Strona:Stanisław Piekarski - Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów.pdf/152

jest wystawiony Najśw. Sakrament od wielkiego piątku przez wielką, sobotę aż do rezurekcji. Według pobożnego zwyczaju katolicy odwiedzają, w te dni kościoły, co nazywa się „odwiedzaniem grobów“.

 Grobu św. zakony. 1) Kongregacja jerozolimska kanoników regularnych św. Grobu, powstała w r. 1114. Po zajęciu Jerozolimy przez Saracenów kongregacja przeniosła się do Ptolemaidy, a po zdobyciu i tego miasta rozproszyła się po Niemczech i Włoszech. Członkowie jej byli także w Polsce.
 2) Rycerze Grobu św., order rycerski, wznowiony przez Piusa IX w r. 1868, składa się z komturów, komandorów i rycerzy. Od lutego 1928 r. order ten nadaje patrjarcha Jerozolimy.
 3) Kanoniczki Grobu św., kongregacja żeńska, założona w r. 1622 w Chareville. Obecnie dom tej kongregacji istnieje w Baden-Baden.

 Gromnice, świece woskowe, poświęcane w dniu święta Oczyszczenia Najśw. Marji Panny (2 lutego), stąd i święto samo nazywa się świętem Matki Boskiej Gromnicznej. Nazwa gromnicy pochodzi od słowa grom (piorun), gdyż wedle starodawnego zwyczaju polskiego świecę tę zapalano w czasie burzy. Gromnicę zapalają także przy umierających.

 Groote (Groot) Gerhard, zwany Gerhardus Magnus (1340 — 1384), założyciel kongregacji „braci wspólnego żywota“. Studjował teologję, medycynę i prawo kanoniczne w Akwizgranie i w Paryżu, był nauczycielem szkoły kapitulnej w Deventer, następnie kanonikiem w Utrechcie. Pod wpływem prjora kartuzów, Henryka de Calkar, porzucił życie świeckie, zrzekł się kanonikatu i począł działać w diecezji utrechckiej jako kaznodzieja pokutny. Pod jego kierownictwem zgromadził Florencjusz Radewyns we wspólnym domu w Deventer młodych księży, trudniących się przepisywaniem rękopisów, i w ten sposób powstała kongregacja „braci wspólnego żywota“, mająca na celu krzewienie zasad praktycznego życia chrześcijańskiego. W szkole, utrzymywanej przez tę kongregację w klasztorze w Windesheim, założonym w r. 1385, miał się kształcić Tomasz à Kempis, słynny autor dzieła „O naśladowaniu Chrystusa“ (ob. Tomasz à Kempis).

 Grotius Hugo (de Groot), holenderski mąż stanu, prawnik i teolog (1583 — 1645). W dziele swem De iure belli et pacis („o prawie wojny i pokoju“) ustalił zasady prawa narodów. Jako teolog reformowany dążył do pogodzenia protestantów z katolikami i w dziełach swoich Via ad pacem ecclesiasticam („droga do pokoju kościelnego“), De dogmatibus („o dogmatach“) i innych oceniał bardzo przychylnie naukę Kościoła katolickiego, co dało powód do pogłosek o jego przejściu na katolicyzm. W sporze między arminjanami a gomarystami (ob. Dordrecht) stał po stronie arminjanów, za co gomaryści, będący partją rządową, skazali go na dożywotnie więzienie i konfiskatę majątku. Uciekając przed prześladowaniami fanatycznych kalwinistów, musiał dwukrotnie opuszczać ojczyznę.

 Grotta ferrata, unicki klasztor bazyljanówi w okolicy Rzymu z opatem, podlegającym biskupowi w Frascati. Opactwo to założył św. Nil, opat bazyljański z Kalabrji w r. 1004.

 Grundtvig Mikołaj, teolog protestancki, historyk i poeta duński (1783 — 1812). W sporach z teologami duńskimi zwalczał racjonalizm kościoła urzędowego, jako instytucji państwowej. Był zwolennikiem kierunku narodowo-religijnego i twórcą systemu, zwanego grundtwigjanizmem, w którym domagał się zupełnej wolności sumienia i niezależności kościoła od państwa.

 Grzebanie zmarłych, ob. Pogrzeb.

 Grzech w pojęciu teologji katolickiej jest aktem woli ludzkiej, przeciwnym woli boskiej, która objawia się zewnętrznie przez prawo etyczne, a wewnętrznie przez sumienie. Nauka Kościoła odróżnia grzech osobisty od grzechu pierworodnego, odziedziczonego po pierwszych rodzicach, od którego uwalnia sakrament chrztu. Według dogmatu katolickiego o Niepokalanem Poczęciu Matka Boska urodziła się wolną od grzechu pierworodnego.
 Do istoty grzechu osobistego należą trzy czynniki: 1) czyn zły, czyli sprzeciwiający się prawu bożemu, 2) świa-