Strona:Stanisław Piekarski - Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów.pdf/234

i nie umiał przeszkodzić odpadnięciu Anglji od Kościoła.

 Klemens VIII, papież 1592 — 1605, Hipolit Aldobrandini, przyjął króla francuskiego Henryka IV na łono Kościoła i nie sprzeciwiał się wydaniu przezeń edyktu nantejskiego, przez co Francja uniknęła wybuchu nowej wojny religijnej. Za jego staraniem wyszło drugie, poprawne wydanie Wulgaty.

 Klemens IX, papież 1667 — 1669, zawarł z jansenistami we Francji t. zw. pokój klementyński.

 Klemens X, papież 1670 — 1676, kanonizował wielu świętych: Piotra z Alkantary, Magdalenę de Pazzi, Kajetana de Thiene, Franciszka Borgia, Różę z Limy, Ludwika Bertranda i Filipa Beniti.

 Klemens XI, papież 1700 — 1721, wydał bullę „Unigenitus“ przeciwko jansenistom, protestował przeciwko utworzeniu królestwa pruskiego.

 Klemens XII, papież 1730 — 1740, popierał misje wśród pogan, wysłał kapucynów do Tybetu. Potępił sektę konwulsjonistów we Francji i jansenistów w Holandji, oraz wolnomularstwo (1738).

 Klemens XIII, papież 1738 — 1769, bronił jezuitów przeciw prześladowaniom Pombala i Burbonów i nie mógł przeszkodzić wydaleniu tego zakonu z Francji, Hiszpanji i Portugalji. Za jego panowania wystąpił Hontheim (Febronius) z atakami na papiestwo.

 Klemens XIV, papież 1769 — 1774, zniósł zakon jezuitów.

 Klerykalizm i antyklerykalizm, hasła polityczne, których znaczenie zależy od tych, którzy ich używają. Zazwyczaj przez klerykalizm rozumie się wpływ duchowieństwa na sprawy świeckie, lub dążenie kleru do zdobycia sobie przywilejów kosztem innych stanów, wreszcie, w najskrajniejszem pojęciu, nadużywanie religji dla celów świeckich. Przedstawianie klerykalizmu jako prądu, zagrażającego normalnemu rozwojowi i bezpieczeństwu państwa, wynika z zapatrywania, jakoby religja była czynnikiem zbędnym w życiu publicznem. Wobec tego antyklerykalizm, zwalczający w zasadzie tylko kler, jest w praktyce równoznaczny z występowaniem przeciw religji.

 Klucze św. Piotra, 1) symbol władczy papieża jako głowy Kościoła i następcy św. Piotra, stosownie do słów Chrystusa, wyrzeczonych do św. Piotra: „Tobie też dam klucze Królestwa niebieskiego a cokolwiek zwiążesz na ziemi, będzie związane i w niebiesiech, a cokolwiek rozwiążesz na ziemi, będzie rozwiązane i wi niebiesiech “(Mat. XVI. 19). Przez te słowa rozumie Kościół katolicki pełnię władzy kościelnej, władzę święceń i jurysdykcji (potestas ordinis et iurisdictionis), udzielonej przez Chrystusa św. Piotrowi. W tem też znaczeniu umieszcza symbolika chrześcijańska klucze w rękach św. Piotra.
 2) U protestantów pojęcie „władzy kluczy“ było i jest źródłem sporu pomiędzy Lutrem a Kalwinem i późniejszymi teologami. Artykuły szmalkaldzkie uważają „władzę kluczy“ za władzę odpuszczania grzechów, przysługującą całej gminie, która przenosi tę władzę na swych funkcjonarjuszów. Według ksiąg symbolicznych luterskich „władza kluczy“ obejmuje władzę opowiadania ewangelji, odpuszczania grzechów i udzielania sakramentów (Augustana, 28). Kalwin znów rozumie przez „władzę kluczy“ władzę prawienia kazań i wykonywania karności kościelnej. Według nowoczesnej doktryny protestanckiej cała „władza kluczy“ polega na władzy nauczania i aktem wykonania jej ma być kazanie.

 Knox Jan (1505 — 1572), protestancki reformator Szkocji. Przeszedł w r. 1542 na protestantyzm i jako kaznodzieja w St. Andrews wygłaszał swoje nauki, za co go kardynał Beatoun zdegradował. Gdy partja protestancka zamordowała kardynała, Knoxbył podejrzany o współudział i został po zdobyciu zamku St. Andrews przez Francuzów pojmany i wraz ze swymi zwolennikami skazany na galery. Po 18 miesiącach odzyskał wolność i był kaznodzieją protestanckim w Berwick i Newcastle. Po wstąpieniu na tron królowej Marji ucieikł do Genewy, gdzie przejął się naukami Kalwina. Wróciwszy do Szkocji, wydał angielskie tłumaczenie biblji, zwane biblją genewską. Wyjechał powtórnie do Genewy i wydał pamflet przeciw Kościołowi katolickiemu i przeciw re-