Gerson (Charlerius de Gerson), teolog i mistyk francuski. Właściwe imię jego było Jan Charlier; ur. w r. 1363, studjował w Paryżu i należał do poselstwa, które uniwersytet paryski wysłał w r. 1387 do papieża Klemensa VII w Avignon z powodu sporów z dominikanami o dogmat o Niepokalanem Poczęciu Najśw. Marji Panny. W r. 1395 został kanclerzem uniwersytetu i w ówczesnych sporach z powodu panującej t. zw. schizmy papieskiej był gorliwym zwolennikiem teorji usunięcia tej schizmy zapomocą cesji czyli ustąpienia jednego z dwóch papieży. Na synod w Pizie (1409), który miał za zadanie schizmę usunąć, wysłał Gerson pisemną rozprawę „De unione ecclesiastica“, w której uzasadniał możność zwołania soboru bez papieża. Przez to wcale nie zamierzał uwłaczać prymatowi papieskiemu i uznawał za herezję twierdzenie, jakoby Kościół mógł się obyć bez papieża. Mniemał jednak, że w pewnych okolicznościach, tak szkodliwych dla Kościoła, jak schizma papieska, dla jej usunięcia papież może być pozbawiony władzy przez sobór powszechny. Gdy synod w Pizie schizmy papieskiej nie usunął, lecz raczej ją powiększył, zwołano w r. 1414 sobór w Konstancji. Na soborze tym Gerson popierał teorję, że wszyscy katolicy wraz z papieżem podlegają soborowi. Dążył przez to do usunięcia schizmy papieskiej i zgorszenia, które za sobą pociągała. Dążył też do reformy Kościoła „in capite et in membris“ („w głowie i w członkach“), t. j. do reformy, którą o wiek później (1545 — 1563) przeprowadził sobór trydencki.
Po zamknięciu soboru w Konstancji Gerson nie mogąc wrócić do ojczyzny, znalazł gościnę u księcia Albrechta bawarskiego na zamku Rattenberg w Austrji. Gdy w r. 1419 wrócił do Francji, nie objął już urzędu kanclerza uniwersytetu w Paryżu, lecz osiadł w Lyonie, w klasztorze celestynów St. Paul, gdzie umarł w r. 1429.
Jako teolog był Gerson przeciwnikiem kierunku niektórych teologów scholastycznych, gubiących się w roztrząsaniu jałowych subtelności, natomiast pragnął uprzystępnić teologję najszerszym kołom wiernych i nadać jej kierunek praktyczny. Wielkie znaczenie nadawał mistyce, twierdząc, że Boga poznaj e się lepiej przez ducha pokuty, niż przez chłodne rozumowanie. Przed śmiercią skończył w r. 1429 swój traktat o „Pieśni nad pieśniami“. Współczesna ludność Lyonu czciła go jako świętego. W nowszych czasach pojawiła się teorja, przypisująca Gersonowi autorstwo słynnego dzieła „O naśladowaniu Chrystusa“ (ob. Tomasz à Kempis).
Gerszom ben Jehuda, wielki talmudysta, ur. ok. r. 960 w Lotaryngji, zm. w r. 1040 w Moguncji. Był kierownikiem szkoły talmudycznej w Mezu i Moguncji. Zyskał trwały wpływ na rozwój nauk judaistycznych jako bystry egzegeta Talmudu przez swoje przepisy i rozporządzenia (takkanot), które zreformowały życie żydów na Zachodzie. Na synodzie żydowskim w Wormacji przeprowadził zasadę monogamji i zakazał żydom wielożeństwa. Pisał poezje synagogalne i zwany był przez współczesnych żydów „Meor ha-Gola“ czyli „Światłem wygnańców“.
Gethsemane, po hebr. gath-szemen, czyli „tłocznia oleju“, folwark z ogrodem oliwnym („ogrojcem“) u stóp Góry Oliwnej pod Jerozolimą na lewym brzegu potoku Cedron, miejsce znane z historji Męki Chrystusa Pana. W czasie oblężenia Jerozolimy w r. 70 po Chr. ogród został zniszczony, pozostało jednak 7 czy 8 drzew oliwnych. Od r. 1392 miejsce to jest w posiadaniu franciszkanów, którzy w t. zw. grocie konania, gdzie Chrystus modlił się przed męką, urządzili kaplicę a ogród w r. 1848 otoczyli murem.
Ghazali (Abu Hamid Muhamed al Ghazali), najwybitniejszy teolog mahometański i filozof arabski (1059 — 1112). Był profesorem w Bagdadzie a następnie w Susi w Syrji. Największe jego dzieło „Ihia el-ulum“ (zn. odrodzenie nauk religijnych) zawiera filozoficznie przemyślany system teologji mahometańskiej. Ghazali uchodzi za filar teologji i filozofji islamu.
Giaur, z arabskiego kafir, po turecku kiafir, oznacza zaprzańca czyli tego, który się zapiera Boga. Nazwę tę nadają mahometanie wszystkim tym,
Strona:Stanisław Piekarski - Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów.pdf/138
Ta strona została przepisana.
