Strona:Stanisław Piekarski - Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów.pdf/124

nonu mszy św., listów św. Pawła oraz utwory poetyczne, będące przeważnie parafrazami psalmów i hymnów kościelnych.

 Florynjanie, ob. Gnostycyzm.

 Focjusz, patrjarcha carogrodzki, ur. w początkach wieku IX w Konstantynopolu, był tajnym sekretarzem dworu cesarskiego. Przez swe intrygi spo-wodował wygnanie patrjarchy Ignacego, poczem wyświęcony na biskupa objął w r. 857 stolicę patrjarszą w Konstantynopolu. Dla osądzenia sporu między Focjuszem a Ignacym wysłał papież legatów na synod w Konstantynopolu (861), których jednak Focjusz przekupił i skłonił do oświadczenia się za nim. Mimo tego papież Mikołaj I ekskomunikował Focjusza, a Ignacego uznał za prawego patrjarchę Konstantynopola. Focjusz postanowił zerwać z Kościołem. Wystosował w r. 866 pismo okólne do arcybiskupów i biskupów Wschodu, w którem podniósł przeciw papieżowi i Kościołowi Zachodniemu oskarżenie o kacerstwo, zarzucając mu, że zezwala w pierwszym tygodniu Wielkiego Postu na spożywanie nabiału, że odrzuca małżeństwo księży i że dodaje w wyznaniu wiary (Credo) słowo „Filioque“ (ob.). Był to manifest wojenny Wschodu przeciw Kościołowi katolickiemu i podstawa schizmy (ob. Grecko-wschodni Kościół). Focjusz zdołał podstępem, oszustwem i licznemi gwałtami utrzymać się na patrjarchacie i zwołał w r. 867 synod do Konstantynopola, uważany przez Greków za sobór ekumeniczny, a zwany przez łacinników Pseudo-Synodus Photiana. Podrobił listy papieskie i zmusił legatów rzymskich do uznania go patrjarchą. Wskutek tego papież Jan VIII rzucił ponowną klątwę na Focjusza (881). Po śmierci jego opiekuna, cesarza Bazylego, cesarz Leon VI usunął Focjusza z patrjarchatu i zamknął w klasztorze ormiańskim, gdzie Focjusz zmarł w r. 891.

 Fontevraud (Fontevrault, Fons Ebraldi) obecnie miasto we Francji w departamencie Maine-Loire, w średnich wiekach nazwa zakonu reguły benedyktyńskiej, założonego przez Roberta z Arbrissel w r. 1094. Papież Paschalis II zatwierdził ten zakon, którego członkowie nazywali się „Pauperes Christi“ i podlegali regule św. Benedykta w jej pierwotnej surowości. Zakon ten posiadał liczne klasztory męskie i żeńskie w całej Francji i znikł z widowni w czasie rewolucji francuskiej.

 Forenses, według prawa kościelnego osoby, niezamieszkałe w parafji, w której posiadają majątek nieruchomy. O ile obowiązek przyczyniania się do pokrywania kosztów budowy i utrzymywania budynków kościelnych ma według ustaw miejscowych charakter ciężaru gruntowego, forenses są zobowiązani do ponoszenia części tych kosztów wraz z paraf janami w stosunku do podatków państwowych, które opłacają od nieruchomości, położonych na obszarze parafji (ob. Fabrica ecclesiae).

 Formatae, ob. Epistolae formatae.

 Formosus, papież od r. 891 do 896. Przed wyniesieniem na Stolicę Piotrową był kardynałem-biskupem w Porto. Wysłany został w r. 866 przez papieża Mikołaja I na misje do Bułgarji, ekskomunikowany przez Jana VIII z powodu rzekomo samowolnego opuszczenia diecezji w Porto, zrehabilitowany przez Marcina II, został w r. 891 papieżem. Zwalczał energicznie Focjusza w jego dążeniach do schizmy oraz uroszczenia kościołów niemieckich i frankońskich. Zmarł w r. 896, a niespełna w rok po śmierci został z powodów politycznych sądzony, uznany winnym, poczem zwłoki jego odarto z szat papieskich i wrzucono do Tybru. Rehabilitował go papież Teodor II w r. 897.

 Formula concordiae (formula zgody), jedno z tak zwanych pism symbolicznych luteranizmu, ułożone na rozkaz księcia elektora Augusta saskiego w r. 1576. Celem jej było wy-równanie sporów, powstałych po śmierci Lutra głównie z powodu różnic pomiędzy i ego nauką a nauką Melanchtona. W celu wyrównania tych różnic teologowie protestanccy, zebrani w Torgau, wypracowali t. zw. księgę torgawską, którą następnie przerobiono w Klosterbergen i nazwano księgą bergeńską (das Bergische Buch), albo też formułą konkordji. Przez tę formułę, która wyłączała możność zbliżenia się luteranizmu do „kościoła reformowanego“ i wywołała