Strona:Stanisław Piekarski - Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów.pdf/125

skutkiem tego gorącą polemikę ze strony kalwinistów, nie osiągnięto zgody w świecie protestanckim. Znalazła w nim tylko częściowe uznanie, wiele zaś państw protestanckich, jak Szwecja, Danja, Holsztyn i Hesja, oraz miast, jak Magdeburg, Brema, Gdańsk, Wormacja i inne odrzuciły ją.

 Forum, u Rzymian rynek, targowisko i miejsce sądów. W znaczeniu prawniczem forum jest to sąd właściwy dla pewnej osoby lub sprawy, lub dla pewnej kategorji osób i spraw. Jeżeli właściwym jest sąd świecki, wtedy mówimy, że sprawa należy do forum świeckiego, jeśli sąd duchowny, mówimy o forum kościelnem. Kwestja właściwości sądów kościelnych lub świeckich dla pewnych kategoryj osób czy spraw jest tak dawną, jak kwestja stosunku Kościoła do państwa.
 Kościół katolicki uważa za należące do swej kompetencji przedewszystkiem sprawy duchowne, jak np. sprawy wiary, moralności, sakramentów, kultu, świąt, ślubów, urzędów kościelnych, obowiązków zakonnych i duchownych i t. p., następnie sprawy osób, mających przywilej sądu kościelnego (ob. Przywileje duchowieństwa). Zewnętrzny zakres działalności sądu kościelnego, który obejmuje sprawy ogółu wiernych, nazywa się forum zewnętrznem (f. externum). Zakres zaś, obejmujący jedynie życie wewnętrzne jednostek, t. j. sprawy i przekroczenia, w których zachodzi „wzgląd grzechu“ (ratio peccati), nazywa się forum wewnętrznem (f. internum lub f. conscientiae, f. sumienia). Sprawy, do których sądzenia Kościół uważa się za powołany narówni z władzą świecką, nazywają się sprawami forum mieszanego (causae mixtifori). Według prawa kanonicznego właściwość sądu uzasadnia się jednym z następujących tytułów: 1) tytułem zamieszkania (forum domicilii), 2) tytułem znajdującej się w obrębie sądu rzeczy spornej (forum rei sitae), 3) tytułem zawarcia umowy (forum contractus), 4) tytułem popełnionego przestępstwa (forum delicti), 5) tytułem łączności spraw (forum connexionis causarum) i 6) tytułem wyprzedzenia w sprawach t. zw. forum mieszanego. Niekiedy zachodzi sąd wyłączny (forum necessarium), czyli sąd zgóry ściśle oznaczony, ograniczający wolność wyboru z powyższych tytułów.

 Fossores, w pierwszych wiekach chrześcijaństwa grabarze, którzy stanowili osobny stan w niższej hierarchji duchownej. Byli to klerycy niższego stopnia, trudniący się przytem częstokroć snycerstwem i rzeźbiarstwem, sporządzający nagrobki.

 Fotynus i fotynjanie, ob. Photinus.

 Franciszek z Asyżu, święty, założyciel zakonu franciszkanów. Urodził się w r. 1182 w Asyżu we Włoszech (Umbria) jako syn bogatego kupca Piotra Bernardone i matki Francuzki, rodem z Prowancji. Na chrzcie otrzymał imię Jan, a gdy dorastał nazwano go Franciszkiem, z powodu łatwości wyrażania się w języku francuskim. Usposobienia wesołego i wrażliwego, prowadził z początku życie hulaszcze. Po powrocie z niewoli, do której dostał się w czasie wojny między Asyżem a Perudżją, zapadł w ciężką chorobę, a jako rekonwalescent rozpoczął życie nowe, oddane uczynkom miłosierdzia. Odepchnięty przez ojca, żył dwa lata na pustelni, poświęcając się wraz z kilku towarzyszami służbie nędzarzy i trędowatych. Dla swych towarzyszów przepisał w r. 1209 regułę życia wspólnego i w ten sposób powołał do życia zakon franciszkanów. W r. 1219 udał się z kilku towarzyszami na Wschód, gdzie krzyżowcy oblegali Damiettę, i starał się nawrócić sułtana Kamela. Wskutek zatargów, powstałych między członkami zakonu, pozostałymi we Włoszech, powrócił do ojczyzny w r. 1224 i powierzywszy kierownictwo zakonu Eljaszowi z Kortony, usunął się na pustelnię na górze Alverno, gdzie otrzymał stygmata Chrystusowe. Przed śmiercią wrócił do swego pierwszego klasztoru przy kościele zwanym przez niego Porcjunkułą („cząsteczką“, „jedynem dziedzictwem“), w którym umarł w r. 1226. W r. 1228 zaliczony został w poczet świętych.
 Św. Franciszek z Asyżu wywarł przez dzieło swego życia olbrzymi wpływ na życie ludzkości. Heroiczne zastosowanie życia do nauk Ewan-