Strona:Stanisław Piekarski - Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów.pdf/237

nem część mszy św., poprzedzająca epistołę czyli lekcję i zawierająca modlitwy błagalne, które zmieniają się w ciągu roku kościelnego, odpowiednio do różnych świąt kościelnych. 2) Zebranie wiernych dla wspólnych modłów. 3) Składki wiernych na potrzeby Kościoła.

 Kolenda, 1) pieśń religijno-ludowa o Narodzeniu Pańskiem. Początek kolend wyprowadzają z XIII wieku, a mianowicie miał św. Franciszek z Asyżu wprowadzić zwyczaj urządzania jasełek i śpiewania przy nich pieśni. Do rozpowszechnienia się kolend przyczyniły się średniowieczne misterja kościelne. Kolendy łacińskie, układane przeważnie przez jezuitów i bernardynów, zbierano w kancjonałach, kolendy ludowe, których rodzaj najbujniej rozwinął się w Polsce, w kantyczkach (ob.).
 2. Kolendą nazywają także podarki, składane w okresie świąt Bożego Narodzenia, i opłatki, przesyłane przez przełożonych kościołów i klasztorów.
 3. Kolendą również nazywa się odwiedzanie parafjan przez proboszczów w okresie świąt Bożego Narodzenia.

 Kollydrjanki, sekta religijna kobieca w IV wieku w Arabji, łączyła wpływy chrześcijańskie z kultem pogańskim. Oddawały one Matce Boskiej cześć boską na sposób pogański, uważając się za kapłanki Marji. Odprawiały rodzaj liturgji i składały ofiary w postaci bochenków chleba (kollyris). Powstanie tej sekty, która wkrótce znikła bez śladu, przypisują wpływom zachodnio-azjatyckiego kultu Astarty lub też greckiego kultu bogini Demeter (Cerery).

 Kol-nidre, modlitwa rytualna żydowska, śpiewana w „święto pojednania“, nazwana tak od pierwszych słów formuły (znaczy: „wszelkie ślubowania“), mającej unieważnić wszelkie zaklęcia, śluby i złorzeczenia roku ubiegłego, wypowiedziane w podnieceniu i bez namysłu.

 Kolor szat liturgicznych, ob. Szaty liturgiczne.

 Kolumbja, statystyka wyznań, ob. Ameryka.

 Kołatka czyli grzechotka, przyrząd drewniany, służący zamiast dzwonu do zwoływania wiernych na nabożeństwo w ciągu trzech ostatnich dni Wielkiego Tygodnia i zamiast dzwonka przy ołtarzu w te dni.

 Komenjusz (Komensky), ob. Bracia czescy.

 Komisja biblijna papieska, utworzona przez Leona XIII w r. 1902 w celu rozwijania nauk i umiejętności biblijnych i wykładania tekstów biblji. Odpowiedzi tej komisji na zapytania co do wykładni tekstów biblijnych mają według motu proprio Piusa X z r. 1907 tę samą wagę, co orzeczenia kongregacyj rzymskich.

 Komuniści, kongregacja księży katolickich, ob. Bartolomici.

 Komunja, w Kościele katolickim przyjęcie Najświętszego Sakramentu czyli Eucharystji przez kapłana, odprawiającego mszę św., pod obiema postaciami a przez wiernych od XIII wieku wyłącznie pod postacią chleba. Protestantyzm, odrzucając dogmat o transsubstancjacji czyli przeistoczeniu chleba i wina w Ciało i Krew Pańską, odjął komunji charakter sakramentu. Pomiędzy luteranami a zwolennikami Zwinglego powstały już w pierwszych czasach t. zw. reformacji spory co do sposobu udzielania komunji, pojmowanej symbolicznie, z powodu że Luter, odrzucając dogmat katolicki, zachował obrządek katolicki, Zwingli stanowczo go odrzucił a Kalwin zajął stanowisko pośrednie (ob. Ubikwizm).

 Komża, biała szata kościelna, używana przez duchownych katolickich, wdziewana po wierzchu ubrania. Według przepisów nie może być jedwabna ani siatkowa, lecz płócienna, długa do kolan z długiemi i szerokiemi rękawami.

 Kondukt w Kościele katolickim: 1) modlitwy i obrzędy, odprawiane po mszy żałobnej przy zwłokach lub przy ustawionej na katafalku pustej trumnie; 2) orszak pogrzebowy.

 Konfesja (= wyznanie wiary), starochrześcijańska nazwa grobu świętego męczennika lub wyznawcy. Dla pomieszczenia relikwij urządzano w kościele pod wielkim ołtarzem kryptę podziemną, do której prowadziły schody ze środka kościoła. Najsławniejszą jest konfesja św. Piotra w bazylice watykańskiej w Rzymie, ponad którą mieści się ołtarz papieski. Zbudowana przez drugiego następcę św.