Kolegja duchowne rzymskie, zakłady naukowe i wychowawcze dla kleryków wszelkich narodowości. Najdawniejszem z nich jest Collegium Capranica, założone w r. 1457 przez kardynała Capranica dla 32 ubogich uczniów, z których połowa miała studjować teologję i „sztuki wyzwolone“ a druga połowa prawo kanoniczne. W r. 1551 powstało Collegium Romanum, czyli uniwersytet gregorjański, w następnym zaś roku św. Ignacy Loyola założył Collegium Germanicum, wychowujące kleryków z Niemiec i krajów ościennych na sposób klasztorny. Wedle tego wzoru założył papież Grzegorz XIII w r. 1575 kolegjum greckie, w r. 1579 angielskie i węgierskie. Ponieważ do tych kolegjów nie przyjmowano zakonników, niektóre zakony założyły własne kolegja. W r. 1579 powstało kolegjum dominikańskie św. Tomasza z Akwinu, w r. 1687 kolegjum benedyktynów w Monte Cassino i kolegjum serwitów. W r. 1600 Klemens VIII założył kolegjum szkockie, z inicjatywy zaś kongregacji de propagada fide powstała w r. 1627 Collegium Urbanum a w r. 1628 Collegium Hibernense. Oprócz tego istnieją w Rzymie kolegja narodowe: polskie, otwarte 25 marca 1866 r. przez o.o. zmartwychwstańców, grecko-rusińskie, angielskie, irlandzkie, belgijskie, francuskie, południowoamerykańskie, północno amerykańskie, czeskie, ormiańskie, maronickie, kanadyjskie, hiszpańskie, portugalskie i rumuńskie. Z pomiędzy tych kolegjów narodowych tylko kolegjum polskie i północno-amerykańskie noszą tytuł papieskich (collegia pontificia).
Kolegja kardynalskie, ob. Kardynałowie.
Kolegjalizm, system kolegjalny, teorja protestancka, mająca uzasadnić wpływ władzy państwowej nie tylko na zewnętrzne objawy życia religijnego ale także na wewnętrzne życie kościelne (ob. Jus circa sacra). Teorja, zwana terytorjalizmem (ob.), usiłowała uzasadnić ten wpływ jako wynik prawa suwerenności państwowej. Kolegjalizm odrzuca to tłumaczenie. Rozróżnia on prawa, które przysługują państwu w stosunku do wszelkich zrzeszeń a zatem i w stosunku do związków wyznaniowych (kościołów), od praw członków gminy kościelnej i te prawa nazywa kolegjalnemi. Obejmują one rzekomo cały obszar wewnętrznego życia kościelnego i stanowią autonomiczny zakres działania gminy kościelnej. Teoretycy kolegjalizmu twierdzą, że prawa te zostały zagarnięte przez hierarchję katolicką, gminy kościelne odzyskały je rzekomo przez reformację i przelały ze swej strony na głowę państwa i to albo mocą wyraźnego aktu cesji (pacto expresso), albo przez niesprzeciwianie się zagarnięciu tych praw przez głowę państwa. Bezzasadność tej teorji uznają nawet protestanci, zwłaszcza ci, którzy pragną na podstawie rzekomych „praw kolegjalnych“ gminy uzyskać pewną autonomję kościelną wobec władzy państwowej.
Kolegjanci (rynsburgjanie), sekta protestancka, odłam arminjanów, z którymi łączyło ich odrzucanie kal-wińskiej nauki o przeznaczeniu. Twierdzili, że do zbawienia wystarcza zbierać się i czytać razem biblję, bez udziału kaznodziejów. Sekta ta powstała z początkiem XVII wieku w Niderlandach. Po przeniesieniu siedziby sekty do Rhynsburga pod Leydą zaczęto jej wyznawców nazywać rynsburgjanami. Rozszerzali swą naukę w Holandji i Fryzji, wprowadzili obrzęd zanurzania przy chrzcie, nie pełnili służby wojskowej ani nie przyjmowali urzędów publicznych. W XIX wieku przestali istnieć jako zorganizowane gminy.
Kolegjata, kościół, przy którym duchowieństwo, Zorganizowane na zasadzie życia kanonicznego, stanowi kolegjum i tworzy kapitułę kolegjacką (por. Kanonicy). Kościół parafjalny, podniesiony do godności kolegjaty, ma pierwszeństwo przed innemi kościołami parafjalnemi. W Polsce istniały liczne kolegjaty: cztery w Krakowie, w Warszawie, Łowiczu, Kaliszu, Pułtusku, Zamościu, Opatowie i inne. Pozbawione uposażenia przez rządy zaborcze przestały istnieć, albo istnieją tylko tytularnie. Kościoły kolegjackie w Warszawie (św. Jana) i w Kielcach zostały zamienione na katedry.
Kolekta, 1) w znaczeniu liturgicz-
Strona:Stanisław Piekarski - Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów.pdf/236
Ta strona została przepisana.
