Strona:Stanisław Piekarski - Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów.pdf/117

wnętrzny wyraz ducha religijnego, który ma panować w szkole, zawieszono w salach szkolnych krucyfiks. Prywatne szkoły katolickie, dawniej szykanowane, posiadają obecnie pełne prawa, a uniwersytet katolicki w Medjolanie uzyskał stanowisko równorzędne z uniwersytetami państwowemi. Największe zadowolenie w kołach katolickich obudził Mussolini przez stanowczy opór przeciwko rozwodom. Faszyzm nie poprzestaje bowiem na utrzymaniu dawnego prawa małżeńskiego, które nie uznaje rozwodów, ale utrudnia w dotkliwy sposób obchodzenie tej ustawy. Wreszcie bardzo charakterystyczna dla faszyzmu jest pomoc, której udziela rząd stowarzyszeniom katolickim przy wykorzenianiu nawyczki przeklinania.
 Wspomniany traktat lateraneński z 11 lutego 1929 r., czyli konkordat między Stolicą Apostolską a państwem włoskiem, uskutecznił w sprawie nauczania religji tylko tę zmianę, że wprowadził wykład religji także do wszystkich szkół średnich, nawet technicznych i artystycznych. Doniosłą zmianę wprowadził traktat lateraneński na polu prawa małżeńskiego. Podczas gdy dotychczas obowiązywały w Italji tylko śluby cywilne, a śluby kościelne uważało państwo za pozbawione znaczenia prawnego, przyznaje art. 34 konkordatu ślubowi kościelnemu, zawartemu wyłącznie według przepisów prawa kanonicznego, wszystkie skutki cywilno-prawne narówni ze ślubem cywilnym.

 Fatalizm, teorja, będąca zaprzeczeniem wolnej woli człowieka i uważająca fatum, czyli przeznaczenie, za wszechmoc, której postanowień wola ludzka nie jest w stanie odmienić. Fatalizm należał do elementów religji starożytnych Greków (moira) i Mahometan (kiszmet) i wszedł w doktrynę reformatorów XVI wieku. Luter odmawia człowiekowi pełnej wolności etycznej, twierdząc, że wszystko dzieje się na mocy niezmiennej woli bożej. Kalwin i Zwingli uważają, że niektórzy ludzie są zgóry przeznaczeni do zbawienia, a inni na potępienie (por. Determinizm i Przeznaczenie).

 Faun, wedle mitologji rzymskiej starodawny król Latynów, których nauczył rolnictwa i chowu bydła, za co po śmierci czczono go jako bóstwo polne i leśne. Na jego cześć obchodzono święto, zwane faunaljami, w czasie którego ofiarowywano mu kozły i puszczano bydło na wolność. Jako bóstwo leśne i pasterskie jest podobny do greckiego Pana i tak jak on rozmnażał się w twory leśne, zwane faunami.

 Fanstus Socinus, ob. Socyn Faust.

 Febronjanizm, ob. Hontheim.

 Federacja kościołów, w Ameryce zespolenie miejscowych sekt protestanckich, czyli t. zw. denominacyj. Takie zespolenie nie jest unją organiczną, gdyż połączone organizacje kościelne, różniące się między sobą wyznaniem i urządzeniami, zatrzymują nadal samoistność i każda z nich może na własną rękę przyjmować członków i pobierać od nich składki. Takie lokalne federacje zdarzają się najczęściej w mniejszych miastach amerykańskich, gdzie wskutek konkurencji między różnemi sektami koszta administracji są bardzo wysokie, a działalność pod względem duchownym bardzo nikła.
 W znaczeniu nieco ogólniejszem rozumie się w Ameryce przez federację kościołów zespolenie sekt, działających w różnych miastach lub w różnych krajach. W tego rodzaju związkach chodzi o współdziałanie różnych organizacyj kościelnych pod kierunkiem mniej lub więcej ściśle zorganizowanych zarządów centralnych, które służą poszczególnym celom religijnym lub społecznym, wspólnym dla wszystkich zrzeszonych organizacyj. Takim związkiem jest powstała w r. 1908 Rada federacyjna kościołów chrześcijańskich w Ameryce, będąca owocem długoletnich wysiłków ku zespoleniu różnych wyznań ewangelickich. Wysiłki te przedsiębrane były przez dwie organizacje: Evangelical Alliance (ob. Ewangelicki Aljans) i National Federation of Churches for Christian Workers („Narodowa federacja kościołów dla robotników chrześcijańskich“). Rada federacyjna składa się z komitetu administracyjnego i licznych komisyj, z których najważniejsze są: komisja służby społecz-