski - Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów.pdf/326
Ta strona została przepisana.
PARAMENTAPARSYZM
321
