23 Mała dziewka do pieszczoty, wielka do roboty.
24 Młoda dziewczyna giętka jak trzcina.
25 Piękna dziewka, piękna babka.
Polacy mawiają: piękna dziewka.... Jabł. rkp.
26 Rośnie ku dziéwce, a ku śliwce. — Cinć. 34.
27 Szkoda, że ta dziewczyna psy pasie. — Lom. 30.
28 Wstyd dziewce, gdy parobek jej nie chce.
29 Za dziewką, krowy rycą, a za babą dzieci krycą.
30 Zagląda częściej dziewuchom w oczy, niż w książki. — Cinć. W. 312.
Dziewica ob. Dziewczyna.
Dziewka ob. Dziewczyna.
Dzieża.
Stara dzieża, nowe wieko.
Niestosowność.
Dzięcioł.
1 Dzięcioł, drzewo psując, i nos sobie psuje. — Ryś. cnt. 2.
Dzięcioł drzewo kłuje, a nos sobie psuje. Knap. 1163; Dąbr. 3; Czel. 89.
2 Dzięciołowi swój nos nie wadzi. — Knap. 562; Wójc. Zar. II. 69; Czel. 287.
3 Lepszy dzięcioł w ręku, niż orzeł (sokół) na sęku.
Dzięka.
1 Lepsze dzięgi, niż dzięki.
2 Mieszka dziękami nie napełnisz, ale dzięgami. — Knap. 489; Ern. 316; Flor. 157; Czel. 512.
Mieszek dzięgi, a nie dzięki napełnią. Troz, p. w. Mieszek. Mieszka grzecznościami nie napełnisz, ale pieniędzmi. Now. 51.
Dziękować.
1 Dobry co dziękuje, lepszy co obdaruje. — Knap. 489.
2 Dziękujeć ubogi z bedłek, ma doma dość rydzów. — Knap. 225.
..., ma w domu dość rydzów. Dąbr. 4.
Skąpo, nie hojnie go wspomagasz, u siebie w domu ma lepsze rzeczy, niżeli mu darujesz.
3 Dziękujęć za już, a proszę o jeszcze.
4 Nie za to dziękuje drugi co wziął, ale za to łaje, co nie więcej. — Fred. II. 134.
Dziki.
1 Dziki, jak niedźwiedź borowy.
2 Dziki się pastwi, śmiały daruje. — Now. 21.
Dziobać.
1 Dziobie, jak dzięcioł po kleju.
2 Wòni sę dzébią jak kanie. — Cen. Kasz. 14.
Dzionek ob. Dzień.
Dzisno.
W Dziśnieńskim co krzaczek, to Klod, lub Korsaczek.
Ob. p. w. Korsak.
Dziś.
1 Co dziś opuścisz, jutro nie dogonisz. — Knap. 92; Flor. 147; Żeg. I. 23; Dąbr. 2; Mon. Ench. 182; Gr. Lat. 411; Mon. Gr. 373; Now. 11; Czel. 261.
Co dzisia puścisz, tego jutro nie dogonisz. Ern. 195. Co się dziś opuści, tego trudno jutro dogonić. Lom. 8.
2 Co dziś, to nie jutro.
3 Co mnie dziś, tobie jutro. — Knap. 96; Trotz, p. w. Dziś; Czel. 156; Cinć. 8.
Co mnie dziś, to tobie jutro. Lom. 7. Dziś mnie, jutro tobie. Mas. 333. Mie dzis, a tobie wjtro. Cen. Kasz. 3. § Co muie dziś, ciebie jutro potkać może. Powod. Kaz.
4 Często dziś jak cukier, a jutro jak pieprz.
5 Dziś kwitniemy, jutro gnijemy. — Lom. 10.
6 Dziś mnie, jutro tobie.
7 Dziś pić, jutro nic. — Ryś. cnt. 3.
8 Dziś pod wozem, jutro na wozie.
9 Dziś wesoły, jutro goły.
10 Dziś w stroju, jutro w gnoju.
11 Dziś za pieniądze, jutro za darmo (na kredyt).
Dzisiá za piniądze, jutro za darmo. Cinć. 11.
12 Dziś żyje, jutro gnije.
13 Lepsze dziś jajko, niż jutro kokosz.
14 Lepsze jedno dziś, niż dwoje jutro. — Rej. Zw.
Lepsze dziś, niż jutro, bo nie wie nikt tego, Kiedy, jako kot z dachu, musi skoczyć psiego. Rej. Zw.
15 Lepszy dziś kęs, niż jutro gęś. — Cinć. 22.
16 Nasze je dziś, ale wjtro, chto wie? — Cen. Kasz. 11.
Jedno dziś, to nasz czas własny: jutro już nie nasz. Rej. Zw. Byle dziś, jutro nie nasze. Młodź. Kaz. IV. Dziś moje najpewniejsze, jutro nie wiem czyje. Pot. Arg.
17 O dziś myśl, a jutro Pan Bóg da.
Dziura.
1 Czyja dziura, tego szkoda.
2 Dziura, jak pół światu. — Cinć. 12.
3 Dziura w worze, gość w komorze, piasek w mące, woda w łące, kąkol w życie, złość w habicie — rzeczy niepotrzebne.
4 Dziury dziurą nie przykryje. — Cinć. W. 307.
Odm. Dziury dziurą nie załata.
5 Gdyby nie dziura pod nosem, byłby człowiek z groszem. — Przyb. rkp.
Odm. Gdyby nie pod nosem dziura, toby była złota skóra. — Gdyby nie ta dziura, byłaby złota góra (kura).
6 I w całym dziurę znajdzie, jeżeli kto ze chce.
