Strona:Stanisław Piekarski - Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów.pdf/213

niają w elementy „świata stworzenia“ (Olam Beria). Podkładem kabalistyki jest zatem ideologja panteistyczna, a pięcioksiąg Mojżesza służy jej tylko za tło, na którem różnorodne pomysły, fantastyczne urojenia i zabobony tkają najdziwaczniejsze kombinacje. W królestwie szatana upatrują dziesięć sfer, czyli stopni, posiadają rodowody aniołów i szatanów i przyjmują wędrówkę dusz jako środek oczyszczenia. Z kabałą łączy się nauka o tajemnem znaczeniu liczb, o przekładaniu cyfr na litery i odwrotnie (gematria), magja, astrologja i chiromancja. Od czasu, jak Paweł de Heredia, żyd ochrzczony, ok. r. 1480 usiłował dowieść, że w kabale mieszczą się dogmaty chrześcijańskie, poczęli się nią zajmować humaniści Pico de Mirandola (1486) i Reuchlin (1514). W Polsce kabała pojawiła się bardzo wcześnie, a w r. 1623 wydano w Lublinie jej najważniejszą księgę Sohar. Dotychczas chasydzi polscy pielęgnują nauki kabalistyczne, a będący w użyciu modlitewnik żydowski zawiera cały szereg naleciałości kabalistycznych o charakterze panteistycznym, których usunięcia domagają się niektórzy ortodoksi żydowscy. (W. Colville: The Kabbalah, the Harmony of Opposites, 1916).

 Kacerstwo, ob. Herezja.

 Kaddisz (hebr. = święty), modlitwa żydowska, hymn odprawiany albo przy końcu poszczególnych części nabożeństwa (kaddisz szalem), albo jako „rabbonim kaddisz“ modlitwa za lud izraelski i jego mędrców, jako „kaddisz jatom“ (k. sierot), odmawiane przez pierwszych 11 miesięcy żałoby przez synów po śmierci ojca, wreszcie jako „kaddisz d’iczadata (k. odmłodzenia) odmawiane na pogrzebach.

 Kadłubek Wincenty, błogosławiony, kronikarz polski (1161—1223). Kształcił się w paryskiej Sorbonie, po powrocie do kraju przyjął święcenia kapłańskie i został proboszczem w Sandomierzu a następnie biskupem krakowskim (1207—1217). Zrzekłszy się biskupstwa, wstąpił do zakonu cystersóww Jędrzejowie i tam umarł. Król Jan III Sobieski starał się o jego kanonizację a papież Klemens XIV zaliczył go w r. 1764 do rzędu błogosławionych. Relikwje jego spoczywają na Wawelu.

 Kadzenie jako objaw czci było znane u pogan i u żydów przy ofiarach całopalnych i na ołtarzu kadzenia. Wprawdzie Konstytucje Apostolskie wspominają o kadzeniu, jako akcie czci u chrześcijan ale za czasów prześladowań rzucenie szczypty kadzidła przed ołtarzem bogów było uważane za akt odstępstwa od chrześcijaństwa i prawdopodobnie z tego powodu pisarze kościelni pierwszych wieków: Athenagoras, Klemens Aleksandryjski i Tertuljan twierdzą, że chrześcijanie nie palą kadzideł przy nabożeństwie. Liturgja św. Klemensa z IV w. nie wspomina wcale o kadzeniu. Pierwszą wzmiankę o tem zawiera dzieło De Hierarchia ecclesiastica, przypisywane Dionizemu Areopagicie a powstałe w V wieku. W tym czasie zwyczaj kadzenia wszedł do liturgji katolickiej. Kadzi się przed Najśw. Sakramentem na znak czci boskiej dla Jezusa Chrystusa, okadza, się ołtarz, ewangeljarz, relikwje, świece, popiół i palmy przy ich poświęcaniu, biskupów i kapłanów jako sługi Chrystusa, najwyższych dostojników świeckich na znak, że władza od Boga pochodzi, okadza się lud na znak uczestnictwa w nabożeństwie i ciała zmarłych, jako byłe przybytki Ducha św.

 Kaifasz, arcykapłan żydowski od r. 18 do 36 po nar. Chr., znany z ewangelji jako najzawziętszy wróg Chrystusa. Wyszukał przeciw Niemu fałszywych świadków a usłyszawszy Jego słowa, że jest Synem Bożym, rozdarł szaty na znak protestu i wydał wyrok śmierci na Chrystusa. Prześladował także apostołów Piotra i Jana. W r. 37 został złożony z urzędu przez prokonsula rzymskiego Vitelliusa.

 Kain, syn pierworodny Adama i Ewy, zabójca Abla, przeklęty przez Boga (Genesis IV. 1—16). Uchodzi za protoplastę beduińskiego rodu Kenitów, u których panował zwyczaj krwawej zemsty, wymagającej śmierci siedmiu za jednego z ich plemienia, z czego prawdopodobnie powstało podanie o nietykalności Kaina, którego śmierć będzie siedmiokroć pomszczona. Wedle podań rabinicznych Kain miał być zabity przez swego