Strona:Stanisław Piekarski - Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów.pdf/239

zwłaszcza ze strony władzy świeckiej, początkowo cesarzy rzymskich, od IX wieku władców frankońskich i niemieckich. Chcąc zapewnić Kościołowi zupełną wolność przy wyborze papieża i chcąc usunąć wpływy świeckie na wybór, określali papieże od najdawniejszych czasów, w jaki sposób wybór ma się odbywać. Kodyfikacji tych przepisów dokonał Pius X w konstytucji „Vacante Sede Apostolica“ z 25 grudnia 1904 r. Jeszcze przedtem w osobnej konstytucji „Commissum nobis“ z 20 stycznia 1904 zabronił ten papież mieszania się władz świeckich do wyboru papieża i potępił t. zw. prawo ekskluzywy, mocą którego monarchowie Austrji i Hiszpanji rościli sobie prawo wyłączania od wyboru niemiłych sobie kandydatów (ob. Ekskluzywa).
 Wybór papieża odbywa się w Watykanie, gdzie kilka sal I piętra dzielą drewnianemi ścianami na osobne apartamenta, złożone z 3 do 4 cel, służących na mieszkanie kardynałom w czasie elekcji. Dziesiątego dnia po śmierci papieża zgromadzają się kardynałowie i po mszy św., odprawionej przez kardynała-dziekana, udają się w uroczystej procesji do konklawe a następnie do kaplicy sykstyńskiej, gdzie składają przysięgę na przestrzeganie postanowień, tyczących się sposobu elekcji. Od chwili rozpoczęcia obrad konklawe zostaje szczelnie zamknięte.
 Według konstytucji Piusa X z r. 1904 istnieją trzy formy wyboru: per inspirationem, gdy kardynałowie bez odbywania narad jednomyślnie obwołują kogoś papieżem; per compromissum, gdy jednomyślnie zdają wybór na trzech, pięciu lub siedmiu członków swego grona, lub per scrutinium, czyli przez tajne głosowanie. W razie głosowania do ważności wyboru potrzeba dwóch trzecich głosów kardynałów, obecnych w konklawe. Po wyborze odbywa się koronacja papieża.

 Konkordancje biblijne, spisy w abecadłowym porządku wszystkich wyrazów, użytych w Piśmie św., z podaniem miejsca, t. j. księgi, rozdziału i wiersza, w którym pewien wyraz jest użyty. To są konkordancje wyrazowe, czyli werbalne. Oprócz tego są konkordancje rzeczowe, czyli realne, które zawierają zestawienia tekstów biblijnych, traktujących o pewnym przedmiocie w abecadłowym porządku przedmiotów, o których w Piśmie św. jest mowa. Najdawniejsze konkordancje biblijne pochodzą od dominikanów paryskich. Z ich klasztoru św. Jakóba wyszło dzieło kardynała Hugona de Sancto Caro (zm. 1262), zawierające konkordancje t. zw. „krótkie“, ponieważ podają tylko oznaczenie miejsca, w którem znajduje się wyraz, użyty w łacińskiem tłumaczeniu biblji, zwanem Wulgatą. Konkordancje „wielkie“ (Concordantiae maximae) wydali w r. 1250 dominikanie angielscy, podając przy każdym wyrazie pełne brzmienie tekstu biblijnego, w którym wyraz pewien jest zawarty. W języku greckim pierwszą konkordancję opracował i wydał Betulejus w Bazylei w r. 1546, następnie Kirchner w Frankfurcie w r. 1607, Frommius w Amsterdamie w r. 1717 i inni. Najdawniejszą konkordancję hebrajską napisał rabin Izaak Mardocheusz ben Natan w r. 1438 — 1448. Obecnie istnieją konkordancje biblijne prawie we wszystkich językach, na które biblja jest tłumaczona. W języku polskim istnieje o tem książka ks. Jana Zielińskiego p. t. Konkordancje czyli miejsca z Pisma św. Toruń 1900.

 Konkordat, układ między Kościołem a państwem w formie umowy dwustronnej (traktatu, konwencji), zawartej przez papieża z naczelną władzą pewnego państwa, określającej prawne stanowisko Kościoła katolickiego w tem państwie. Co do istoty konkordatu pod względem prawnym istnieją trzy teorje: jedna upatruje w konkordacie przywilej papieski, spowodowany pewnemi ustępstwami ze strony państwa a tem samem uznaje, że papież może każdego czasu jednostronnie zerwać konkordat, odwołując przywilej. Druga teorja wręcz przeciwnie utrzymuje, że źródłem wszelkiego prawa może być tylko władza państwowa, że więc konkordat stwierdza jedynie w pewnych kierunkach zgodność zapatrywań przedstawicieli państwa i Kościoła, moc obowiązującą zaś posiada tylko jako ustawa państwowa. Jedynie uzasad-