Strona:Stanisław Piekarski - Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów.pdf/153

domość złego czynu i 3) zezwolenie wolnej woli. Grzech może być „śmiertelnym“, gdy jest zupełnie świadomem nieposłuszeństwem prawu bożemu w rzeczy ważnej, lub „powszednim“, gdy jest przekroczeniem prawa bożego w rzeczy mniej ważnej lub bez dokładnej świadomości lub też bez zupełnej zgody woli na grzech. Prócz tego rozróżnia nauka katolicka: grzechy główne, czyli rodzące inne grzechy, grzechy myślne i uczynkowe, grzechy z opuszczenia czyli niedopełnienia nakazu i grzechy przekroczenia zakazu, grzechy wołające o pomstę do nieba i grzechy przeciw Duchowi św., grzechy własne, czyli spełnione bez współudziału drugich i grzechy cudze, czyli polegające na uczestnictwie i spowodowaniu grzechu drugich. Wedle dogmatu katolickiego o grzechów odpuszczeniu, sakrament pokuty czyli spowiedź zmywa wszelkie grzechy (ob. Spowiedź).

 Grzegorz. Było 16 papieży tego imienia:

 Św. Grzegorz I Wielki. Jeden z największych papieży, ur. ok. r. 540, pochodził z senatorskiej rodziny rzymskiej Anicjuszów i został w r. 574 mianowany przez cesarza Justyna pretorem w Rzymie. Po śmierci ojca odziedziczywszy znaczne dobra, założył sześć klasztorów benedyktyńskich w Sycylji oraz jeden w swoim domu w Rzymie na Monte Celio i do tego klasztoru sam wstąpił. Wyświęcony przez papieża Paschalisa II na diakona, był jego posłem (apocrisiarius) w Konstantynopolu, gdzie przyczynił się do pogodzenia cesarza z papieżem. Powróciwszy w r. 585 do Rzymu, został opatem założonego przez siebie klasztoru. W r. 590 wybrał go kler, senat i lud rzymski jednomyślnie papieżem. W czasie swego pontyfikatu (590 — 604) zdziałał bardzo wiele dla organizacji Kościoła katolickiego i utrwalenia prymatu papieskiego. Ustalił ostatecznie tekst kanonu mszy św., zreformował muzykę kościelną (ob. Gregorjański śpiew), zwalczał symonję, herezje i pogaństwo w Sycylji, Korsyce i Sardynji i wprowadził chrześcijaństwo w Anglji. Pozostawił dzieła dogmatyczne i ascetyczne, któremi żyło średniowiecze. W czasie klęsk powodzi, cholery i głodu, które nawiedziły Włochy, rozwinął szeroką działalność dobroczynną. Przybrał tytuł Serwus servorum Dei („sługa sług bożych“) będący odtąd tytułem papieży.

 Św. Grzegorz II, papież od r. 715 do 731, zwalczał szerzone przez cesarza Leona III obrazobórstwo, w r. 729 od. wrócił od Rzymu niebezpieczeństwo inwazji Longobardów, przyczynił się wiele do rozszerzenia i utrwalenia chrześcijaństwa w Niemczech i w Anglji.

 Św. Grzegorz III (papież 731 — 741), prowadził wślad za swoim poprzednikiem Grzegorzem II walkę przeciwko obrazobórcom (ikonoklastom) i zwołał do Rzymu w r. 732 sobór, który potępił to kacerstwo.

 Grzegorz IV (papież 827 — 844), w czasie upadku państwa frankońskiego wdał się w spór Ludwika Pobożnego z synami stając po stronie Lotara (833). Wprowadził do kalendarza rzymskiego uroczystość Wszystkich Świętych.

 Grzegorz V (papież 996 — 999), pierwszy papież niemieckiego pochodzenia, krewny cesarza Ottona III, którego koronował. Zwalczał symonję.

 Grzegorz VI (papież 1045 — 1046), nabył godność papieską przez symonję. Synod w Sutri, na którym sam się o symonję oskarżył, złożył go z urzędu. Umarł w Kolonji w r. 1048.

 Św. Grzegorz VII (papież 1073 — 1085). Jeden z największych papieży, przedtem mnich benedyktyński Hildebrand, urodzony w Toskanji, był kanclerzem Grzegorza VI i zanim został papieżem sprawował jako subdiakon i archidiakon Kościoła rzymskiego od r. 1049 faktyczne rządy Kościoła za papieży Leona IX, Wiktora II, Stefana X, Mikołaja II i Aleksandra II. Zostawszy w r. 1073 papieżem podjął plan uwolnienia papiestwa od wpływu władzy świeckiej przy obsadzaniu stanowisk duchownych i przeprowadził w tym celu z królem niemieckim Henrykiem IV słynny spór o inwestyturę. Król, dotknięty ekskomuniką papieską, udał się do Kanossy (1077), gdzie przyjął wszelkie warunki, stawiane mu przez Grzegorza, odbył trzydniową pokutę i został zwolniony z klątwy. Gdy jednak obietnic nie dotrzymał, papież wyklął go