protestantyzmu zagadnienie wyrównania różnicy między religją prywatną teologów naukowych a religją urzędową, przeznaczoną dla ogółu (ob. Egzamina duchownych. II).
Fundusz religijny, fundusz przeznaczony na pokrywanie potrzeb kościelnych, powstał w Austrji w r. 1782 za cesarza Józefa II z majątku zniesionych przez niego klasztorów, beneficjów, prebend kapitulnych, kościołów i kaplic, oraz z kwot, uzyskanych ze sprzedaży kosztowniejszych wotów. Do funduszu tego wcielał rząd austrjacki na podstawie tak zwanego prawa kaduka, czyli puścizny (Heimfallsrecht) majątki wszelkich beneficjów, korporacyj i instytucyj kościelnych, któreby z jakiego bądź powodu przestały istnieć. Nadto wpływały do funduszu religijnego dochody z opróżnionych beneficjów, czyli t. zw. interkalarja oraz osobny podatek (Religionsfondsbeitrag). Podatek ten opłacali posiadacze beneficjów kościelnych i zakony od majątku, którego dochód przewyższał ustalone w ustawie minimum dochodu duchownego, zwane kongruą albo kompetencją. Do ważniejszych ciężarów, które fundusz religijny miał ponosić, należało dostarczenie lub uzupełnienie dotacji dla duchowieństwa, nie mającego odpowiedniego utrzymania (ob. Kongrua i Tytuł święcenia), emerytury duchowieństwa, całkowite lub częściowe koszta utrzymania seminarjów duchownych, zasiłki dla zakonów żebrzących i t. p. Każda prowincja byłej monarchji austrjackiej miała swój osobny fundusz religijny, a oprócz galicyjskiego istniał osobny fundusz religijny krakowski. Temi funduszami administrował rząd austrjacki w ten sposób, że np. fundusz religijny galicyjski w ciągu 130 lat istnienia został w znacznej części roztrwoniony przez złą gospodarkę lub rozgrabiony na rzecz innych prowincyj i pokrywał zaledwo znikomy procent wydatków, na których pokrycie miał służyć.
Furieryzm, ob. Falansterjanie.
Gabbatha, wyraz syro-chaldejski, znaczy „stolica sądowa“, po grecku lithostrotos, według ewangelji św. Jana (XIX.13) miejsce, z którego Piłat ogłosił wyrok na Chrystusa.
Gabrjel archanioł, według Starego Testamentu objawił prorokowi Danielowi przyjście Mesjasza a według ewangelji św. Łukasza (I. 11-20) zapowiedział Zacharjaszowi narodzenie św. Jana Chrzciciela i zwiastował Najśw. Marji Pannie, że zostanie matką Zbawiciela (I. 26-38). Mahometanie wierzą, że archanioł Gabrjel ukazał się Mahometowi i że go zawiódł do raju.
Gagarin Jan książę (1814 — 1882), sekretarz ambasady rosyjskiej w Paryżu, w r. 1842 przyjął katolicyzm, skutkiem czego musiał wystąpić ze służby państwowej, a majątek jego uległ konfiskacie. Wstąpił do zakonu jezuitów i przez całe życie pracował dla idei nawrócenia Rosji na katolicyzm. W tym celu wydał cały szereg pism (między innemi p. t. „La Russie sera-t-elle catholique?“) i był współzałożycielem dzieła propagandy św. Cyryla i Metodego.
Gaja, ob. Grecka mitologja i religja.
Galaci, Gallowie celtyccy, którzy przybyli w III w. przed Chr. z Grecji do Azji Mniejszej i osiedli w krainie, leżącej między Pontem, Kapadocją a Bitynją. Po zlaniu się w jeden naród z tamtejszymi osadnikami greckimi przyjęli nazwę Galatów. Mieli swój własny język i religję, pokrewną religji greckiej. W r. 49 św. Paweł przybył do Galacji, będącej już wówczas prowincją rzymską i wprowadził tam naukę Chrystusa. Tak powstał Kościół galacki, do którego św. Paweł napisał ok. r. 55 list, będący jedną z ksiąg kanonicznych N. Testamentu.
Galikanizm, zbiór teoryj prawno-kościełnych, mających regulować stosunek Stolicy Apostolskiej do Kościoła we Francji i do państwa francuskiego za czasów monarchji. Przyczyną pięciowiekowego trwania tych teoryj (od XV do XIX wieku) było połączenie w nich dwóch idei, w tym wy-
